Henryk Sienkiewicz

 Urodził się we wsi Wola Okrzejska w Ziemi Łukowskiej w zubożałej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Oszyk, po mieczu wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI wieku. W 1858 roku Sienkiewicz rozpoczął naukę w gimnazjum w Warszawie; nie uzyskiwał jednak wysokich not, najlepiej szły mu przedmioty humanistyczne. Wskutek trudnej sytuacji materialnej, nie mogąc liczyć na pomoc finansową rodziców, dziewiętnastoletni Sienkiewicz podjął się posady guwernera u rodziny Weyherów w Płońsku. Jednocześnie kończył zaocznie ostatnie klasy gimnazjum. W 1866 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. Zgodnie z wolą rodziców zdał na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej, jednak zrezygnował z medycyny i podjął studia prawnicze, by w ostateczności przenieść się na wydział Filologiczno-Historyczny. Zdobył tam gruntowną znajomość literatury i języka staropolskiego. Prawdopodobnie w tym czasie napisał swoją pierwszą niepublikowaną powieść - Ofiara. W tym czasie pracował także nad swoją pierwszą opublikowaną powieścią - Na marne. Pierwszą próbę literacką podjął jeszcze w 1867 r., gdy napisał wierszowany utwór Sielanka młodości, odrzucony przez Tygodnik Ilustrowany. W 1869 r. debiutował jako dziennikarz. Przegląd Tygodniowy wydrukował jego recenzję sztuki teatralnej, a Tygodnik Ilustrowany zamieścił rozprawkę historyczno- literacką o Mikołaju Sępie Sarzyńskim. Sienkiewicz pisał pod pseudonimem Litwos do Gazety Polskiej oraz Niwy. W 1873 roku objął w Gazecie Polskiej roku stały felieton Bez tytułu, a w roku 1875 cykl Chwila obecna. Od 1874 roku prowadził dział literacki w Niwie.Wola OkrzejskaTatarów PłońskuOfiaraNa marnefelieton

epoce pozytywizmu Obie nowele powstały w epoce pozytywizmu (druga połowa XIX w.). Inspiracją do ich napisania była wyprawa Sienkiewicza do Stanów Zjednoczonych. Choć akcja utworów rozgrywa się z dala od rodzinnego kraju artysty, to można w nich dostrzec aluzje nawiązujące do sytuacji Polski.

 Utwory „Sachem” i „ Latarnik” to nowele.  nowela - krótki utwór jednowątkowy o niewielkiej liczbie bohaterów z wyraźnym punktem kulminacyjnym i puentą.  W noweli akcja toczy się w określonym czasie i miejscu, a osobą opowiadającą jej przebieg, zazwyczaj w sposób obiektywny, jest narrator. Ukazywane przez niego wydarzenia mają swoje przyczyny i skutki.  Rozwój akcji w noweli jest dramatyczny: Ekspozycja Zawiązanie akcji Rozwinięcie akcji Punkt kulminacyjny Rozwiązanie akcji Puenta



 Akcja noweli rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych z niemieckiej osadzie o nazwie Antylopa. Przyjeżdża tam cyrk, a głównym punktem programu ma być występ Indianina, którego przodków obecni mieszkańcy tych terenów wymordowali, by zdobyć ich ziemię. Niemcy z przyjemnością oglądają wojenny taniec Czerwonego Sępa, potomka Indian z wioski Chiavatta, który jest synem zamordowanego wodza plemienia Czarnych Wężów. W pewnym momencie napięcie wzrasta. Widzom wydaje się, że Sachem zechce pomścić swoich przodków poprzez podpalenie namiotu cyrkowego. Pod koniec przedstawienia okazuje się, że Pieśń zemsty była jedynie zręcznym popisem gry aktorskiej. Po przedstawieniu wszyscy idą na piwo i knedle.

 Czerwony Sęp  Sachem nosił indiańskie imię - Czerwony Sęp. Był najlepszym akrobatą w całym zespole cyrkowym. Z pochodzenia był Indianinem, synem wodza plemienia Czarnych Wężów. Wychowany wśród cyrkowców, całkowicie zapomniał o tym, kim jest i gdzie jest jego ojczyzna.  Mieszkańcy Antylopy  Mieszkańcy Antylopy przybyli do Stanów Zjednoczonych z Niemiec, jako osadnicy. W ciągu piętnastu lat:  zniszczyli indiańską wioskę, Chiavattę (w nocy, podstępnie napadli na nią i wymordowali wszystkich jej mieszkańców);  wybudowali miasto Antylopa, gdzie rozpoczęli życie „cywilizowanych ludzi”: założyli instytucje filantropijne (służące wspomaganiu potrzebujących), uczęszczali do kościołów, uczestniczyli w odczytach, m.in. O prawach narodów itp.;  zaczęli marzyć o nadaniu Antylopie znaczenia, dzięki założeniu w mieście uniwersytetu.

 Akcja toczy się w latach 70. XIX wieku w Aspinwall i na samotnej wysepce leżącej niedaleko Panamy. We fragmentach, gdzie pisarz zastosował retrospekcję, opowiedziano wydarzenia rozgrywające się od 1830, czyli od powstania listopadowego, w którym Skawiński brał udział.  Treścią noweli jest los jednego z polskich emigrantów, którzy po powstaniu listopadowym byli zmuszeni opuścić swoją ojczyznę na zawsze. Utwór powstał w Stanach Zjednoczonych w trakcie podróży Sienkiewicza po tym kraju. Ma wyraźnie charakter dydaktyczny: kontynuuje misję Pana Tadeusza, który w życiu starego latarnika odegrał tak ważną rolę.

 Skawiński  Główny bohater to stary Polak, tułacz poszukujący spokojnej posady w miejscu, gdzie mógłby zamieszkać na stałe.  Urodził się w Polsce. Wiódł bardzo burzliwe życie, walczył w wielu wojnach oraz powstaniach (powstanie listopadowe, wojna secesyjna itd.). Następnym etapem jego życia było "szukanie swego miejsca" - podejmował on wówczas wiele pracy był min. harpunnikiem, poszukiwaczem diamentów, posiadał fabrykę cygar oraz wiele innych. Jednak wszystkie te prace w tajemniczych okolicznościach tracił, sam sobie tłumaczył to prześladującym go pechem. Przełomowym momentem w jego życiu było objęcie pracy latarnika w Aspinwall. Tam odnalazł swój upragniony spokój i wiódł ascetyczne życie praktycznie nie wychodząc z latarni.  Izaak Falconbridge – konsul Stanów Zjednoczonych w Panamie. Przyjmuje Skawińskiego do pracy.  Johns – strażnik, który codziennie przywoził łodzią żywność dla latarnika.

 W Latarniku zapisał Henryk Sienkiewicz swoją koncepcję patriotyzmu, która polegała na konieczności przetrwania za wszelką cenę dziejowych burz, bo tylko pragnienie przetrwania mogło przynieść zniewolonemu narodowi ocalenie i upragnioną wolność. Skawiński to człowiek o żelaznej psychice i zdecydowanej postawie wobec przeciwności losu. I tacy powinni być, w koncepcji pisarza, wszyscy Polacy. Prześladowani, zmuszani do opuszczenia ojczyzny, tułający się po świecie, ale z nieustanną świadomością swojej polskiej tożsamości. Los głównego bohatera jest odzwierciedleniem losów polskich patriotów zmuszonych do emigracji, zwłaszcza tej części patriotów, która realizowała romantyczny nakaz walki wszędzie tam, gdzie walczono o wolność, bo nawet walcząc na obcej ziemi, Polacy udowadniali swoje bohaterstwo, swoją gotowość do walki, byli ambasadorami polskości. W zakończeniu, kiedy Skawiński ponosi kolejną klęskę, bardzo silnie zaakcentował Sienkiewicz prawdę o polskim patriotyzmie. Skawiński, chociaż stracił posadę i znowu był skazany na tułaczkę, to nie przejmował się tym tak bardzo, bo najważniejszy był dla niego skarb w postaci polskiej książki, którą mocno przytulał do piersi, jakby się bał, że może mu zginąć.

ostrzega przed utratą tożsamości narodowej  W "Sachemie" Henryk Sienkiewicz wstępuje przeciwko zagładzie Indian, wyraża swój protest wobec bezprawia. Dostrzega podobieństwo między sytuacją Indian i Polaków (sytuacja w zaborze pruskim), toteż sprawcami zagłady plemienia Czarnych Wężów czyni Niemców. Sygnalizuje niebezpieczeństwo, jakie wiąże się z procesem przystosowania do życia w niewoli (przypadek sachema), ostrzega przed utratą tożsamości narodowej.