Chrzest święty -to w katolicyzmie sakrament inicjacji i ponownych narodzin. Przyjęcie chrztu oznacza, że człowiek staje się chrześcijaninem i może przyjmować inne sakramenty. Obrzęd udzielany jest przez polanie głowy wodą i wypowiedzenie słów: Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego (formuła Trójcy Świętej jest uważana za niezbędny warunek chrztu). W przypadku zagrożenia życia wystarczy, aby uczyniła to jakakolwiek osoba, nawet niewierząca, ale zwykle chrzest jest udzielany przez księdza podczas niedzielnej mszy i obejmuje także wyznanie wiary przez obecnych, namaszczenie głowy katechumena krzyżmem świętym, włożenie białej szaty, wręczenie zapalonej świecy ojcu lub ojcu chrzestnemu i inne obrzędy. Tradycyjnie z obrzędem chrztu wiąże się nadanie imienia. Kościół chrzci dzieci, jeżeli rodzice zobowiązują się wychowywać je w wierze katolickiej (jeżeli będzie to niemożliwe ten obowiązek spada na rodziców chrzestnych). Zwyczajnym szafarzem chrztu jest kapłan lub diakon, nadzwyczajnym szafarzem chrztu może być każdy człowiek, udzielający chrztu drugiej osobie zazwyczaj w wyjątkowych okolicznościach w imię Trójcy Świętej. Materią tego sakramentu jest woda, a formą słowa: N. ja Ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

Bierzmowanie – jeden z siedmiu sakramentów w Kościołach katolickic starokatolickich, prawosławnych oraz Kościele Anglikańskim. W Kościele rzymskokatolickim bierzmowanie spełnia rolę wyznania wiary, niejako świadomego, bo dokonywanego w wieku dorosłym (lub zbliżonym do dorosłości) powtórzenia chrztu. Pod tym względem bierzmowanie odpowiada protestanckiej Konfirmacji i żydowskiej bar micwie i jest znakiem przejścia do dojrzałości religijnej. Innymi nazwami sakramentu bierzmowania są: sakrament dojrzałości Chrześcijańskiej, sakrament umocnienia w wierze oraz sakrament dopełnienia. Udzielanie sakramentu jest w Kościele katolickim zarezerwowane dla biskupów i są tam oni zwyczajnymi szafarzami tego sakramentu. Nadzwyczajnym szafarzem tego sakramentu w Kościele katolickim jest każdy kapłan upoważniony do tego przez biskupa. W razie niebezpieczeństwa śmierci sakramentu tego może udzielić każdy proboszcz lub każdy ksiądz, zgodnie z kanonem 883 kodeksu prawa kanonicznego z 1983.

Eucharystia - Wieczerza Pańska, Sakrament Ołtarza, Komunia Święta, Najświętszy Sakrament, z greckiego ε ὐ χαριστία (eucharistía), czyli "dziękczynienie". Termin "komunia" pochodzi od łacińskiego communio (wspólnota) na pamiątkę ostatniego posiłku Chrystusa i przywołują "ucztę zaślubin Baranka" zapowiedzianą w Apokalipsie. Eucharystia wywodzi się od dziękczynienia złożonego Bogu Ojcu przez Jezusa podczas ostatniej wieczerzy. Jest to jeden z dwóch najważniejszych sakramentów (obok Chrztu stanowi tzw. sacramenta maiora, sakrament większy, w przeciwieństwie do pozostałych pięciu, zwanych sacramenta minora, sakrament mniejszy), na których wspiera się całe chrześcijaństwo; sprawowany jako obrzęd w liturgiach prawie wszystkich denominacji chrześcijańskich: katolickiej (w czasie mszy), prawosławnej, protestanckiej i innych.

Sakrament pokuty i pojednania – jeden z sakramentów w Kościele katolickim, starokatolickim i prawosławnym. Polega on na wyznaniu grzechów przez wiernego (zwanego penitentem) duchownemu (zwanemu spowiednikiem). Większość protestantów (z wyjątkiem luteran) odrzuca spowiedź uszną, ponieważ ich zdaniem darować grzechy może tylko Bóg. Starokatolicy uznają spowiedź uszną (obowiązującą do 18. roku życia, potem dobrowolną) i powszechną. Tajemnica spowiedzi jest podstawowym obowiązkiem księdza, obwarowana wieloma karami kanonicznymi, tak więc nie jest szerzej znany żaden przypadek złamania tej tajemnicy. Dodatkowo kapłan ma obowiązek zachowywać się tak, jakby w ogóle spowiedź nie miała miejsca. Tajemnica spowiedzi jest szanowana przez prawo większości krajów (bardziej niż tajemnica lekarska, z której może zwolnić sąd, ponadto lekarze nie są zobowiązani do zachowania tajemnicy lekarskiej przy konsultacjach z innymi lekarzami), dlatego też ksiądz jest m.in. zwolniony z obowiązku zeznawania z faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi. Tajemnica spowiedzi wiąże także osoby trzecie, które poznały treść spowiedzi zarówno przypadkowo, jak i nieprzypadkowo (np. tłumacze).

Namaszczenie chorych - sakrament w Kościele katolickim, starokatolickim, Cerkwi prawosławnej i Społeczności Chrystusa, udzielany wiernym w wypadku poważnej lub grożącej śmiercią choroby. Mogą go również przyjmować osoby w podeszłym wieku wielorazowo. Namaszczenie chorych jest piątym z katalogu siedmiu sakramentów. Jego materię i formę reguluje w Kościele katolickim Konstytucja Apostolska papieża Pawła VI Sacram Unctionem Infirmorum z 30 listopada 1972 roku. Namaszczenie chorych obok spowiedzi i komunii świętej (zwanej wtedy wiatykiem) jest nazywane sakramentem chorych. Jeżeli chory nie może się spowiadać, sakrament własną mocą odpuszcza grzechy o ile chory pragnie dostąpić przebaczenia. Wbrew obiegowym opiniom nie jest to sakrament przeznaczony wyłącznie dla umierających. Używana dawniej nazwa tego sakramentu "Extrema unctio - Ostatnie namaszczenie" wprowadziła wiele niejasności i nieporozumień. Interpretuje się ją jako ostatni sakrament przyjmowany w życiu. Tymczasem określenie "Extrema unctio - Ostatnie namaszczenie" w teologii oznaczało ostatnie z serii namaszczeń sakramentalnych, które wierny może przyjąć i nie kojarzono go z momentem śmierci, gdyż sakrament ten ma przynieść choremu ulgę w cierpieniu lub uzdrowienie. Namaszczenia chorym udzielają także niektóre kościoły protestanckie - lecz nie ma on tam charakteru sakramentu.

Święcenia kapłańskie, kapłaństwo, sakrament święceń - sakrament w Kościele katolickim, także Kościołach prawosławnych, anglikańskich i starokatolickich. Nadaje władzę uświęcania, tj. udzielania innych sakramentów. Święcenia mają trzy stopnie: diakonat, właściwy prezbiterat i święcenia biskupie (prawosławni przyjmują także stopnie lektora i subdiakona, a katolicy wschodni i niektórzy tradycyjni subdiakona). Potocznie ze święceniami kapłańskimi utożsamia się drugi stopień (wyświęconych nazywa się zwyczajowo księżmi, mimo że formalnie są prezbiterami), natomiast biskupstwo określa się jako pełnię sakramentu kapłaństwa. Współcześnie klerycy przyjmują święcenia diakonatu na co najmniej 6 miesięcy przed święceniami prezbiteratu, natomiast powoływanie stałych diakonów jest w Polsce rzadkie (w przeciwieństwie do krajów zachodnich). Diakonat upoważnia do udzielania w imieniu Kościoła sakramentu chrztu oraz błogosławienia małżeństw, przewodniczenia pogrzebu, głoszenia kazań i asystowania we mszy. Prezbiterom zastrzeżone jest sprawowanie eucharystii, sakramentu pokuty oraz namaszczenia chorych. Biskupi udzielają bierzmowania (choć prezbiterzy także mogą być jego nadzwyczajnymi szafarzami; w kościołach wschodnich udzielają go normalnie) oraz sakramentu święceń. Kościół katolicki uważa stan kapłański za władzę ustanowioną przez Jezusa, w której działa On sam. Historycznie urząd ten nawiązuje do żydowskiego kapłaństwa świątynnego. Według św. Tomasza z Akwinu (Summa Theologica) "Chrystus jest źródłem całego kapłaństwa: kapłani Starego Zakonu zapowiadali Chrystusa, kapłani Nowego Zakonu działają w osobie Chrystusa". Jak wspomniano, święceń kapłańskich (każdego stopnia) może udzielić tylko biskup. Obecnie podkreśla się urzędowy (służebny) charakter kapłaństwa osób powołanych i wyświęconych na tle powszechnego kapłaństwa wszystkich wiernych. Katolicy uznają ważność święceń kapłańskich kościołów, które zachowały sukcesję apostolską biskupów: prawosławnych, starokatolickich oraz chrześcijan wschodnich (przedchalcedońskich). Święcenia anglikańskie uważa się za nieważne na mocy bulli Apostolicae Curae papieża Leona XIII. Święceń prezbiteratu udziela biskup w otoczeniu możliwie licznych księży, którzy kolejno, po biskupie, kładą ręce na głowy przyjmujących święcenia. W ten sposób przyjmują ich niejako do swojego grona. Sakrament święceń przyjąć może jedynie mężczyzna zobowiązujący się do zachowania celibatu, jednak diakonatu (a w Kościołach wschodnich również prezbiteratu) udziela się także żonatym. Katechizm Kościoła Katolickiego ściśle określa wynikające z przyjęcia święceń skutki: Kto został wyświęcony w sposób ważny, może oczywiście ze słusznych powodów zostać zwolniony z obowiązków i funkcji związanych ze święceniami, nie może jednak stać się człowiekiem świeckim w ścisłym sensie, ponieważ charakter wyciśnięty przez święcenia jest nieusuwalny. Powołanie i posłanie otrzymane w dniu święceń naznaczyły go na zawsze (por. KKK #1583).

Małżeństwo — trwały w swym celu związek między osobami będący uniwersalną, tj. między jednym mężczyzną i jedną kobietą. W większości krajów Afryki i niektórych w Azji małżeństwa stanowią także związki poligamiczne. W stosunkowo nielicznej liczbie państw i regionów [1] małżeństwo może stanowić także para osób tej samej płci. [1] Prawo i zwyczaje dotyczące małżeństw różnią się w poszczególnych społecznościach. W kulturze europejskiej małżeństwo jest instytucją prawną, a w większości religii stanowi instytucję sakramentalną. W wielu kulturach istnieje zwyczaj przekazywania mienia w postaci posagu. Niegdyś zawarcie małżeństwa zawsze poprzedzały zaręczyny i okres narzeczeństwa. W wielu kulturach małżeństwa bywały i nadal bywają ustawiane przez rodziców dla, przykładowo aczkolwiek niekoniecznie, par, jeszcze kiedy przyszli małżonkowie byli dziećmi; w mniej licznych, de facto dzieci (najczęściej dziewczynki) zawierają małżeństwa.

Opracowanie: Ewelina Kwiatkowska kl. IIg Źródła: