1 Jak zwiększyć swoją skuteczność w aplikowaniu o środki UE w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego (RPO WL) Ryszard Boguszewski Biuro Doradztwa Europejskiego EuroCompass Seminarium CIE „Europe Direct” Zamość, 17 grudnia 2008 r.

2 Główne zagadnienia do omówienia Identyfikacja właściwego źródła finansowania (program / priorytet / działanie / poddziałanie) Podstawowe zasady przygotowania wniosku aplikacyjnego i studium wykonalności Zasady i kryteria oceny wniosków Najczęściej popełniane błędy przy opracowywaniu wniosków aplikacyjnych Pytania i dyskusja. 2

4 Przykład identyfikacji źródła finansowania (dla projektu wodno-kanalizacyjnego) PO IŚ Projekty w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM RPO WL Projekty w aglomeracji od 2 do 15 tys. RLM Wsparcie z UE powyżej 4 mln zł PROW Projekty w aglomeracji do 2 tys. RLM Wsparcie z UE do 4 mln zł 4

5 Podstawowe zasady przygotowania wniosku aplikacyjnego 1.Określenie potrzeby inwestycyjnej /pomysłu na projekt (czasami trudno jest taką potrzebę zdefiniować) 2.Zgromadzenie niezbędnej wiedzy i informacji nt planowanego projektu (informacje kontekstowe, statystyka, badania, dane kosztorysowe i techniczne, itd.) 3.Zebranie niezbędnych dokumentów dotyczących procedur aplikowania (szczegóły patrz oddzielny slajd) 4.Ocena projektu pod kątem możliwych do uzyskania punktów (zestawienie słabych i mocnych stron) 5.Przygotowanie matrycy logicznej (powiązanie celów projektów ze wskaźnikami osiągnięć) 6.Ustalenie harmonogramu rzeczowo-finansowego (czyli co chcemy zrealizować, za ile i w jakim czasie) 5

6 (1) Trudności z określeniem potrzeby inwestycyjnej Duże potrzeby inwestycyjne w województwie (szczególnie w zakresie infrastruktury drogowej, wodno-kanalizacyjnej, kulturalnej i sportowej) Ograniczone możliwości finansowania ze środków UE (w tym z programów krajowych i regionalnego) Presja społeczna i polityczna (powoduje czasami podejmowanie nieracjonalnych decyzji) Gotowość inwestycji do realizacji (długi czas i duże koszty przygotowania dokumentacji projektowej) Możliwości współfinansowania projektu (szczególnie przy uwzględnianiu luki finansowej) Mnogość instrumentów (na pozór jednakowych, ale różnych z punktu widzenia tzw. linii demarkacyjnej) 6

7 (2) Zgromadzenie niezbędnej wiedzy nt. planowanej inwestycji / projektu Informacje o beneficjencie ( status prawny, doświadczenie, zdolność do finansowania projektu, zasoby ludzkie ) Informacje o funkcjonalności budowanej infrastruktury ( program funkcjonalno-użytkowy, kalkulacja cenowa, itd. ) Informacje o użytkownikach ( kto będzie korzystał z infrastruktury, na jakich zasadach, itd. ) Inne ( np. preferowana technologia, terminy realizacji zadań, itd. ) 7

8 Dokumentacja i kosztorysowanie w projektach inwestycyjnych 8

9 (3) Niezbędne dokumenty przy wypełnianiu wniosku aplikacyjnego 1.Rozporządzenie Rady (WE) 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 w sprawie ERDF 2.Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia Regionalny Program Operacyjny WL na lata Szczegółowy opis osi priorytetowych RPO WL na lata (z 5 sierpnia 2008) 5.Wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach RPO WL na lata (z września 2008 r.) 6.Kryteria wyboru projektów dla osi III-IX RPO WL (wersja z sierpnia 2008 r.) 7.Studium wykonalności przygotowane zgodnie z wytycznymi ogólnymi i tematycznymi dla określonych typów projektów 8.Mapa województwa z listą obszarów NATURA 2000 (lista podstawowa i cieniowa) 9.Dokumentacja konkursowa na dane działanie 9

10 (3) Struktura dokumentacji konkursowej 1.Ogłoszenie o konkursie 2.Regulamin konkursu 3.Wniosek aplikacyjnych wraz z instrukcjami do wypełniania  Generator wniosku wraz z instrukcją wypełniania (ciągle testowany!)  Wniosek aplikacyjny w wersji word i excel wraz z instrukcją wypełniania)  Instrukcja wypełniania załączników (od 1 do 9) 4.Dokumenty do oceny wniosku  Formalnej (kryteria brzegowe, kryteria poprawności, lista sprawdzająca poprawność wniosku, karta weryfikacyjna oceny formalnej)  Merytorycznej (kryteria techniczne, kryteria finansowo-ekonomiczne, kryteria strategiczne) 5.Dokumenty przy podpisywaniu umowy o dofinansowanie projektu  Lista sprawdzająca kompletność dokumentacji  Umowa o dofinansowanie  Wzór algorytmu (do obliczania refundacji w danym roku) 10

11 (4) System wyboru projektów w ramach RPO WL - etapy Proces wyboru projektów w trybie konkursowym przewiduje sześć następujących etapów:  ogłoszenie konkursu,  nabór wniosków,  ocena wniosków (formalna i merytoryczna),  podjęcie decyzji o wyborze projektów do dofinansowania,  ogłoszenie wyników konkursu,  podpisanie umowy z beneficjentami 11

12 Wyzwanie 1: Jak przejść pozytywnie ocenę formalną? 1.Spełnienie 17 kryteriów brzegowych (w załączeniu) 2.Spełnienie 6 kryteriów poprawności (po pozytywnej odpowiedzi na 128 pytań zawartych w liście sprawdzającej) 3.Spełnienie wymogów zawartych w regulaminie konkursu (dodatkowych kryteriów poprawności)  Należy uważnie przeanalizować Rozdział VII Regulaminu konkursu (pkt. 1-17), które szczegółowo określają sposób przygotowania wniosku aplikacyjnego. 12

13 Wyzwanie 2: Jak przygotować wniosek (i studium wykonalności) by projekt uzyskał min. 60 punktów? 1.Spełnienie 10 kryteriów technicznych i uzyskanie punktów (maks. 5) 2.Spełnienie 18 kryteriów finansowo- ekonomicznych i uzyskanie punktów (maks. 5) 3.Spełnienie 6 kryteriów strategicznych (w zakresie trafności, efektywności i oddziaływania i uzyskanie punktów (maks. 90) 13

14 Wyzwanie 3: Jak przygotować wniosek (i studium wykonalności) by projekt uzyskał min. 90 punktów? Możliwe, ale bardzo trudne!!! 14

15 (5) Matryca logiczna projektu drogowego (cele – rezultaty – produkty) 15 Działania (uchwała gminy, prace projektowe, zapewnienie współfinansowania, itd.) Produkty (Przebudowana droga) Rezultaty (realizują cele bezpośrednie / szczegółowe projektu wpisujące się w cele Priorytetu V i działania 5.2. RPO WL Oddziaływanie (realizuje cele pośrednie projektu wpisujące się w cele szczegółowe RPO WL Cel ogólny (strategiczny / nadrzędny) (musi wpisywać się w cel główny RPO WL)  Długość wybudowanej / zmodernizowanej drogi  Liczba wybudowanych/ modernizowanych skrzyżowań  Długość wybudowanych chodników  Długość utwardzonych poboczy  Liczba zmodernizowanych sygnalizacji świetlnych  Długość wybudowanych ścieżek rowerowych  Długość wybudowanej sieci kanalizacji deszczowej  Powierzchnia terenów inwestycyjnych udostępnionych  Średni czas przejazdu między dwoma punktami drogi  Nośność wybudowanej drogi / obiektu mostowego  Natężenie ruchu na drodze  Liczba osób korzystających z infrastruktury drogowej  Liczba wypadków drogowych  Liczba rannych lub zabitych osób na drodze  Wzrost liczby działających przedsiębiorstw w gminie  Wzrost liczby turystów odwiedzających gminę  Wzrost liczby miejsc pracy  Wzrost mobilności zawodowej mieszkańców  Poprawa stanu środowiska naturalnego w gminie Wskaźnik oddziaływania Wskaźnik rezultatu Wskaźnik produktu

16 Cele szczegółowe: 1. Zwiększenie konkurencyjności regionu poprzez wsparcie rozwoju sektorów nowoczesnej gospodarki oraz przez stymulowanie innowacyjności 2. Poprawa warunków inwestowania w województwie z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju 3. Zwiększenie atrakcyjności Lubelszczyzny jako miejsca do zamieszkania, pracy i wypoczynku Celem głównym RPO WL jest podniesienie konkurencyjności Lubelszczyzny prowadzące do szybszego wzrostu gospodarczego oraz zwiększenia zatrudnienia z uwzględnieniem walorów naturalnych i kulturowych regionu

17 Relacja celów szczegółowych co celów osi priorytetowych RPO WL

18 (5) Matryca logiczna 18

19 (6) Harmonogram rzeczowo-finansowy 19 Etapy roczne Etapy kwartalneIIIIIIIVIIIIIIIVIIIIIIIV Lp.Zadanie do wykonania Przygotowanie projektu (opracowanie studium wykonalności oraz wniosku aplikacyjnego) Zarządzanie projektem Promocja projektu Analiza atrakcyjności turystycznej gmin leżących wzdłuż szlaku kajakowego w kontekście optymalnego wykorzystania walorów przyrodniczych Bystrzycy i Wieprza do rozwoju turystyki kajakowej Przeprowadzenie badań marketingowych w celu identyfikacji grupy docelowej turystów dla tworzonego produktu turystycznego Opracowanie szczegółowej koncepcji wykorzystania szlaku wodnego Bystrzycy i Wieprza na cele turystyczne Przygotowanie zintegrowanego planu rozwoju i marketingu produktu turystycznego Kajakiem po Bystrzycy i Wieprzu Przygotowanie niezbędnych materiałów promocyjnych Roboty budowlane oraz zakup niezbędnego wyposażenia (np. w zakresie udrożnienia szlaku kajakowego pomiędzy Strzyżewicami i Lublinem) Uruchomienie pilotażowej akcji promującej przygotowany produkt turystyczny Rozliczenie rzeczowe i finansowe projektu

20 (6) Harmonogram rzeczowo-finansowy 20

21 (6) Harmonogram rzeczowo-finansowy c.d. 21

22 (6) Harmonogram rzeczowo-finansowy c.d. 22

23 Wniosek aplikacyjny – zasady wypełniania oraz spójność ze studium wykonalności

24 Powiązanie studium z wnioskiem aplikacyjnym 24 Lp.Wniosek aplikacyjnyStudium wykonalności 1.C2. Lokalizacja projektu na obszarach Natura 2000 III.3.3. Wpływ na siedliska i gatunki zamieszkujące obszary Natura 2000 i inne o znaczeniu krajowym 2.D1. Tło i uzasadnienie (opis stanu istniejącego i uzasadnienie potrzeby realizacji projektu I.1. – I.3. Stan aktualny (opis stanu aktualnego przed realizacją / potrzeba realizacji projektu 3.D2. Opis przedmiotu projektu i uzasadnienie przyjętego rozwiązania technicznego I.3. Realizacja projektu (opis miejsca realizacji projektu, niezbędne czynności, materiały i usługi I.2. Możliwe warianty (rozwiązanie technologiczne, charakterystyka proponowanych technologii, elementów i parametrów technicznych inwestycji 4.D3. Cele i efekty społeczno-gospodarcze projektu F1. Wskaźniki realizacji celów projektu I.1.3. Cele projektu I.4.2. Matryca logiczna projektu

25 Powiązanie studium z wnioskiem aplikacyjnym 25 Lp.Wniosek aplikacyjnyStudium wykonalności 5.E1. Doświadczenie wnioskodawcy we wdrażaniu projektów unijnych E2. Komplementarność z innymi projektami III Zdolności organizacyjne i finansowe do utrzymania rezultatów projektu 6.G1. Zgodność projektu z ustawą Prawo Zamówień Publicznych G2. Harmonogram realizacji projektu I.3.3. Planowany harmonogram realizacji inwestycji 7.H1. Trwałość celów i sposób zarządzania projektem III.1. Wykonalność instytucjonalna projektu III.2. Trwałość rezultatów projektu (organizacyjna i prawna) I.4. Stan po realizacji projektu (trwałość technologiczna)

26 Powiązanie studium z wnioskiem aplikacyjnym 26 Lp.Wniosek aplikacyjnyStudium wykonalności 8.I. Wpływ projektu na realizację polityk horyzontalnych Streszczenie studium wykonalności (wpływ projektu na realizację polityk horyzontalnych, czyli równość szans, społeczeństwo informacyjne, ochrona środowiska) 9.K1. Obliczanie poziomu dofinansowania z EFRR dla projektu (wysokość zdyskontowanego przychodu netto oraz luki finansowej, poziom dofinansowania) II.3. Źródła finansowania projektu (kalkulacja luki finansowej oraz poziomu dofinansowania) 10.K1. Wysokość wskaźnika B/CII.9. Analiza kosztów – korzyści (analiza ekonomiczna inwestycji, w tym wskaźnika B/C) 11.K 5.3. Tabela kosztów (VAT jako koszt kwalifikowany) II.2. Nakłady inwestycyjne na realizację projektu (tabele przedstawiające nakłady finansowe oraz harmonogram rzeczowo- finansowy

27 Powiązanie studium z wnioskiem aplikacyjnym 27 Lp.Wniosek aplikacyjnyStudium wykonalności 12.K6.1. Harmonogram ponoszenia wydatków kwalifikowanych I.3.3. Planowany harmonogram realizacji inwestycji (tabela 18 oraz 28) 13.K7. Źródła finansowania wydatków kwalifikowanych projektu I.3.1. Źródła finansowania (źródła finansowania nakładów inwestycyjnych

28  Wariantowość inwestycji oraz rozwiązania technologiczne (pkt. 3, 4, 5 kryteriów technicznych)  Wykonalność projektu od strony czasowej, organizacyjnej i prawnej (pkt. 6,7,8 kryteriów technicznych)  Czynniki ryzyka (pkt. 10 kryteriów technicznych)  Poprawność kalkulacji przychodów i kosztów oraz przepływów pieniężnych inwestora (kryteria finansowo-ekonomiczne)  Poprawność wyliczenia wskaźników FNPV/C, FRR/C, ENPV i EIRR, CBA oraz B/C (kryteria finansowo-ekonomiczne)  Inne Dodatkowe elementy studium wykonalności analizowane w trakcie oceny merytorycznej 28

29 Najczęściej popełniane błędy przy wypełnianiu wniosków - podsumowanie

30  Niewypełnienie wymaganych punktów we wniosku  Brak wymaganych załączników  Brak spójności pomiędzy treścią wniosku aplikacyjnego i studium wykonalności  Inne (i)Błędy natury formalnej 30

31  Brak wariantowości lub zła metoda wyboru wariantu  Złe lub mało przekonywujące rozwiązanie technologiczne (np. niezgodne z obowiązującymi normami)  Nierealny harmonogram realizacji inwestycji  Niekwalifikowalne koszty w budżecie projektu  Niepoprawnie wyliczone wskaźniki ekonomiczne i finansowe  ENPV  Luka finansowa  ERR  BC  Inne (ii)Błędy merytoryczne 31

32 Dyskontowa analiza efektywności inwestycji Obliczenie NPV oraz IRR obejmuje po stronie kosztów zdyskontowaną sumę nakładów inwestycyjnych oraz kosztów utrzymania uzupełnione o szacunek kosztów niematerialnych (np. koszty projektów, nadzorów itp.) natomiast po stronie przychodów przychody generowane przez inwestycję. Do obliczeń NPV przyjęto stopę dyskonta 5%, (zgodnie z wytycznymi dotyczącymi przygotowania Studiów Wykonalności). Wartość zaktualizowana netto wyraża różnicę między wartością zdyskontowanych na dany moment w czasie i przy określonej stopie dyskonta, przychodów i kosztów inwestycji.

33 Gdzie: B t - przychody w roku t C t koszty w roku t n - liczba lat i - stopa dyskonta = 5% Jeżeli projekt inwestycyjny ma zostać zaakceptowany, wartość NPV dla tej inwestycji musi być dodatnia, lub co najmniej równa 0, co oznacza, że zdyskontowane przychody przewyższają lub są, co najmniej równe kosztom. Matematyczna interpretacja NPV Zaktualizowana Wartość Netto: t = 0 n n NPV = ( 1 + i ) B t - C t 

34 gdzie: Bt - przychody (oszczędności) w roku t Ct koszty w roku t n - liczba lat i - stopa dyskonta = r Zatem IRR określa maksymalną stawkę procentową, jaką projekt może zapłacić za wykorzystanie środków – gdyby wszystkie niezbędne środki zostały pożyczone – jeżeli ma odzyskać zainwestowane środki i poniesione w ciągu całego okresu funkcjonowania koszty operacyjne. Jeżeli wewnętrzna stopa zwrotu jest wyższa lub równa przyjętej stopie granicznej, projekt można zaakceptować. Wewnętrzna stopa zwrotu IRR jest to taka stopa dyskonta, przy której wartość zaktualizowana netto NPV jest równa zero, czyli IRR = r wtedy gdy:  n = 0 ( 1 + i ) t = 0 B t - C t n

35 okres przygotowania projektu okres realizacji projektu okres gospodarczego życia projektu okres referencyjny Lp. Projekty według sektora Priorytet lub działanie RPO WL Okres ‘referencyjny’ Średni horyzont czasowy 1Energia i energetykaD Gospodarka wodna i ochrona środowiska D KolejeD DrogiD5.1 | D5.2 | D Porty lotniczeD TelekomunikacjaD Przemysł (przedsiębiorstwa)P1 | P210 8Inne usługiD7.2 | D Obiekty kubaturowe*P3 | D7.1 | P820*

36 Analiza wariantów projektu Zdyskontowane koszty całkowite gdzie: ZKC zdyskontowane koszty całkowite KIt nakłady inwestycyjne poniesione w danym roku KEt koszty eksploatacyjne poniesione w danym roku Zdyskontowane przychody gdzie: ZP zdyskontowane przychody pEE cena za jednostkę miary rezultatu EEt miara rezultatu np. ilość oczyszczonych ścieków, doprowadzonej wody,

37 Analiza wariantów projektu pEE cena za jednostkę miary rezultatu

38 ‘luka finansowa’ – ta część zdyskontowanego kosztu pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu Luka finansowa

39 Kalkulacja luki finansowej. Poziom dofinansowania gdzie: DIC - oznacza zdyskontowane koszty inwestycyjne (w tym nakłady odtworzeniowe, ale bez rezerw) max(EE) - oznacza maksymalne kwalifikowane wydatki = DIC – DNR DNR - oznacza zdyskontowany przychód netto = zdyskontowane przychody – zdyskontowane koszty operacyjne + zdyskontowana wartość rezydualna. Należy pamiętać, że przy wyliczaniu luki finansowej muszą być brane pod uwagę jedynie rzeczywiste przepływy środków pieniężnych (a więc bez amortyzacji, rezerw itp.). Krok 1 Ustalenie wielkości ‘luki finansowej’ (R):

40 Krok 2. Ustalenie „kwoty decyzji” (DA), czyli kwoty, do jakiej ma zastosowanie wskaźnik współfinansowania dla danej osi priorytetowej gdzie: ECoznacza wydatki kwalifikowane (zdyskontowane)

41 Krok 3. Obliczenie wielkości (maksymalnej) dotacji UE: gdzie: max(CRpa) - oznacza maksymalną wielkość współfinansowania przewidzianą dla osi priorytetowej

42 Przykład Nakłady inwestycyjne w ciągu 3 lat wyniosą 1000 tys. zł ( ) Zdyskontowane nakłady inwestycyjne w ciągu 3 lat wyniosą 967,1 tys. zł Koszty kwalifikowane w ciągu 3 lat wyniosą 700 tys. zł ( ) Zdyskontowane przychody po realizacji projektu w ciągu 20 lat wyniosą 565 tys. zł Zdyskontowane koszty operacyjne w ciągu 20 lat – 339 tys. zł. Wartość rezydualna 239 tys. zł. DIC = 967,1 tys. zł DNR = 565 tys. zł tys. zł tys. zł = 465,4 tys. zł Max(EE) = 967,1 tys. zł - 465,4 tys. zł = 501,8 tys. zł Obliczenie luki finansowej Dane:

43 Ustalenie kwoty decyzji DA: Obliczenie maksymalnej kwoty dotacji UE:

44 K1 - Obliczenie poziomu dofinansowania z EFRR dla projektu Projekt generuje dochód TAK/NIE Wysokość zdyskontowanego dochodu generowanego przez projekt Wysokość zdyskontowanego dochodu generowanego przez projekt (w zł) DNR Numer stron(y) w studium wykonalności, na której zamieszczono analizę finansową wraz z obliczeniem zdyskontowanego dochodu generowanego przez projekt Wysokość "luki finansowej" Wysokość "luki finansowej" (w zł) Max (EE) czyli DIC - DNR Numer stron(y) w studium wykonalności, na której zamieszczono analizę finansową wraz z obliczeniem poziomu "luki finansowej" Wysokość "luki finansowej" (%)R 51,90% Wielkość współfinansowania (%) z uwzględnieniem maksymalnego udziału w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu przewidzianego dla danej osi priorytetowej dla danej osi priorytetowej CRpa u nas 85% 85,00% Maksymalny udział środków UE w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu (%) po uwzględnieniu "luki finansowej" R * 85% 44,12%

45 Analiza finansowa FRR/C < 5% FNPV/C < 0

46 ERR > 5% Analiza ekonomiczna B/C > 1 ENPV > 0

47 tel Lublin ul. Leszczyńskiego 12/1 Dziękujemy za uwagę Zapraszamy do współpracy