2012 Przedsiębiorczość kobiet w Polsce Wyniki projektu badawczego PARP Paulina Zadura-Lichota Dyrektor Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Wrocław, 13 kwietnia 2012 r.

w Polsce kobiety to 51,6% ogółu społeczeństwa i ponad 50% ludności w wieku produkcyjnym, są one na ogół lepiej wykształcone niż mężczyźni, wiele z nich godzi pracę zawodową z byciem matką i prowadzeniem domu… jednak to mężczyźni, zarówno w Polsce, jak i innych krajach UE i świata, są właścicielami większości działających przedsiębiorstw

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Kobiety w Polsce są przedsiębiorcze Polska jest wśród liderów w Europie (7. pozycja w UE) pod względem samozatrudnionych kobiet: PL – ok. 35%, UE 27 – 30% Udział kobiet wśród pracodawców PL – 29%, UE 25 – 24,7% (4. pozycja w UE) Źródło: ekspertyza prawna „Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian.”, PARP 2011; dane Eurostat 2010

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Współczynnik aktywności zawodowej kobiet (wiek 15-64) w wybranych krajach Europy w 2010 r. Aktywność ekonomiczna kobiet w Polsce jest niższa niż w Europie (59% w PL vs. 64,5% w UE), Aktywność ekonomiczna kobiet w Polsce jest niższa od mężczyzn, różnice są szczególnie duże w okresach opieki nad dziećmi (do 35 r. życia – o ok % i po 50 r. życia – do 60%). Aktywność zawodowa kobiet w Europie Źródło: Ekspertyza prawna „ Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian.”, PARP 2011; dane Eurostat

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Przedsiębiorczość: kobiety vs. mężczyźni – czy są powody do obaw? Źródło: dane GUS, BAEL IV kwartał 2010 Samozatrudnieni Pracodawcy

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Przedsiębiorczość kobiet w Polsce Cel: pogłębienie wiedzy na temat przedsiębiorczości kobiet w Polsce, identyfikacja determinantów prowadzenia działalności gospodarczej wśród kobiet, zbadanie czy prowadzenie działalności gospodarczej gwarantuje więcej czasu w życiu prywatnym (również posiadanie dzieci) stworzenie rekomendacji, które zachęcą nieaktywne kobiety do przedsiębiorczości. Metodologia: badania ilościowe i jakościowe (kobiety i mężczyźni przedsiębiorcy, kobiety o różnym statusie społeczno-ekonomicznym), eksperyment ekonomiczny badający podejście do przedsiębiorczości wśród młodych ludzi, ekspertyza prawna – propozycja zmian w prawie ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczość kobiet.

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Motywatory – dlaczego stajemy się przedsiębiorcą Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na przedsiębiorcach Co spowodowało, że podjęła/ął Pan/i działalność gospodarczą?

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Motywatory szczególnie ważne dla kobiet Kobiety częściej niż mężczyźni podejmowały działalność gospodarczą z braku innej sensownej alternatywy, a nie z chęci wykorzystania szansy (czynnik wypychania); Jednocześnie głównym motywatorem dla kobiet przedsiębiorców było:  traktowanie własnej firmy jako życiowej szansy - dążenie do niezależności, samodzielności w decydowaniu o własnym losie, spełnienia marzeń  potrzeba polepszenia sytuacji materialnej,  możliwość rozwoju osobistego - wykorzystanie doświadczenia zdobytego w pracy najemnej w sytuacji gdy dalsze zatrudnienie było niepewne,  negatywne doświadczenia z pracy najemnej,  chęć pogodzenia obowiązków rodzinnych z zawodowymi, możliwość elastycznej organizacji czasu pracy. Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na kobietach o różnym statusie

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Co powstrzymało Panią przed założeniem własnej firmy? i demotywatory Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na kobietach o różnym statusie

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Ścieżki napływu do pracy na własny rachunek Jaki był Pani/Pana status na rynku pracy przed założeniem firmy? Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na przedsiębiorcach

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Co jest największą zaletą prowadzenia własnej działalności? Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011, badanie na przedsiębiorcach Ponownie, odpowiedzi kobiet i mężczyzn są bardzo zbliżone, Mężczyźni częściej postrzegali własny biznes jako synonim prestiżu, kobiety – dobrej atmosfery w miejscu pracy. Zalety pracy na własny rachunek (wskazania: bardzo ważne i ważne, w %)

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Bariery rozwoju przedsiębiorczości w opinii przedsiębiorców Co jest albo było najtrudniejsze w prowadzeniu firmy? Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na przedsiębiorcach

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Praca zawodowa a życie rodzinne 16% kobiet pracujących najemnie i 7% bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo uważa, że łatwiej jest pogodzić te sfery we własnej firmie; Żadna przedsiębiorczyni nie podziela tej opinii, 15% z nich uważa, że największą zaletą pracy najemnej jest możliwość godzenia tych ról; Większość (76%) respondentek przedsiębiorców uważa, że prowadzenie własnej firmy negatywnie wpływa na ilość czasu poświęcanego na opiekę nad małymi dziećmi; Prawie tyle samo (ok. 40%) kobiet w każdej kategorii wszystkie bądź większość prac domowych wykonuje sama, Bardziej partnerski podział obowiązków jest w związkach kobiet aktywnych zawodowo (co druga pracownica co 3. przedsiębiorczyni dzieli się po połowie obowiązkami z partnerem). Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011; badanie na kobietach o różnym statusie

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Obraz kobiety przedsiębiorczej w Polsce (1/2) jest stosunkowo młoda (ok. 33 l.), dobrze wykształcona (trochę słabiej niż kobiety zatrudnione), częściej od innych kobiet studiowała nauki ścisłe i techniczne, przeważnie wzbogacała swoją wiedzę i podnosiła kwalifikacje jako pracownik innej firmy, założyła własną firmę ze względu na: oczekiwane wyższe dochody, potrzebę bycia niezależną, w celu wykorzystania szansy/ chwili, okazję do samorozwoju i spełnienia marzeń. Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Obraz kobiety przedsiębiorczej w Polsce (2/2) jest najczęściej w stałym związku (partner/mąż), posiada mniej dzieci niż inne kobiety (0,9 vs. 1,13 dla zatrudnionych kobiet), co druga kobieta przedsiębiorcza nie posiada dziecka, planuje posiadanie dziecka (częściej niż inne kobiety 65% vs. 42,4% dla zatrudnionych kobiet), prowadzi model rodziny oparty na zasadzie podwójnego obciążenia - prowadzi firmę i równocześnie zajmuje się rodziną, sporadycznie włącza partnera/męża do obowiązków rodzinnych (33% vs. 50% dla zatrudnionych), korzysta ze wsparcia instytucjonalnego (żłobki, przedszkola) – opieka nad dziećmi, według niej praca na własny nie ułatwia godzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych. Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Podsumowanie Biznes nie ma płci!  Pozostaje tylko jeden, za to o bardzo istotnym znaczeniu, czynnik pogarszający pozycję kobiety prowadzącej firmę względem mężczyzny – obciążenie obowiązkami opiekuńczymi wobec dzieci, szczególnie małych.  Podstawowym zatem problemem, w świetle badań, jest pogodzenie działalności przedsiębiorczej i macierzyństwa, czemu służyć muszą odpowiednie, zinstytucjonalizowane formy opieki nad dzieckiem.  Istnieje potencjał rozwoju przedsiębiorczości kobiet - prawie dwie trzecie (63%) kobiet pracujących najemnie oraz co druga (51%) bezrobotna i nieaktywna zawodowo bierze pod uwagę założenie własnej firmy w ciągu najbliższych 5 lat.

Wrocław, 13 kwietnia 2012 r. Dziękuję za uwagę Paulina Zadura-Lichota paulina _ parp.gov.pl Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/ Warszawa