FASZYZM W EUROPIE Kryzys demokracji w Europie Kryzys wewnętrzny we Włoszech Przejęcie władzy przez Mussoliniego 24 X 1922 Organizacja państwa faszystowskiego we Włoszech Ekspansja terytorialna Włoch

EUROPA PO I WOJNIE w czasie I wojny światowej zmobilizowano około 70 mln żołnierzy. Straty to 10 mln zabitych i 20 mln rannych. Los okaleczonych fizycznie i psychicznie weteranów stał się poważnym problemem społecznym Europy po roku 1918. Gospodarki krajów Europy borykającej się z kryzysem nie były w stanie zapewnić weteranom miejsc pracy , wobec czego wspierali oni radykalne ugrupowania nacjonalistyczne lub komunistyczne , które głosiły w swych programach walkę o poprawę ich losu.

EUROPA PO I WOJNIE Wojna wywołała również bardzo silną demoralizację życia społecznego. Powszechnym stało się tworzenie przy partiach politycznych milicji partyjnej , lub bojówek.

EUROPA PO I WOJNIE Poważny kryzys przeżywał również demokracja parlamentarna ( partie polityczne toczyły w parlamencie niezrozumiałe dla społeczeństwa spory , częste afery polityczne i gospodarcze powodowały zmiany rządów , destabilizację państwa i słabość władzy wykonawczej.

EUROPA PO I WOJNIE Społeczeństwa państw europejskich domagały się nie tyle gwarancji swobód demokratycznych co ,, silnej ręki ‘’ , które zapewniłyby w państwie ład i porządek.

WAŻNIEJSZE PRZEWROTY I ZAMACHY STANU 1918-1939 Rok Państwo Przewrót 1920 Węgry regent admirał Mikols Horthy (do 1944) 1022 Włochy Benito Mussolini ( do 1945) 1923 Turcja gen Ataturk Kemal ( mustafa Kemal Pasza) do 1938 HIszpania gen Miguel Primo de Rivera ( do 1930) 1925 Litwa Antanas Smetona ( do 1940) 1926 Albania Ahmed bed Zogu ( do 1939) Portugalia Antonio Salazar ( do 1968) Polska Józef Piłsudski ( do 1935) 1929 Jugosławia król Aleksander Ido 1934) 1930 Rumunia król Karol II ( do 1940) 1933 Austria Englebert Dolfuss) ( do 1934) 1934 Estonia Konstantin Pats 9do 1940) Łotwa Karlis Ulmanis 9 do 1940) Bułgaria car Borys III ( do 1945) 1936 Grecja gen. Joanis Metaksas ( do 1941) gen. Francisco Franco Bahamonde( do 1975)

POJĘCIA I DEFINICJE Faszyzm – ( z jęz. włoskiego fasci - związek ) , to zespół poglądów głoszących wyższość człowieka , lub jakiej rasy nad innymi , oparty na poglądach niemieckiego filozofa Fryderyka Nietzsche ( czyt Nicze ) Totalitaryzm - ( z j. łacińskiego ; totus - całkowity ) , to system społeczno - gospodarczo – polityczny , którego istotą jest skrajne podporządkowanie jednostki wszechwładnemu aparatowi władzy ( wodzowi narodu ). Autorytaryzm - to niedemokratyczny system rządów , w którym władza jest sprawowana przez armię , aparat biurokratyczny lub partię. Są to tzw. rządy ,, silnej ręki ‘’ oparte na autorytecie jednego człowieka najczęściej ( bohatera narodowego ) , forma ukrytej dyktatury , w której mogły występować elementy demokracji ( np. system wielopartyjny ).

PRZYCZYNY POPULARNOŚCI FASZYZMU WE WŁOSZECH sytuacja powojenna Włoch * rozczarowanie społeczeństwa rezultatami I wojny światowej brak autorytetu parlamentu w społeczeństwie (korupcja, przekładanie interesów partyjnych) zła sytuacja gospodarcza (bezrobocie, inflacja, ograniczenie inwestycji) masy kombatantów wojennych nie mogły znaleźć sobie miejsca w nowej rzeczywistości popularnie stały się wszelkie organizacje mundurowe propagujące rządy silnej ręki obawa przed komunizmem i anarchizacją życia • Bojówki komunistyczne prowadzą walki z nacjonalistami, wybuchają masowe strajki i wystąpienia robotników • Koła przemysłowe i Kościół z obawy przed zwycięstwem komunizmu udzielają poparcia faszystom

Benito Amilcare Andrea Mussolini (ur. 29 lipca 1883 ) Mussolini rozpoczynał karierę we Włoskiej Partii Socjalistycznej i wszedł do komitetu wykonawczego tej partii, a w latach 1912-1914 był redaktorem naczelnym gazety Avanti!. Po wybuchu I wojny światowej poparł publiczne przystąpienie Włoch do wojny po stronie Ententy. Wydalono go za to z partii, ponieważ kłóciło się to z jej oficjalnym stanowiskiem wobec wojny. Mając doświadczenie dziennikarskie założył gazetę Popolo d'Italia. W 1915 roku, gdy Włochy przystąpiły do wojny został powołany do wojska i skierowany na front alpejski. Zwolniono go z armii po tym gdy został ranny w nogę od odłamków z pocisku moździerzowego.

Droga faszystów do władzy W III 1919 r. Benito Mussolini powołał do życia organizację kombatancką :Włoskie Związki Kombatanckie ( Fasci Italiani do Conbattimento ) oraz bojówki paramilitarne pod nazwą ,, czarne koszule ‘’ Propaganda populistyczna i poparcie finansjery przemysłowej i rolnej zapewniło faszystom zaplecze finansowe. budowa Wielkiego Imperium Rzymskiego kontrola robotnicza nad fabrykami reforma rolna ochrona drobnego i średniego kapitału

DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY XI 1921 – powstanie Narodowej Partii Faszystowskiej z Mussolinim na czele IX 1921 – wprowadzenie do parlamentu 35 przedstawicieli partii – krytykujących parlamentaryzm

DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY W 24 X 1922 r. Faszyści podjęli udaną próbę przewrotu tzw. ,, marsz na Rzym ‘’ ( 40 tyś. ) czarnych koszul ruszyło z Neapolu na Rzym . Słabo uzbrojone , niekarne bojówki , które mogły zostać rozpędzone przez armię rządową , wymusiły na królu Wiktorze Emanuelu III , aby ten powierzył Mussoliniemu misje utworzenia nowego nieskorumpowanego rządu. ( 29 X) Wiktor Emanuel III

DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY 1924 Zmiana ordynacji wyborczej pozwoliła uzyskać faszystom 70% mandatów Eliminacja opozycji ( zabójstwo socjalisty Andreo Mateottiego)

DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY 3 I1925 r. Mussolini ogłasza likwidację systemu demokratyczno – parlamentarnego i przejście do dyktatury 24 XII 1925 – uchwalenie ustaw wyjątkowych dekrety z mocą ustawy wydawane przez rząd szef rządu( duce) – pełnia władzy wykonawczej delegalizacja partii politycznych ( poza faszystowską) zamknięcie pism partyjnych i anulowanie mandatów poselskich opozycji Mussolini rządzi za pomocą partii „ Duce ma zawsze rację” „Wierzyć, słuchać, walczyć”

ORGANIZACJA PAŃSTWA FASZYSTOWSKIEGO Scentralizowany system władzy, na czele którego stał wódz – duce. Zarządzał państwem poprzez aparat państwowy całkowicie oparty na Narodowej Partii Faszystowskiej System monopartyjny – Narodowa Partia Faszystowska – wraz z jej organem Wielką Radą Faszystowską skupiała pełną władzę administracyjnej i politycznej Zniesiono wolności demokratyczne: słowa, prasy, stowarzyszeń Ograniczono wolność osobistą i majątkową Rozwiązano wszystkie stowarzyszenia i związki zawodowe – utworzenie korporacji pracodawców i pracowników Zachowano własność prywatną, przy znacznej kontroli państwa nad gospodarką Rozwój armii związany z planami ekspansji Rozwój aparatu bezpieczeństwa i rozszerzenie komptenecji policji politycznej Papież Pius IX

EKSPANSJA TERYTORIALNA Faszyści dążyli do ustanowienia dominacji Włoch w basenie M. Śródziemnego 1935-36 – podbój Etiopii 1937 – przystąpienie do Paktu Antykominiternowskiego 1936-1939 – interwencja w Hiszpanii po stronie gen. Franco 1939 – aneksja Albanii