1.7. Sposoby odżywiania się organizmów Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

Strategia odżywiania się tworzy niejako jedną z linii podziału istot żywych. Przebiega ona pomiędzy organizmami, które potrafią z prostych związków nieorganicznych wytworzyć wszystkie potrzebne im związki organiczne, a tymi, których istnienie zależy od substancji organicznych wytworzonych przez inne organizmy. http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/ilustracja_zwierzęta_rodzaje_odżywiania.html

Odżywianie się jest to - jedna z podstawowych czynności życiowych organizmów. Polega na pobieraniu ze środowiska substancji i energii niezbędnych dla funkcjonowania.

Samożywność Samożywność jest to zdolność organizmów do wytwarzania własnej materii organicznej z substancji nieorganicznych i energii pochodzącej ze środowiska. Fotoautotrofy wytwarzają materię organiczną na drodze fotosyntezy, wykorzystując energię świetlną. Chemoautotrofy wykorzystują do produkcji związków organicznych energię chemiczną, powstałą w procesie utleniania związków nieorganicznych.

Chemosynteza Chemosyntezę przeprowadzają np. Bakterie nitryfikacyjne, które utleniają amoniak i sole amonowe  sole kwasu azotowego (III) sole kwasu azotowego (III)  sole kwasu azotowego (V) Bakterie siarkowe utleniają siarkowodór  wolna siarka wolna siarka  sole kwasu siarkowego (VI) Tym reakcjom chemicznym towarzyszy gromadzenie energii, która następnie zużywana jest do produkcji własnych związków organicznych.

Fotosynteza Przeanalizuj dokładnie schemat fotosyntezy http://www.scholaris.pl/cms/view_all.php?id=3895 Obejrzyj krótką animację na ten temat http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/animacja_fotosynteza.html

Warunki przebiegu fotosyntezy Obecność w roślinie chlorofilu Energia świetlna Dwutlenek węgla Woda Odpowiednia temperatura

Lokalizacja procesu Liść  miękisz zieleniowy  komórka  chloroplast  chlorofil Liść jest organem odpowiedzialnym za przebieg fotosyntezy http://www.scholaris.pl/cms/view _all.php?id=ekran_li%C5%9Bcie http://www.scholaris.pl/cms/index .php/resources/animacja_budowa _chloroplastu.html

Rysunek przedstawia cząsteczkę chlorofilu na tle widma światła słonecznego z zakresu widzialnego oraz przybliżony wykres intensywności fotosyntezy roślin zielonych dla poszczególnej długości fal świetlnych. Możemy z niego wyczytać, że fotosynteza najintensywniej przebiega w świetle niebieskim i żółto pomarańczowym, a najmniej intensywnie w świetle zielonym. Tych promieni świetlnych rośliny nie pochłaniają, dlatego są zielone.

Rola wody w fotosyntezie http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/animacja_woda_w_organizmach_żywych.html

Sprawdź czy potrafisz… http://www.scholaris.pl/cms/view_all.php?id=ekran_chloroplasty_i_%C5%9Bciana_kom%C3%B3rkowa

Tajemnice fotosyntezy Prześledź doświadczenie wykonywane i opisywane przez uczniów na tej stronie http://images.google.pl/imgres?imgurl=htt p://3.bp.blogspot.com/_VA51UZu42_I/SX rUZYgVFqI/AAAAAAAAAEs/eOTZQdP BeyE/s400/fgotosynteza.jpg&imgrefurl=ht tp://biznesgoralki.blogspot.com/2009_01_ 01_archive.html&usg=__4BowCUyB3m4 TvHx8YT7mV80eaHQ=&h=400&w=282 &sz=23&hl=pl&start=6&sig2=lF657RAS KhNAkRx6jxtZ- g&tbnid=kAYJF5bglmKYkM:&tbnh=124 &tbnw=87&prev=/images%3Fq%3Dfotos ynteza%26gbv%3D2%26hl%3Dpl%26sa %3DG&ei=LU8IS_PADo- M_AbjoKjQBA

Łańcuchy pokarmowe Produkty fotosyntezy są pokarmem następnej grupy organizmów, czyli roślinożerców http://www.scholaris.pl/cms/ind ex.php/resources/animacja_ener gia_potrzebna_ciału.html

Heterotrofy Schemat podziału heterotofów http://www.scholaris.pl/cms/view_all.php?id=7987 Organizmy cudzożywne, w celu przyswojenia związków organicznych, muszą najpierw pokarm zdobyć, a następnie go strawić. Z siedmiu substancji, potrzebnych organizmom cudzożywnym do życia, aż pięć - cukry, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, kwasy nukleinowe, witaminy- uzyskują od innych organizmów, natomiast wodę i sole mineralne pobierają ze środowiska.

Trawienie wewnątrzkomórkowe Jednym z najprostszych sposobów odżywiania cudzożywnego jest wchłanianie cząstek pokarmu do wnętrza komórki, gdzie ulegają one trawieniu w wodniczkach pokarmowych (pinocytoza i fagocytoza)

Odżywianie się grzybów Komórki tych organizmów są otoczone chitynową ścianą komórkową, przez którą nie mogą się przemieszczać żadne większe cząstki pokarmowe. Dlatego strzępki grzybów wydzielają do podłoża enzymy trawienne, rozkładające tam materię organiczną. Następnie proste substancje odżywcze( cukry, aminokwasy i kwasy tłuszczowe) zostają wchłonięte do strzępek i wykorzystywane na własne potrzeby grzyba. Jest to tzw. trawienie pozakomórkowe, zachodzące przy udziale enzymów wydzielanych do środowiska. U zwierząt występuje podobny sposób trawienia. Jest to trawienie pozajelitowe, czyli zachodzące poza ciałem (ten typ trawienia występuje np. u pająków).

Podział organizmów cudzożywnych

Roślinożercy Roślinożercy muszą posiadać specjalne przystosowania do pobierania i trawienia pokarmu. Zapraszam na podaną niżej stronę w celu obejrzenia relacji filmowej. http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/film_przystosowania_roślinożerców_do_zjadania_roślin.html

Przeżuwacze Specjalna grupa roślinożerców to przeżuwacze, które dokładnie przeżuwają swój pokarm stąd taka nazwa. Należą do nich ssaki kopytne, jak jelenie, łosie, żubry, bydło domowe. Ich żołądek składa się z 4 komór. Ten sposób trawienia omawia krótki film http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/film_liściożercy.html

Drapieżcy Wszystkie organizmy muszą posiadać specjalne przystosowania do pobierania i rozdrabniania pokarmu. Występuje ogromna różnorodność tych przystosowań, jak również obserwujemy ewolucyjne komplikowanie się budowy układu pokarmowego. Drapieżnikiem jest malutka stułbia, biedronka, bocian, lis… a także niewinnie wyglądająca roślinka rosiczka czy dzbanecznik.

Podział organizmów cudzożywnych Saprofity i saprofagi, odżywiając się szczątkami organicznymi, znajdującymi się w glebie, mule, wodzie, ściółce leśnej, rozkładają materię organiczną na związki nieorganiczne - destruenci. Umożliwiają w ten sposób krążenie pierwiastków w przyrodzie.

Pasożyty Miejscem bytowania pasożytów i zdobywania pokarmu są inne organizmy. Pasożyty zewnętrzne przytwierdzają się do swojego żywiciela za pomocą przyssawek lub innych narządów czepnych oraz lepkich substancji. Pasożyty wewnętrzne wchłaniają pokarm już strawiony przez żywiciela.

Zadania Wymień wszystkie czynniki niezbędne do przebiegu fotosyntezy. Podaj 5 przykładów organizmów samożywnych. Wyjaśnij, dlaczego obecność saprobiontów jest tak ważna w łańcuchu pokarmowym. Przedstaw, czym charakteryzuje się żołądek przeżuwaczy. Wyjaśnij, dlaczego rosiczka i dzbanecznik są drapieżnikami.

Źródła J. Loritz-Dobrowolska i wsp.,Biologia 1,Operon,2009r. E. Kłos i wsp., Ciekawa biologia1,WSiP, 2002r. B.Klimuszko, Żak, 2009r. B.Klimuszko, Żak,2001r. H.Lach,J.Ślósarczyk, Nowa Era, 1994r. Z.Sendecka i wsp., Vademecum, Operon, 2008r. E.Pyłka-Gutowska,E.Jastrzębska, Bliżej biologii 1, WSiP, 2009r. D.Cichy,I.Żeber-Dzikowska, Biologia 1, DEBIT, 1999r. B.Potocka,W.Górski, Biologia 1, MAC Edukacja S.A.,2002r.

do zobaczenia…..