„Pomóż mi zrobić to samodzielnie” „Pomóż mi zrobić to samodzielnie” to główna myśl koncepcji wychowania Mari Montessori Najważniejsze założenia Marii Montessori Opracowały: Justyna Sanik Zofia Siemieniuk

Kim była Maria Montessori?

Urodziła się 31 sierpnia 1870 r. w Chiaravalle (Włochy), zmarła 6 maja 1952 r. w Noordwijk aan Zee w Holandii. Była jedną z pierwszych kobiet we Włoszech, która ukończyła studia medyczne i otrzymała dyplom lekarza medycyny. Po uzyskaniu doktoratu z psychiatrii oddała się pracy pedagogicznej.

6 stycznia 1907 r. otworzyła pierwszy „Dom Dziecięcy”- „Casa dei bambini” w ubogiej dzielnicy Rzymu, zebrała małe dzieci obejmując je opieką i edukacją odpowiednią do wieku. Wyposażała placówkę w meble i przedmioty przystosowane do potrzeb i wieku dziecka wg własnego projektu.

Jej metodyka nauczania oraz idee wychowania szybko się upowszechniły w wielu krajach i są popularne do dziś. Za wybitne osiągnięcia pedagogiczne i przesłania humanistyczne, zawarte w ideach swojej metody wychowawczej Maria Montessori była wyróżniana tytułami Doktora Honoris Causa. Na Uniwersytecie w Sorbonie otrzymała Krzyż Legii Honorowej. Była wielokrotnie nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla.

Pedagogika Marii Montessori “Uczyłam się dziecka. Wzięłam to, co dziecko mi przekazało i wyraziłam to, i tak powstała metoda zwana metodą Montessori.” Maria Montessori

Założenia pedagogiki M. Montessori Przez naukę całym ciałem dziecko, rozwija się motorycznie, społecznie, emocjonalnie, duchowo i intelektualnie, poprzez takie działanie staje się pełnowartościowym człowiekiem. Dziecko uczy się przez aktywną pracę i własne doświadczenie. Zmysły takie jak dotyk i ruch wpływają na rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów. Poprzez samodzielny wybór zadania spośród wcześniej zaproponowanych przez nauczyciela dziecko pobudza zainteresowanie i staje się bardziej aktywne. Pomieszczania są tak przygotowane, aby każde dziecko mogło się swobodnie poruszać i miało poczucie własnej wartości. Nauczyciel pełni funkcję obserwatora i powinien mieć zaufanie do dziecka.

Zasady w pedagogice M. Montessori Zasada swobodnego wyboru materiału. Dziecko samodzielnie decyduje o materiale z którym będzie pracować. Każda z pomocy jest w zasięgu ręki dziecka i ułożona tematycznie na wyznaczonym miejscu. Zasada swobodnego wyboru miejsca pracy. Dziecko ma możliwość podejmowania decyzji o miejscu swojej pracy, a pracować może na stole, podłodze, na tarasie, tam, gdzie pozwalają na to możliwości organizacyjne.

Zasada swobodnego wyboru czasu pracy Dziecko może pracować tak długo jak zechce, samo ustala tempo i czas. Zasada swobodnego wyboru formy pracy Dziecko pracuje samodzielnie, z kolegą, w małym zespole lub z całą grupą. Zasada porządku Każdy przedmiot w przedszkolu ma swoje miejsce - skąd został wzięty, tam zostaje odniesiony, podobnie - każda osoba także ma swoje miejsce i wie, co do niej należy, to proste - dzieci kochają porządek, porządek w otoczeniu - porządek w sercu.

Zasada ograniczenia Każda pomoc jest w jednym egzemplarzu i trzeba go stosować zgodnie z jego przeznaczeniem. Dzieci mogą robić to, co je interesuje, ale nie jest to samowola. W grupie obowiązują określone zasady. Zasada izolowania trudności Każda pomoc wspomaga uczenie nowego pojęcia i umiejętności.

Zasada transferu Wiedza, kompetencje i umiejętności opanowane podczas pracy, dziecko przenosi na otoczenie. O tyle mają one sens, o ile dziecko będzie potrafiło korzystać z nich w realnym świecie. Zasada własnego działania i powtarzania Typowy dla nabywania nowych umiejętności jest fenomen powtarzania. Jeżeli dziecko ma potrzebę wielokrotnego powtarzania czynności –akceptujemy to. Zasada samokontroli Materiał montessoriański jest tak skonstruowany, że pozwala dzieciom samodzielnie stwierdzić, czy daną pracę wykonały dobrze czy źle.

Otoczenie dziecka „Gdybyśmy jednak stworzyli otoczenie, które odpowiadałoby wzrostowi, siłom psychicznym zdolnościom dziecka i gdybyśmy pozwolili dziecku tam swobodnie pracować, wtedy poczynilibyśmy już ogromny krok w kierunku rozwiązania problemów wychowawczych(...)” Maria Montessori

Wszystkie materiały są uporządkowane tematycznie i łatwo dostępne, umieszczone w zasięgu ręki dziecka. Nauczyciel pośredniczy pomiędzy otoczeniem a dzieckiem, pomaga mu samodzielnie odkrywać rzeczywistość. Przygotowanie otoczenia przejawia się w trzech płaszczyznach: Materialna – sale odpowiednio wyposażone w sprzęty, pomoce rozwojowe M. Montessori, a także inne pomoce i przedmioty wspierające rozwój dziecka. Strukturalno-dynamiczna – określają pedagogiczne zasady dotyczące przygotowanego otoczenia, zasady pracy pomocami rozwojowymi oraz zasady porządku i wolności, czyli wszystkie składniki teorii wychowania M. Montessori. Osobowa – tworzy osoba nauczyciela, przyjaciela i pomocnika w poznawaniu świata, wnikliwego obserwatora. Nauczyciel jest niezastąpionym elementem i twórcą przygotowanego otoczenia. Osobowy aspekt przygotowanego otoczenia tworzy również grupa dzieci zróżnicowana pod względem wieku oraz inne osoby biorące udział w wychowaniu dzieci.

Materiał rozwojowy M. Montessori „Nie ważna jest ilość pomocy, tylko jakość bycia wśród tych wszystkich pomocy” „Każda niepotrzebna pomoc jest przeszkodą w rozwoju” Maria Montessori

Integralną częścią pedagogiki M. Montessori jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany Materiałem Montesoriańskim. Materiał rozwojowy spełnia następujące zasady: zasada estetyki – wszystkie przedmioty znajdujące się w otoczeniu przyciągają uwagę dziecka i zachęcają do podejmowania działań. izolacji trudności – materiał zbudowany przejrzyście. kontrola błędu – możliwość samokontroli przez dziecko wykonania zadania. ograniczenia – materiał w pojedynczych egzemplarzach, co uczy dziecko respektowania potrzeb innych, cierpliwości, ustępowania koledze. kontynuacji – materiał logicznie ze sobą powiązany, stanowiący integralną całość. stopniowania trudności – dziecko ma możliwość wyboru takiego materiału, który odpowiada w danej chwili jego możliwościom i fazom rozwojowym.

Materiał rozwojowy zgrupowany jest w następujące działy: Ćwiczeń praktycznych dnia codziennego – związany jest z samoobsługą, czynnościami porządkowymi i normami społecznymi. Kształcenie zmysłów - wprowadza dziecko w świat pojęć, wymiarów, brył, powierzchni. Edukacja językowa – zgromadzony tu materiał wprowadza dziecko w sztukę pisania, czytania, rozwija mowę dziecka. Edukacja matematyczna - w sposób przystępny pozwala (na konkretach) przejść przez skomplikowany świat liczb i działań matematycznych. Wychowanie kosmiczne – dziecko poznaje świat przyrody, zasady w nim rządzące, uczy się jak chronić środowisko, w którym żyje.

Nauczyciel „Nauczyciel nie kształci i nie poucza dziecka, lecz jest jego pomocnikiem” Maria Montessori

Dekalog wychowawcy wg Marii Montessori Nigdy nie dotykaj dziecka, jeśli nie zostaniesz do tego zaproszony. Nigdy nie mów źle o dziecku przy nim, a także podczas jego nieobecności. Zawsze traktuj dziecko z najwyższą kulturą, ofiaruj mu to, co masz najlepszego. Koncentruj się na wzmacnianiu i pomocy w rozwijaniu tego, co jest dobre w dziecku, wtedy coraz mniej miejsca będzie pozostawało na zło. Bądź aktywny w przygotowaniu otoczenia. Dbaj o nie stale i skrupulatnie. Wskaż dziecku miejsce, gdzie znajdują się materiały rozwojowe i zaprezentuj mu ich poprawne użycie. Bądź gotowy do pomocy, gdy dziecko tego potrzebuje, zawsze słuchaj i odpowiadaj mu.

Szanuj dziecko, które popełnia błędy i może wcześniej, czy później się poprawić, ale powstrzymuj - zdecydowanie i natychmiast - każde niewłaściwe działanie, które może być niebezpieczne dla dziecka. Pomagaj tym, którzy poszukują aktywności i nie mogą jej znaleźć. Uszanuj dziecko, które odpoczywa lub obserwuje pracę innych. Nie wzywaj go, ani nie zmuszaj do innych form aktywności. Bądź wytrzymały w oferowaniu prezentacji materiału rozwojowego także tym, którzy odmówili wcześniej. Czyń to poprzez ożywianie otoczenia swą troską, opanowaniem i spokojem. Uczyń swą obecność odczuwalną dla tych, którzy jej potrzebują, a niewidoczną dla tych, którzy ją znaleźli.

Specyfika grupy mieszanej „Dziecko jest źródłem miłości… Miłość, którą okazujemy dziecku potencjalnie musi zaistnieć pomiędzy ludźmi; nie ma związku pomiędzy ludźmi, gdy nie ma miłości.” Maria Montessori

Korzyści wynikające z grupy zróżnicowanej wiekowo: przypomina swoją strukturą rodzinę wielodzietną, co jest doskonałym „polem” do zachowań społecznych dla dzieci nieposiadających rodzeństwa. Umożliwia przebywanie w jednej grupie rodzeństwu, co ma niebagatelne znaczenie w procesie adaptacji lub przy lękliwości dziecka. Młodsze dzieci mogą przejmować od starszych wiedzę, doświadczenia, umiejętności, a starsze dzieci mają poczucie obowiązku do opieki nad młodszymi. Każde dziecko w grupie może odnosić sukcesy na miarę swoich indywidualnych możliwości. dzieci mogą uzyskać wsparcie w sytuacjach kiedy czują się niepewnie nie tylko ze strony nauczyciela ale także starszego kolegi. Zróżnicowany wiek dzieci w grupie sprzyja również indywidualizacji podejścia nauczyciela do każdego dziecka, zmniejsza też czynnik rywalizacji pomiędzy dziećmi w grupie.

„Lekcja ciszy” „Najważniejszym okresem w życiu nie są lata studiowania na wyższej uczelni, ale te najwcześniejsze, czyli okres od narodzenia do sześciu lat. Jest to czas, kiedy formuje się inteligencja człowieka i nie tylko ona, ale całość jego zdolności psychicznych.” Maria Montessori

Ćwiczenia ciszy pomagają dziecku odnaleźć spokój. Lekcje i ćwiczenia ciszy mają duże znaczenie w wychowawczym rozwoju dziecka. Dzieci stają się spokojniejsze, zachowują się ciszej, łatwiej im się uczyć. Lekcja ciszy ułatwia nie tylko lepsze skupienie, bardziej efektywną pracę, ale pozwalają dziecku na odkrycie swojego wnętrza. Służą temu między innymi krótkie ćwiczenia, oparte na wykonywaniu różnorodnych czynności bez wypowiadania słów.

Czym się wyróżniamy spośród innych placówek ? Dziecko uczy się według własnego rytmu. Kładziemy nacisk na wyrobienie nawyków higienicznych. Otoczenie i materiały zachęcają do samodyscypliny. Dziecko samo decyduje gdzie będzie wykonywać pracę.

Grupy zróżnicowanej wiekowo. Dzieci uczą się od siebie i pomagają wzajemnie. Większość czasu pracujemy indywidualnie. Nauczyciel jest pomocnikiem dla dziecka a nie wykładowcą.

Jeśli dziecko jest czymś ważnym zajęte nie jest zmuszane do uczestnictwa w zajęciach grupowych. Dziecko samo kontroluje wyniki swojej pracy. Kształcimy zmysły za pomocą materiału sensorycznego. Dziecko pracuje z pomocą tyle czasu ile potrzebuje.