stabilizacja własnej tożsamości, nawiązywanie głębszych związków interpersonalnych, co powiązane jest z uwolnieniem się od samego siebie, a wyczuleniem na potrzeby innych, pogłębienie dziedzin aktywności: praca, nauka, zainteresowania, wyraźniejsze dostrzeganie problemów moralnych i etycznych, wzrost znaczenia troski nie tylko o najbliższych, ale również o wszystkich potrzebujących i cierpiących.

DOJRZAŁOŚĆ INTELEKTUALNA - zdolność do podejmowania problemów i ich rozwiązywania. D. EMOCJONALNA – odporność na stres, umiejętność bycia samemu, zdolność do autentyczności i bycia w zgodzie z sobą i światem. D. SPOŁECZNA – przyjmowanie odpowiedzialności za siebie i innych. Konkretyzacja planu życiowego i jego realizacja – korekty, zmiany, stabilizacja. Odkrywanie sensu zdarzeń i wybór wartości.

wybór partnera, uczenie się życia z partnerem, rozpoczęcie życia rodzinnego, wychowywanie dzieci, podjęcie pracy zawodowej, prowadzenie domu, znalezienie bliskich grup społecznych (koledzy, przyjaźń).

Coraz pełniejsze rozumienie subiektywnego charakteru wiedzy i systemów wartości, próba rozumienia problemów w różnych systemach odniesień, próba konstruowania wielu różnych rozwiązań, uwzględnianie wielu aspektów i punktów widzenia. Zapewnia rozumienie różnych systemów przekonań, wzrost tolerancji i zapewnia porozumienie się z innymi.

Myślenie obejmuje spekulację, iż każda idea ma swoje przeciwieństwo, a więc: możliwość widzenia i rozumienia przeciwieństw, ujmowanie szerokie zmian rzeczywistości, to wyższa forma inteligencji.

Funkcję nadrzędnego systemu regulacyjnego spełnia struktura JA. Widzenie siebie w kontekście związków z innymi, godzenie ograniczeń konkretnej rzeczywistości z wiedzą teoretyczną. Koordynacja różnych punktów widzenia.

Pełna dojrzałość fizyczna. Organizm osiąga maksimum możliwości, zwłaszcza w odniesieniu do mięśni i organów wewnętrznych. Rozwój umysłowy zbliża się do maksimum swoich możliwości. Spośród czterech głównych typów operacji intelektualnych tylko giętkość wzrokowo-motoryczna obniża się wraz z wiekiem. Wraz z wiekiem zwiększa się praktyczny wgląd i oceny sytuacji życiowych. Rozsądek, doświadczenie, mądrość życiowa – to wymiary wykraczające poza wiedzę książkową i poza testy badania inteligencji.

zasięg „ja” czyli sposób rozumienia najbliższego otoczenia, własnego miejsca w nim, stopniowy rozwój rozumienia otaczającego środowiska; początkowo sfera ta ogranicza się do rodziny, potem dochodzą grupy rówieśnicze, a w końcu rozwijają się silne więzi z osobami płci przeciwnej oraz powstaje zainteresowanie obowiązkami o charakterze moralnym i obywatelskim, poszerzanie kontaktów ze światem i potrzeba dzielenia swych uczuć i doświadczeń z innymi,

życzliwe, ciepłe odnoszenie się do innych: rozumienie innych i ich akceptacja oraz empatia; wszystko to stanowi podstawę poczucia jedności z innymi ludźmi oraz wzrost tolerancji wobec wszelkich odmienności oraz słabości innych osób, bezpieczeństwo emocjonalne: akceptacja własnej osoby wraz ze swymi brakami oraz własnych przeżyć emocjonalnych, odporność na frustrację, by móc działać nawet w sytuacji stresu, możliwie swobodne wyrażanie siebie /asertywność/, realistyczne spostrzeganie rzeczywistości: realne, bez zniekształceń i reinterpretacji postrzeganie otoczenia,

realistyczna percepcja – umiejętność utrzymywania kontaktu z rzeczywistością, bez zniekształcania i wypaczania otoczenia, wierne spostrzeganie otaczającego świata /bez nadmiaru mechanizmów obronnych i błędu atrybucji/, poczucie kompetencji będące podstawą realizacji własnych potencjalności w podejmowanej aktywności, świadomość posiadania odpowiednich, własnych możliwości i zdolności, które można realizować czynnie,

adekwatna wiedza o sobie wyrażająca się możliwie obiektywnymi ocenami siebie, wiedza ta pozwala odróżnić to, co można zrobić od tego, czego nie można oraz wskazuje na to, co powinno się zrobić, względnie stabilna i spójna filozofia życiowa obejmująca stawiane sobie w sposób realny cele, uznawane ideały i wartości, a równocześnie radzenie sobie z niepowodzeniami w ich osiąganiu, a także radzenia sobie z sukcesami /często niemniej ważne/.

W SFERZE POZNAWCZEJ: kobieta – jest silnie związana ze światem uczuć, wrażeń i przeżyć, potrafi intuicyjnie zrozumieć rzeczy niedopowiedziane oraz nastrój i samopoczucie rozmówcy, dostrzega więcej szczegółów, szybciej reaguje, łatwiej stosuje metafory i uogólnienia, zainteresowania skupiają się na konkretach, faktach, mężczyzna – dąży do jasnego, logicznego poznania zjawisk i spraw, interesują go prawa rządzące życiem społecznym i politycznym i chce je rozumieć, zdecydowanie częściej występują zdolności techniczne i mechaniczne oraz myślenie nowatorskie i abstrakcyjne.

kobieta – bardziej niż mężczyzna potrzebuje mówienia o swoich przeżyciach, znaczna zmienność nastrojów /podłoże biologiczne/, bardziej wrażliwa, nieraz drobiazg może ją załamać i pozbawić dobrego nastroju, potrzebuje ciągłych zapewnień o miłości, mężczyzna – znacznie trudniej wyrażać mu swoje uczucia, bardziej zamknięty, co pewien czas potrzebuje krótkiego okresu psychicznego dystansu zwanego „oddaleniem” dla zaspokojenia swojej potrzeby niezależności, trudno mu przychodzi rozumienie zmienności nastrojów u kobiety.

kobieta chętniej pracuje dla konkretnej sprawy lub dla konkretnych ludzi i jest bardzo wrażliwa na reakcje odbiorcy jej pracy; gdy czuje się niezauważana, cierpi i jej starania tracą sens; natomiast bardziej elastycznie przystosowuje się do zmieniających się warunków i zadań; potrafi robić kilka rzeczy jednocześnie, jest bardziej praktyczna niż mężczyzna, mężczyzna łatwiej podejmuje wysiłki dla samego tworzenia, rozwiązywania problemów, bez względu na uznanie otoczenia; odczuwa potrzebę koncentracji; do celu dąży bezwzględnie, co może powodować postawę dominacji i chęć narzucania swej woli; intensywnie pracuje i także intensywnie odpoczywa; ma trudności z dostosowaniem się do zmieniających się warunków; nadmiar wolnego czasu i brak zajęć wyraźnie obniża jego odporność zarówno psychiczną, jak i fizyczną.

kobieta chce się podobać, jest zdecydowanie bardziej wrażliwa na piękno i dobro, ładny wygląd i strój stanowią same w sobie znaczną wartość; łatwiej przyznaje się do niepowodzeń zawodowych, ale dotkliwie odczuwa krytykę swojej urody oraz zarzuty dotyczące prowadzenia domu, mężczyzna ceni przede wszystkim sprawność i skuteczność – zarówno fizyczną, jak i umysłową; pragnie uznania i podziwu swojego intelektu i umiejętności oraz osiągnięć życiowych, zwłaszcza sukcesów zawodowych; znosi braki własnego wyglądu, jeśli tylko nie przeszkadzają w kontaktach erotycznych i nie grożą samotnością.

kobieta przejawia potrzebę miłości w uczuciu, czułości i pieszczotach; najważniejsze jest dla niej zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa; potrzebuje wierności i siły partnera, zwłaszcza siły charakteru, mężczyzna przejawia dominację dążenia do kontaktów fizycznych z kobietą, natomiast potrzeba bezpieczeństwa realizuje się bardziej dzięki dobroci i opiekuńczości jego partnerki.

kobieta bardziej koncentruje się na przeżyciach emocjonalnych, oczekuje bardziej zainteresowania swoją osobą, oczekuje opieki, troski, silnego wsparcia; łączy erotyzm z głębokim doświadczaniem miłości; pobudzenie seksualne wolniej narasta i wolniej opada; pragnienie zbliżenia seksualnego uwarunkowane jest istnieniem więzi emocjonalnej, mężczyzna nie potrzebuje długiego przygotowania, szczególnego nastroju, szybko może osiągnąć orgazm, po czym może zaraz zająć się czymś innym albo zasnąć; w pobudzeniu seksualnym znaczną rolę odgrywają wrażenia cielesno-wzrokowe.

atrakcyjność fizyczna (pierwsze wrażenie), ocena cech osobowości (zwłaszcza charakteru), podobieństwo postaw w różnych wymiarach (poglądy, religia, system wartości), pozycja społeczna i sytuacja materialna, oczekiwanie satysfakcji seksualnej, wiek, wykształcenie (podobieństwo poziomu intelektualnego), stan zdrowia, akceptacja przez osoby ważne dla partnera.

inteligencja, wrażliwość, atrakcyjność fizyczna, poczucie humoru, ambicje.

osiągnięcie niezależności emocjonalnej, poddanie kontroli procesu uzewnętrzniania emocji, opanowanie i nie uleganie impulsom emocjonalnym, przejście od egocentryzmu do liczenia się z prawami i potrzebami innych, zdolność do odraczania reakcji i powściągliwości, zdolność do rezygnacji z dążeń uwarunkowanych emocjami – PRZEMYŚLANE DECYZJE.

Masz prawo do robienia tego, co chcesz - dopóty, dopóki nie ranisz kogoś innego. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie, Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb - dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia jej.

CIERPLIWOŚĆ