Badania regionalne ruchu turystycznego jako podstawa nowej regionalizacji turystycznej Polski Stanisław Liszewski Bogdan Włodarczyk Instytut Geografii Miast i Turyzmu Wydział Nauk Geograficznych UNIWERSYTET ŁÓDZKI

Jedynym, prawdziwym miernikiem zjawiska, które nazywamy turystyką jest czasowe przemieszczanie się człowieka w przestrzeni z miejsca swojego stałego zamieszkania do innego miejsca. Kontrowersje w bliższym rozumieniu pojęcia turystyki, a co za tym idzie turysty, dotyczą dalszych dookreśleń tego przemieszczania się (czas, cel, odległość itp.). To precyzyjne dookreślanie dla badań prowadzonych w makroskali (teren Polski) jest pierwszym warunkiem powodzenia, bowiem teoretycznie (ale także praktycznie) „konsumentem usług turystycznych może być każdy mieszkaniec każdej miejscowości, w której znajdują się usługi zaliczane do turystycznych! Problem:

Celem wystąpienia jest próba przedstawienia metod i zakresu merytorycznego badań ruchu turystycznego (prowadzonego przez geografów) w różnych skalach przestrzennych, a także wykorzystanie tych badań do delimitacji funkcjonalnych regionów turystycznych z myślą o budowaniu regionalnych ofert i produktów turystycznych. Cel:

Zagadnienia: Kategorie ruchu turystycznego podlegające badaniom Metody badań ruchu turystycznego w badaniach geograficznych Studia przypadków - Spała, Kazimierz Dolny, Augustów Cechy ruchu turystycznego podlegające badaniom Kim jest turysta, którego badamy? Ruch turystyczny jako wyznacznik przestrzeni turystycznej i podstawa delimitacji funkcjonalnych regionów turystycznych

Przestrzeń turystyczna jest tą częścią przestrzeni geograficznej, w której występuje zjawisko ruchu turystycznego Warunkiem koniecznym i wystarczającym do zaklasyfikowania części przestrzeni geograficznej jako przestrzeń turystyczna jest ruch turystyczny niezależnie od jego wielkości i charakteru Warunkiem dodatkowym jest występowanie zagospodarowania turystycznego, którego wielkość i charakter pozwalają określić typ przestrzeni tur. Region turystyczny jest tą częścią przestrzeni geograficznej, w której występuje koncentracja ruchu turystycznego

Ruch turystyczny w regionie Ruch turystyczny w regionie to wszelkie migracje osób podróżujących po tym regionie (zarówno osób spoza regionu jak i jego mieszkańców poza miejscem ich stałego zamieszkania) w czasie nie przekraczającym 12 miesięcy, przy założeniu, że celem (motywem?) tych podróży nie jest podjęcie pracy zarobkowej.

turyści – odwiedzający (zarówno krajowi jak i zagraniczni, a także mieszkańcy regionu), spędzający przynajmniej jedną noc w publicznych lub prywatnych obiektach noclegowych w odwiedzanym regionie. W grupie tej powinny znaleźć się także osoby nocujące u krewnych lub znajomych oraz spędzające czas (z noclegiem) w „drugich domach”. Kategorie podróżnych odwiedzający jednodniowi (nazywani czasem wycieczkowiczami) – odwiedzający, którzy nie nocują ani w publicznych, ani w prywatnych obiektach noclegowych w odwiedzanym regionie. W świetle tak sformułowanych definicji w obu przypadkach mogą to być zarówno osoby spoza Polski, mieszkańcy innych regionów kraju jak i mieszkańcy badanego regionu.

Kategorie ruchu turystycznego podlegające badaniom odwiedzający, którzy nie są mieszkańcami badanego regionu A.B. a. b.

Kategorie ruchu turystycznego podlegające badaniom odwiedzający, którzy są mieszkańcami badanego regionu D. b. C. a.

Cechy ruchu turystycznego podlegające badaniom:  wielkość, sezonowość i długość pobytu, częstotliwość przyjazdów  struktura ruchu turystycznego  cechy przestrzenne  sposób organizacji  cele przyjazdu  motywy wyboru regionu jako miejsca destynacji turystycznej  sposoby spędzania czasu podczas pobytu w regionie  wydatki w czasie pobytu (podróży)  opinie na temat regionu

Metody badań ruchu tur. w badaniach geograficznych Miejsca przeprowadzania badań: 1.Miejsca, miejscowości i obszary recepcji ruchu turystycznego (np. muzea, atrakcje turystyczne, hotele, plaże, szlaki turystyczne, parki narodowe itp.) – mają one największe znaczenie dla badań regionalnych 2. Miejsca koncentracji ruchu tranzytowego (parkingi przy głównych trasach, dworce, lotniska) – duże znaczenie w badaniach regionalnych; 3. Miejsca generujące ruch turystyczny (np. metropolie, duże miasta) – mniejsze znaczenie w badaniach regionalnych (za wyjątkiem podróży mieszkańców regionu po własnym regionie, gdzie badania takie pozwolą na oszacowanie udziału turystyki regionalnej w wyjazdach turystycznych mieszkańców regionu).

Metody badań ruchu tur. w badaniach geograficznych Etapy przeprowadzania badań (wg A. Matczaka 1992) : ETAP I: OBSERWACJA STWIERDZENIE FAKTÓW: co to jest? METODY: wywiad, kwerenda, pomiar ETAP II: OPIS STWIERDZENIE WŁASNOŚCI: co jest jakie? METODY: kartograficzne, statystyczne, matematyczne ETAP III: WYJAŚNIENIA STWIERDZENIE ZWIĄZKÓW: co od czego zależy? METODY: współzależności, motywacji, użyteczności, dostępności ETAP IV: PRZEMIANY (SKUTKI) STWIERDZENIE SKUTKÓW: co i jak uległo zmianie? METODY: rejestracja, pomiar, wywiad, eksperyment ETAP V: PRZEWIDYWANIE STWIERDZENIE STANÓW: co i jakie będzie? METODY: ekstrapolacji, grawitacji, symulacja, pośrednie szanse

Rodzaje metod:  materiały pierwotne  materiały wtórne  materiały pierwotne  materiały wtórne  metody bezpośrednie  metody pośrednie  metody bezpośrednie  metody pośrednie Rodzaje materiałów: Metody badań ruchu turystycznego w badaniach geograficznych

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Spała

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Spała

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Kazimierz Dolny

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Kazimierz Dolny

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Augustów 1.ogółem 2.w o. wczasowych 3.w o. szkoleniowych 4.w kwaterach prywatnych 5.w domu wycieczkowym Sezonowość ruchu turystycznego w roku 1985

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Augustów Odległość miejsc zamieszkania uczestników ruchu turystycznego w Augustowie w roku ogółem, 2. korzystający z zakładowych ośrodków wypoczynkowych, 3. korzystający z ośrodków wypoczynkowych dla nauczycieli, 4. korzystający z domu wycieczkowego, 5. korzystający z kwater Prywatnych, 6. przebywający na koloniach

Przykłady badań ruchu turystycznego w skali miejscowości (mikroskala) Studium przypadku: Augustów

Ruch turystyczny jako wyznacznik przestrzeni turystycznej i podstawa delimitacji funkcjonalnych regionów turystycznych  Turystyczne regiony metropolitalne (wielofunkcjonalne)  Regiony wypoczynkowo-rekreacyjne  Regiony turystyki poznawczej, edukacyjnej, religijnej

Ruch turystyczny jako wyznacznik przestrzeni turystycznej i podstawa delimitacji funkcjonalnych regionów turystycznych Tabela 1. Ogólna charakterystyka głównych funkcjonalnych typów regionów turystycznych Typ regionuDominujący typ przestrzeni turystycznej Funkcja turystyczna Sezonowość ruchu turystycznego A. Metropolitalnypenetracji, kolonizacji wielofunkcyjny (poznanie, kultura, biznes, wypoczynek) cały rok B. Wypoczynkowo-rekreacyjnykolonizacji, asymilacji wypoczynkowa, poznanie, rozrywka, zdrowie sezon letni, dwa sezony, cały rok C. Turystyki poznawczej, edukacyjnej i religijnej eksploracji, penetracji poznawcza, dydaktyczna, kontemplacyjna dwa sezony (wiosenny, jesienny) Źródło: Liszewski 2009

Ruch turystyczny jako wyznacznik przestrzeni turystycznej i podstawa delimitacji funkcjonalnych regionów turystycznych Koncepcja regionalizacji turystycznej Polski wg S. Liszewskiego (2009)

Metropolitalny region turystyczno-wypoczynkowy (schemat) wg. S. Liszewskiego (2005) M Z2 Z1 P obszar miasta strefa podmiejska strefa zewnętrzna bliższa strefa zewnętrzna dalsza Z2Z1P M obszar metropolitalny wypoczynkowy krajoznawczy Ruch: A A – kierunki ruchu turystyczno-wypoczynkowego B – przestrzeń turystyczna Przestrzeń miejska Przestrzeń urbanizacji i kolonizacji turystycznej Przestrzeń kolonizacji i penetracji turystycznej Przestrzeń penetracji, asymilacji turystycznej i turystyki kwalfikowanej B M

Fazy rozwoju turystyczno-wypoczynkowego regionu metropolitalnego Łodzi wg. S. Liszewskiego (2005) 25 km FAZA I (INICJALNA) 25 km FAZA II (INSTYTUCJONALNA) i wypoczynku: eksploracji penetracji asymilacji kolonizacji urbanizacji Kierunki przemieszczeń Przestrzeń turystyki i ich natężenie 25 km FAZA V (REGRESJI) 25 km FAZA III (WYPEŁNIANIA)

Konkluzja Istnieje pilna konieczność wypracowania, przynajmniej ogólnych, zasad badania ruchu turystycznego w regionach. Refleksja ta nie dotyczy tylko odpowiedzi na pytanie jak badać czyli metody lub techniki badania ruchu ale, co jest chyba trudniejsze, kogo badać? Aby dobrze i skutecznie promować Polskę jako kraj turystyczny, trzeba dokonać nowego, funkcjonalnego określenia regionów i podregionów turystycznych w oparciu o wszechstronną analizę ruchu turystycznego. Ważną wydaje się być odpowiedź na pytanie, jaki jest cel badań ruchu turystycznego? Naszym zdaniem jednym z głównych celów badań migracji turystycznych jest poznanie przyjeżdżających, ale nie po to aby zaspokoić swoją ciekawość, ale aby przygotować atrakcyjną ofertę, stworzyć oryginalne produkty turystyczne, słowem zachęcić do powrotów lub do promowania regionu (miejsca) przez tych którzy tu byli.

Dziękujemy za uwagę