METODA KRAKOWSKA WOBEC ZABURZEŃ ROZWOJU DZIECI W TYM ZABURZEŃ KOMUNIKACJI JĘZYKOWEJ Opracowała: mgr Liliana Marczak

DLA KOGO METODA KRAKOWSKA? Dla dzieci z autyzmem Dla dzieci z zespołem Downa Dla dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju Dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną Dla dzieci z wadami wymowy Dla osób dwujęzycznych Dla dzieci niedosłyszących oraz tych z implantem ślimakowym Dla dzieci dyslektycznych i zagrożonych dysleksją Dla dzieci z zespołem Aspergera Dla dzieci z opóźnionym rozwojem mowy Dla dzieci z afazją

DLACZEGO METODA KRAKOWSKA? Głównym założeniem metody jest oddziaływanie całościowe (symultaniczne) na rozwój dziecka i jego relacje w rodzinie, a potem w grupie społecznej. Jest systemem działań stymulujących wszystkie funkcje poznawcze. Terapeuci pracujący metodą krakowską są zobowiązani do symultanicznych oddziaływań ujmujących wszystkie części systemu ( elementy metody). Każdy element wprowadzany jest zgodnie z sekwencją rozwojową oraz indywidualnymi możliwościami dziecka.

Terapia neurobiologiczna Mechanizm terapii neurobiologicznej opiera się na zjawisku neuroplastyczności mózgu, czyli zmianie reprezentacji korowych w wyniku doświadczeń. W sytuacji braku włączenia naturalnych mechanizmów rozwojowych aktywowanie ich wymaga nie tylko dostarczania bodźców, ale także nauczenia ich odbioru, przetwarzania. Każde nowe doświadczenie może wpłynąć na różnicowanie się określonych neuronów, a przez to zmienić funkcjonalną sprawność dróg nerwowych. Większość zmian zachodzących w mózgu dziecka aż do wieku dojrzewania, determinowana jest przez jego osobiste doświadczenia, czyli przez bodźce jakie dostarcza mu środowisko zewnętrzne.

Dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej, a przede wszystkim dzieci autystyczne nie uczą się języka w naturalny sposób, dlatego terapeuta musi budować w umyśle dziecka język. Głównym podłożem obserwowanych w autyzmie jakościowych zaburzeń w kontaktach społecznych, komunikacji i wyobraźni jest deficyt języka. Nauka nabywania systemu językowego w metodach językowych naśladuje naturalny rozwój mowy dziecka , z jednoczesnym stymulowaniem wszystkich funkcji poznawczych.

Nadrzędne zasady metody - U terapeuty praca tylko przy stoliku – cel; koncentracja i nawiązanie wspólnego pola uwagi. W uzasadnionych przypadkach praca na dywanie, ale tylko wtedy gdy dziecko siedzi, nie ucieka z miejsca pracy. To terapeuta/ rodzic ustala zasady nie dziecko. Raz wydanego polecenia nie zmieniamy. Ćwiczenie ewentualnie może być skrócone, ale nie przerwane Jeśli dziecko nie wykonuje zadania wykonujemy je jego ręką, ewentualnie stosujemy uścisk kontaktowy Język kierowany do dziecka musi być prosty i zrozumiały Siedzimy z prawej strony dziecka Rezygnujemy z pracy i zajęć na urządzeniach wysokiej technologii

Podstawowe elementy metody Stymulacja słuchowa Komunikacja ułatwiona MTG Programowanie języka Dziennik wydarzeń Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania Terapia funkcji wzrokowych Stymulacja funkcji motorycznych Wybór dominującej ręki Kształtowanie zabawy tematycznej Stymulacja lewej półkuli mózgu Kształtowanie zachowań społecznych Stymulacja poznania wielo zmysłowego Stymulacja pamięci Ćwiczenia kategoryzacji Kształtowanie myślenia przyczynowo – skutkowego Logoterapia

Stymulacja słuchowa To, że dziecko słyszy nie, oznacza że słucha oraz , że potrafi interpretować usłyszane dźwięki. Ono słyszy, ale nie wie co słyszy. My – dorośli nadajemy znaczenie usłyszanym dźwiękom. Rodzaje stymulacji słuchowej Program „Słucham i uczę się mówić” Dźwięki niewerbalne Dźwięki werbalne

Komunikacja ułatwiona, gesty wizualizacyjne Gesty artykulacyjne Gest „daj” , „nie wolno” , „nie ma”, „dobrze”

MTG Jest stosowane u dzieci , które bezskutecznie przeszły przez program słuchowy „Słucham i uczę się mówić”, pod warunkiem, że program był stosowany zgodnie instrukcją Pani E.Wianeckiej. MTG jest skuteczne jeśli: Jest rozumienie języka Istnieją oznaki intencji komunikacyjnej Praca z dzieckiem odbywa się cały dzień nie tylko na zajęciach szkolnych/logopedycznych W tle pojawiają się jakiekolwiek dźwięki werbalne Całkowicie torować głoski mogą jedynie certyfikowani terapeuci Metody Krakowskiej posiadających uprawnienia do torowania.

Programowanie języka To my budujemy w umyśle dziecka język. Nadajemy znaczenie temu co dziecko widzi, słyszy. Język programujemy wielo zmysłowo: łączymy doznania słuchowe, wzrokowe i dotykowe. W zależności od poziomu funkcjonowania na jakim znajduje się nasz podopieczny zaczynamy od materiału konkretnego bądź symbolicznego czyli obrazu (zdjęcia, obrazek)

Dziennik wydarzeń Zalecany rodzicom do stosowania w domu. Na koniec dnia zapisujemy dwa – trzy zdania, zdarzenia najważniejsze dla dziecka z mijającego dnia. W zależności od poziomu dziecka będą to zdjęcia, rysunki, zdania.

Terapia funkcji wzrokowych Uczymy interpretacji widzianego obrazu. Dostarczamy różnorodnych bodźców wzrokowych w celu wyeliminowania zachowań autostymulacyjnych. Stosowany materiał: Tematyczny atematyczny

Stymulacja funkcji motorycznych: Terapeuta na zajęciach stymuluje funkcje motoryczne w obrębie ręki (motoryka mała – pisanie, chwytanie drobnych przedmiotów, naśladowanie motoryczne). Rodzic w domu stymuluje motorykę dużą: wchodzenie/schodzenie po schodach, zabawa na basenie, konie, jazda na rowerze.

Wybór dominującej ręki Jeśli dziecko do 3-4 roku życia nie wybierze samodzielnie dominującej ręki, robi to za niego terapeuta. Czynność ta jest poprzedzona badaniem dominacji stronnej parzystych części ciała. W przypadku kiedy z różnych powodów niemożliwe jest zbadanie dziecka wybieramy rękę prawą.

Kształtowanie zabawy tematycznej Dzieci ze spektrum autyzmu nie posiadają umiejętności zabawy. Rolą dorosłego jest nauka zabawy tematycznej. W początkowej fazie nauki czynności wykonujemy ręką dziecka, np.: auto jedzie do garażu, lala je, miś tańczy, kotek je. Tutaj równocześnie usprawniamy zarówno funkcje motoryczne jak i funkcje myślenia.

Stymulacja lewej półkuli mózgu -szeregi -sekwencje -relacje Czynności wykonujemy następującymi etapami: -naśladowanie -kontynuowanie -uzupełnianie

Stymulacja poznania wielozmysłowego Rodzice w domu stymulują funkcje węchowe, dotykowe , smakowe.

Stymulacja pamięci Stymulujemy pamięć słuchową wzrokową , ruchową. Zaczynamy od pamięci symultanicznej dążąc do pamięci sekwencyjnej. Każda sekwencja musi składać się z minimum dwóch elemntów.

Ćwiczenia kategoryzacji Umiejętność włączania elementów do zbioru jest wyznacznikiem poziomu myślenia. Hierarchia kategorii: Fizyczne dostępne (prawa półkula) Kolor Wielkość Kształt 2) Fizyczne dostępne, ujmujące relacje (lewa półkula) Kolor bez względu na wielkość Kolor bez względu na kształt Wielkość bez względu na kształt Kształt bez względu na kolor itd. 3) Konkretne (prawa półkula) zabawki-pokarmy Ubrania-pojazdy itp. 4) Konkretne nazwane ptaki-ssaki Pojazdy z silnikiem i bez Budynki-meble

Zalecana literatura Jagoda Cieszyńska „Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych Metoda Krakowska” Jagoda Cieszyńska, Marta Korendo „Wczesna interwencja terapeutyczna Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia” Jagoda Cieszyńska – Rożek „Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci” Elżbieta Wianecka „Manualne Torowanie Głosek” Elżbieta Wianecka, Joanna Masłowa „Co dzień łatwiej Ćwiczenia edukacyjne” Elżbieta Wianecka „Co dzień łatwiej Ćwiczenia edukacyjne Praca z dyktafonem”