Wina jako dar? Kilka teologicznych obserwacji

Plan wystąpienia Jak zdefiniować winę? Chrześcijańska narracja Pierwszy upadek Odkupienie z grzechu i winy Kontestacja nauki o winie Elementy nośne chrześcijańskiej nauki o winie

Jak zdefiniować winę? Grzech to odwrócenie się od Boga i nieuporządkowane zwrócenie do stworzeń (aversio a Deo et inordinata conversio ad creaturas)

Jak zdefiniować winę? odwrócenie się od Boga i nieuporządkowane zwrócenie do stworzeń WINA STAN GRZECH AKT

Treść grzechu - winy odwrócenie się od Boga i nieuporządkowane zwrócenie do stworzeń 1.Możliwość uzmiennienia 2.Degradacja relacji 3.Zaburzenie porządku

Chrześcijańska narracja

Pierwszy upadek Podstawa nauczania: -Księga Rodzaju 3 -List do Rzymian 5 -Dzieła Augustyna -Sobór Trydencki

Człowiek Przed upadkiem posse non peccare et mori (może nie zgrzeszyć i nie umrzeć) Perspektywa: non posse peccare et mori (nie może grzeszyć i umrzeć) Po upadku non posse non peccare et mori (nie może nie grzeszyć i nie umrzeć)

Człowiek po upadku okradziony z darów łaski i zraniony w tym co naturalne (spoliatus in gratuitis et vulneratus in naturalibus) Ponieważ „Wszystkich ludzi rodzących się z Adama można uważać za jednego człowieka” (Tomasz z Akwinu) grzech jest przekazywany przez rodzenie peccatum naturae (grzech natury)

Status ontyczny pierwszego upadku Robert Spaemann: podwójna przygodność Pierwsza przygodność: świata mogłoby nie być - Bóg chciał – świat stworzony z miłości - świat nie jest Bogiem – dobry, ale niedoskonały Druga przygodność: grzechu mogłoby nie być - grzech jest wynikiem wyborów ludzkiej wolności

Biblijne nauczanie Świat jest stworzony z miłości – chciany Świat jest fundamentalnie dobry Grzech jest wynikiem wyborów ludzkiej wolności

Dlaczego podwójna przygodność ważna? Mity innych religii: -stworzenie świata wynik rozpadu prajedni -stworzenie człowieka wynik konfliktu bogów; człowiek – „metafizyczny śmietnik” (J. Salij) -wina i grzech strukturalnie wpisane Biblijna narracja – odmitologizowanie opowieści o ludzkiej winie i grzechu (N. Lohfink)

Wniosek dotyczący winy Mity w sposób zdumiewająco trafny odsłaniają faktyczną ułomność naszego człowieczego losu, natomiast w różnorodnych wyjaśnieniach źródeł tej ułomności mity przejawiają to charakterystyczne dla grzeszników poczucie własnej niewinności, na które z psychologiczną przenikliwością zwraca uwagę Biblia, opisując zachowanie pierwszych grzeszników (Rdz 3,12-13). …Łatwiej nam było zapomnieć gruntownie o naszej ludzkiej, niewiarygodnie wręcz wysokiej godności stworzeń powołanych do przyjaźni z samym Bogiem, niż wyrzec się fałszywego przeświadczenia o naszej niewinności, niż zdobyć się na uznanie naszej własnej winy za zło, w którym jesteśmy pogrążeni. J. Salij, Posłowie, w: Ch. Schönborn, A. Görres, R. Spaemann, Grzech pierworodny w nauczaniu Kościoła, s. 84.

Wybawienie KKK 338: Grzech pierworodny zrozumiały w pełni dopiero w Chrystusie…. 1. Objawienie grzechu wraz z lekarstwem nań 2. Bóg sam rozwiązuje problem winy

Najważniejsze aspekty nauki o wybawieniu 1.Krzyż dowód i wyznanie miłości Boga do człowieka (J 3,16) 2.Człowiek kochany przez Boga bez warunków wstępnych, misja Jezusa adresowana do grzeszników (por. Mt 9,13; Mk 2,17; Łk 5,31-32; J 8,1-11 itp.) 3.Istota dzieła zbawczego: wolne tak płynące z miłości wobec woli Bożej (na NIE Adama odpowiedź w TAK Chrystusa) 4.Zbawienie możliwe dzięki ontycznej solidarności Chrystus – ludzkość

Ad 4 Czy Chrystus przejmuje nasz grzech i naszą winę? Autorzy protestanccy (np. Luter, Kalwin): TAK Autorzy katoliccy (np. Tomasz z Akwinu): NIE Solidarność typu go’el (por. np. Kpł 25,25; 25,48; Lb 35,19; Pwt 19,12; Rt 2,20; 4,3nn; Iz 41,14; Ps 19 [18],15)

Kontestacje nauki o winie

Wina jako… Jan Jakub Rousseau: …wyraz destrukcyjnego wpływu środowiska Zygmunt Freud: …wyraz psychicznych zaburzeń (superego) Fryderyk Nietzsche: …wyraz zwycięstwa resentymentu Czy może to dziwić w świecie, w którym nie ma Sędziego mogącego definitywnie przebaczyć?

Sed contra …zdolność do poczucia winy jest warunkiem bycia człowieka. Ta zdolność czyni nas istotami ludzkimi, mówi Księga Rodzaju, i słusznie. Słusznie dlatego, że nie mamy żadnej znajomości dobra i zła, jeśli nie odczuwamy ich w sobie; tak więc doświadczać zła jako stanu własnej duszy to czuć się winnym. Jeśli nie umiemy czuć się winni, nie jesteśmy zdolni do odróżniania dobra od zła. Nieumiejętność czynienia tego odróżnienia byłaby dla ludzkości samobójstwem. L. Kołakowski, Jezus ośmieszony, s. 26

Elementy nośne chrześcijańskiej nauki o winie (czyli jak nie dopuścić do samobójstwa ludzkości)

Cztery zasady chrześcijańskiej strategii podejścia do winy 1.Wina jest wynikiem wyborów ludzkiej wolności. 2.Bez uznania winy nie ma jej odpuszczenia. 3.Odkrywaniu winy powinno zawsze towarzyszyć przesłanie o możliwości jej odpuszczenia. 4.Jesteśmy wspólnotą winowajców w drodze do pojednania.