EWALUACJA JAKO ISTOTNY ELEMENT PROJEKTÓW SYSTEMOWYCH Sonia Rzeczkowska

... Najpierw zbierz fakty, a potem możesz je do woli przekręcać... Rudyard Kipling, „From sea to sea”

Cechy charakterystyczne cyklu życia projektu Programowanie Wdrażanie, monitoring, etc Wdrażanie, monitoring, etc Definiowanie Projekt Kontrakt Ewaluacja

Próba zdefiniowania ewaluacji projektów EFS?  Brak jednoznacznej definicji „ewaluacji” - wiele definicji terminu „ewaluacja” – wszystkie mają zarówno wady, jak i zalety.  Jeśli jest przeprowadzona w sposób właściwy, a jej wyniki wykorzystane zostaną przez osoby zarządzające projektem może przyczynić się do poprawy jakości projektów, wzrostu przejrzystości i odpowiedzialności, a przede wszystkim do poprawy relacji koszty – efekty.

Przykłady definicji ewaluacji projektów EFS?  „krytyczne i niezaangażowane spojrzenie na cele i sposób w jaki są one osiągane” – HM Treasury, UK Government /1998/  „proces, który ma na celu określenie, w sposób tak systematyczny i obiektywny jak to tylko możliwe, trafności, skuteczności i efektów danej działalności w stosunku do jej celów” – ONZ  „ocena działań publicznych w zależności od ich rezultatów, oddziaływania i potrzeb, które maja zaspokoić” – KE, DG Development /1993/  „przeprowadzić ewaluację projektu, to sformułować ocenę jego wartości” – Viveret /1989/

Czym zatem jest ewaluacja projektów EFS?  Ewaluacja jest interaktywnym procesem, w którym eksperci niezależni od osób odpowiedzialnych za planowanie i realizację projektu, dostarczają ocen i rekomendacji dotyczących projektu.  Celem ewaluacji jest poprawa i wzmocnienie bieżącej i końcowej jakości realizowanego projektu.

Czym nie jest ewaluacja projektów EFS?  Różni się od badań naukowych – nie ma na celu powiększenia zasobów wiedzy, lecz ma mieć cele praktyczne, np.: wyjaśnienie podjętej decyzji, wskazywanie możliwości, zmniejszenie zagrożeń, etc.  Nie jest także audytem – nie ma na celu weryfikacji legalności i zgodności z przepisami wdrażania projektów EFS, lecz bada z punktu widzenia zasobów ludzkich, np.: słuszność projektu, problemy, cele, trwałość rezultatów, długofalowość, etc.  Nie jest monitorowaniem projektu – udana ewaluacja zależy od udanego monitorowania projektu.

Kluczowe elementy charakteryzujące ewaluację  Analityczna – oparta na uznawanych technikach badawczych,  Systematyczna – wymaga dokładnego zaplanowania i spójnego wykorzystania wybranych technik,  Rzetelna – ustalenia ewaluacji powinny być podobne w przypadku prowadzenia jej przez różnych ewaluatorów mających dostęp do tych samych danych i wykorzystujących te same metody analizy danych,  Skoncentrowana na problemach – powinna odnosić się do istotnych problemów dotyczących projektu – jego trafności, efektywności i skuteczności,  Przydatna – zapewnia dostarczenie powszechnej informacji dla osób zarządzających projektem.

Kluczowe zagadnienia ewaluacji Ewaluacja projektu powinna dostarczyć odpowiedzi na następujące zagadnienia związane z realizacją projektu EFS:  Trafność  Efektywność  Skuteczność  Użyteczność  Trwałość ?

Kluczowe zagadnienia ewaluacji  Trafność – do jakiego stopnia cele projektu są odpowiednie w stosunku do ewoluujących potrzeb?  Efektywność – jak nakłady zostały przekształcone w wyniki i rezultaty?  Skuteczność – do jakiego stopnia oddziaływanie projektu przyczyniło się do osiągnięcia celów szczegółowych i ogólnych?  Użyteczność – do jakiego stopnia oddziaływanie projektu odpowiada potrzebom beneficjentów ostatecznych?  Trwałość – w jakim zakresie można oczekiwać, że pozytywne zmiany będą trwać po zakończeniu projektu?

Przeprowadzenie ewaluacji ... to wybór konkretnego modelu ewaluacji, który pozwoli na opis projektu oraz weryfikację efektów. ... to wybór jednej lub kilku technik zbierania i analizy danych – interpretacja informacji zgromadzonych. ... to brak jednej powszechnie stosowanej metodologii ewaluacji – zawsze dostosowywane do specyficznych wymogu projektu EFS.

Złota reguła... nie ma złotej reguły technik ewaluacji „nie ma złotej reguły technik ewaluacji” Złota reguła... nie ma złotej reguły technik ewaluacji „nie ma złotej reguły technik ewaluacji”

Kto jest włączony w proces ewaluacji  Wiele różnych grup i osób może mieć swój uzasadniony interes w pracy ewaluatora bezpośrednio odpowiedzialnego za przeprowadzenie oceny projektu,  „strony uczestniczące” – osoby lub organizacje, na które bezpośrednio lub pośrednio wpływa proces ewaluacji projektu, tzn.:  Politycy i osoby podejmujące decyzje,  Osoby odpowiedzialne za zarządzanie projektem,  Grupa docelowa projektu,  Osoby odpowiedzialne za ewaluacje projektu / programu,  Inne osoby, mające uzasadniony interes w projekcie.

Rodzaje ewaluacji  Kilka podstawowych rodzajów ewaluacji projektów EFS,  np.: ewaluacja ex ante, ex post, midterm, wewnętrzna, zewnętrzna, etc.,  Zanim podejmie się decyzję o konieczności przeprowadzania ewaluacji należy odpowiedzieć sobie na pytanie: „czy ma to być ewaluacja projektu formująca czy podsumowująca?”,  Pytania ewaluacyjne – rodzaj pytań, które zostaną postawione uzależniony jest od tego, kim będą jej adresaci oraz z jakich powodów jest ona przeprowadzana?.

Programowanie Wdrażanie, monitoring, etc Wdrażanie, monitoring, etc Definiowanie Projekt Kontrakt Ewaluacja

Dziękuję za uwagę