Handel w gospodarce Polski – dynamika zmian i nowe wyzwania dr, prof. Urszula Kłosiewicz-Górecka Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Kongres Kupiectwa Ministerstwo Gospodarki Warszawa 23 września 2011 r.

 Makroekonomiczne spojrzenie na rolę sfery handlu w polskiej gospodarce  Handel w liczbach  Dynamiczne zmiany w otoczeniu = nowe wyzwania dla handlu  Kierunki rozwoju handlu w Polsce Plan wystąpienia

Makroekonomiczne spojrzenie na rolę sfery handlu w polskiej gospodarce

Udział handlu : 2000 r. Handel i naprawy 2009 r. Handel; naprawa pojazdów samochodowych Zmiana w PKB w wartości dodanej brutto 17,3% 19,4% 16,2% 18,2% Względna stabilizacja w liczbie przedsiębiorstw ogółem w gospodarce narodowej 1106,8 tys. przedsiębiorstw, tj. 35,0% ogółem w kraju 1 073,2 tys. przedsiębiorstw, tj. 37,7% ogółem w kraju Spadek liczby przedsiębiorstw handlowych w liczbie pracujących ogółem w gospodarce narodowej 2074,6 tys. osób, tj. 13,4% ogółem w gospodarce niecałe 9% udział pracujących w firmach handlowych z kapitałem zagranicznym wśród pracujących w handlu 2229,5 tys. osób tj. 16,1% ogółem w gospodarce około 15% udział pracujących w firmach handlowych z kapitałem zagranicznym wśród pracujących w handlu Wzrost liczby pracujących w handlu i ich udziału wśród ogółem pracujących w gospodarce w nakładach inwestycyjnych ogółem w gospodarce narodowej 10,7%9,1% Względna stabilizacja

Handel w liczbach

2000 r.2009 r.Zmiana Sklepy sklepów m 2 powierzchni sprzedażowej ogółem w kraju 45,8 m 2 średnia pow. sklepów w kraju sklepów m 2 powierzchni sprzedażowej ogółem w kraju 84,8 m 2 średnia pow. sklepów w kraju Przy spadku liczby sklepów poprawa jakościowa sieci Koncentracja sklepów98,7% firm krajowych posiadających do 2 sklepów 71,6% firm zagranicznych posiadających do 2 sklepów 97,9% firm krajowych posiadających do 2 sklepów 43,3% firm zagranicznych posiadających do 2 sklepów Postępujące procesy koncentracji handlu Udział sklepów z artykułami: - żywnościowymi - nieżywnościowymi 39,5% 18,6% 35,1% 21,6% Korzystne zmiany ilościowe i jakościowe w strukturze sklepów Udział powierzchni sprzedażowej wielkopowierzchniowych sklepów w powierzchni sprzedażowej ogółem 15,7%37,0% Wzrost znaczenia wielkopowie- rzchniowych sklepów Udział powierzchni sprzedażowej sklepów zagranicznych w powierzchni sprzedażowej ogółem 6,6%22,4% Wzrost znaczenia sklepów z kapitałem zagranicznym

Refleksje:  pomimo ogromnych zmian jakościowych w funkcjonowaniu handlu i rosnącej roli handlu w gospodarce nie pojawiła się w Polsce nowa koncepcja, która mogłaby pretendować do miana teorii handlu  brakuje makroekonomicznego spojrzenia na handel jako ważnej dziedziny gospodarki narodowej

Dynamiczne zmiany w otoczeniu = nowe wyzwania dla handlu Zjawisko globalizacji gospodarki i internacjonalizacja handlu  stąd nowe wyzwania strategiczne przed przedsiębiorstwami handlowymi (możliwość podejmowania działalności na rynkach zagranicznych i korzyści standaryzacji koncepcji formatów sklepów, a z drugiej strony konieczność uwzględniania uwarunkowań lokalnego rynku) Zmiany w konsumpcji i zachowaniach zakupowych konsumentów zachodzące w warunkach chwiejnego ożywienia gospodarczego  szansa na rozwój różnych form handlu i utrzymanie zrównoważonej struktury formatów wielkopowierzchniowych i małoformatowych Wielopłaszczyznowość współczesnych procesów konkurowania w handlu  konkurowanie o klientów i o zasoby Nowe technologie informacyjne  zmiany w zarządzaniu firmą, nowe formy handlu Tendencje do przekraczania granic branży  wzajemne przenikanie różnych rodzajów działalności gospodarczej

Kierunki rozwoju handlu w Polsce  Nowe kierunki inwestowania w sferze handlu  Kierunki zmian modeli biznesu w handlu  Sięganie do praktycznego wykorzystywania koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (SOB)

Nowe kierunki inwestowania w sferze handlu  Wzrost zainteresowania zagranicznych sieci handlowych inwestowaniem w mniejsze formaty  Wzrost zainteresowania przejęciem małych i średniej wielkości sklepów (niezależnych i funkcjonujących w sieci) zlokalizowanych blisko miejsc zamieszkania klientów  Wzrost zainteresowania funduszy inwestycyjnych typu private equity przejęciami sieci małych i średniej wielkości sieci sklepów  Kontynuacja inwestowania w centra handlowe, szczególnie zlokalizowane w mniejszych miejscowościach  Inwestowanie w centra wyprzedażowe oraz w parki handlowe  Inwestycje w nowe technologie informacyjne integrujące współpracujące przedsiębiorstwa w kanałach sprzedaży  Integracja technologii informacyjnych z rozwiązaniami biznesowymi partnerów, jako odpowiedź na potrzeby ograniczania kosztów handlowych i zacieśniania współpracy partnerów biznesowych  Wzrost inwestowania w energooszczędne budynki handlowe i ich wyposażenie (oszczędzanie energii ze źródeł odnawialnych, minimalizacja emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenie niekorzystnego wpływu na klimat i środowisko naturalne, a także na zdrowie i samopoczucie użytkowników budynków handlowych )

 Coraz trudniej będzie uzyskać przewagę konkurencyjną bazując tylko na jednym z kluczowych czynników sukcesu (zdecydowany wzrost znaczenia pozamaterialnych czynników konkurowania, w tym świadczonych usług i marek własnych)  Kreowanie więzi i bliskości przedsiębiorstw handlowych z klientami jako narzędzie konkurowania (tworzenie „piramidy lojalności” klienta)  Strategie konkurowania wiodących detalistów będą zmierzały do kreowania „rozwiązań przyszłości” czyli perspektywicznego dostrzegania zjawisk i sprzężeń zwrotnych, które dopiero nastąpią (zastąpienie rutyny pozytywnie rozumianym wizjonerstwem) Kierunki zmian modeli biznesu w handlu

 Procesy koncentracji będą przebiegały dwutorowo: - procesy integracji firm niezależnych - przejęcia i fuzje istniejących sieci  Wieloformatowość sklepów tworzących sieci handlowe, a nie kopiowanie standardowego wzorca (dostosowania do preferencji lokalnych nabywców; ciągłe zwiększanie wygody zakupów i możliwości konsumpcji czasu wolnego)  Rozwój e-handlu  Rozwój tradycyjnych form handlu jako czynników uatrakcyjniania rynku lokalnego Kierunki zmian modeli biznesu w handlu

Sięganie do praktycznego wykorzystywania koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (SOB)  Przedsiębiorstwa w swojej strategii działania uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także budowanie dobrych relacji z otoczeniem firmy  Podejmują: - akcje charytatywne - działania proekologiczne - inwestycje w infrastrukturę służącą poprawie warunków życia społeczności lokalnych

Dziękuję za uwagę ŹRÓDŁA: Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2010, GUS, Warszawa 2010 Rynek wewnętrzny w 2009, GUS, Warszawa 2009 W.Ciechomski, Koncentracja handlu w Polsce i jej implikacje dla strategii konkurowania przedsiębiorstw handlowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010 Handel we współczesnej gospodarce. Źródła i przejawy innowacyjności, Zeszyty Naukowe nr 175, red. nauk. M. Sławińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2011 Raporty o stanie handlu wewnętrznego za lata , red. nauk. U. Kłosiewicz-Górecka, Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, Warszawa