Język zawodowy a programy nauczania opracowała : mgr Lidia Brandmiller - Witowska

W prezentacji: Definicja języka zawodowego, Warunki rozpoczęcia pracy z językiem zawodowym, Program nauczania a podstawa programowa, Obecna sytuacja w szkolnictwie zawodowym, Projekt podstawy programowej kształcenia w zawodach, Oczekiwane efekty kształcenia Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej

Język zawodowy „profesjolekt” jest odnogą socjolektu, czyli odmiany języka używanej przez klasę lub grupę społeczną, subkulturę, czy właśnie grupę zawodową. dotyczy wykonawców danego zawodu. Ma za zadanie ułatwić komunikację między pracownikami. obfituje w zwroty i wyrażenia zarówno całkowicie niezrozumiałe dla postronnego obserwatora, jak i takie, których zrozumiałe znaczenie pierwotne jest całkiem inne od znaczenia profesjolektycznego.

Budowa socjolektu Słownictwo fachowe, związane z realiami zawodowymi grupy; Słownictwo dotyczące człowieka i świata w ogóle; Ilościowy stosunek profesjonalizmów do warstwy ogólnej jest miernikiem zawodowości.

Profesjonalizmy przekazują treści fachowe precyzyjnie i zrozumiale dla osób porozumiewających się; nazywają przedmioty, czynności, zachowania itd., ważne ze względu na wykonywaną pracę; nie powinny być nadużywane w sytuacjach komunikacyjnych z osobami spoza branży.

Warunki konieczne do rozpoczęcia pracy ze słownictwem fachowym Umiejętność czytania w języku obcym/ słuchania / powtarzania Znajomość struktur leksykalno-gramatycznych w zakresie języka ogólnego Znajomość źródeł słownictwa fachowego Umiejętność korzystania z wielu źródeł informacji i ich przetwarzania Umiejętność notowania Umiejętność pracy z tekstem Chęć do samokształcenia Odpowiednia ilość czasu

A jak można inaczej rozpocząć nauczanie języka zawodowego? Nawet w początkowej fazie nauczania języka. Nazywać przedmioty, osoby, czynności wchodzące w zakres danego zawodu. Zwiększać zakres leksyki zawodowej wraz ze wzrostem zaawansowania uczniów w oparciu o program nauczania.

Program nauczania w polskim systemie oświaty to opis sposobu realizacji celów i zadań ustalonych w podstawie programowej lub innych zadań wspomagających realizację tych celów. podstawie programowej Program nauczania może obejmować wszystkie przedmioty związane z edukacją realizowaną w szkole odpowiedniego typu i szczebla, ale może również dotyczyć tylko jednego przedmiotu kształcenia.

Podstawa programowa to w polskim prawie oświatowym obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.etapie edukacyjnym

Rodzaje programów nauczania Program liniowy Program spiralny Program koncentryczny

Program liniowy każda następna część materiału jest dalszym ciągiem poprzedniej, dlatego uczeń danych treści uczy się tylko raz.

Program spiralny Jest pewnym ulepszeniem programu liniowego. Do tych samych treści wraca się na coraz wyższych poziomach rozszerzając ich zakres.

Program koncentryczny te same cykle materiału wracają 2 lub więcej razy w odstępach paruletnich, co umożliwia uczniom coraz głębsze ich poznanie.

Program nauczania języka zawodowego stanowi kontynuację języka obcego nauczanego jako przedmiot ogólny, warunkiem przystąpienia do nauki przedmiotu jest znajomość danego języka przynajmniej na poziomie podstawowym. W związku z powyższym, realizację programu należy rozpocząć od zdiagnozowania umiejętności językowych ucznia i zaplanowanie na tej podstawie metod nauczania oraz organizacji zajęć tak, aby osiągnąć główny cel przedmiotu, jakim jest swobodne posługiwanie się językiem obcym w praktyce zawodowej.

Dopuszczenie programu nauczania i podręczników ROZPORZNDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. (Dziennik Ustaw Nr 89 poz. 730) Wykaz podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego, przeznaczonych do kształcenia ogólnego uwzględniających podstawę programową określoną w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17)

Obecna sytuacja w szkolnictwie zawodowym Dotychczasowe podstawy programowe zachowują moc do zakończenia kształcenia rozpoczętego przed dniem 1 września 2012 r. w oddziałach szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach obowiązuje od 1 września 2012 r.

Co wymusiło zmiany w podstawie programowej kształcenia w zawodzie? Zmiana warunków gospodarczo-społecznych Polski i Europy, Globalizacja gospodarcza i społeczna, Handel międzynarodowy, Mobilność geograficzna i zawodowa, Rozwój techniki i technologii, Oczekiwania pracodawców w zakresie wiedzy i umiejętności pracowników. Ustanowienie Europejskich Ram Kwalifikacji (EQF) dla kształcenia się przez całe życie.

Kompetencje kluczowe Według zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady Europy W polskim systemie edukacji

Kompetencje kluczowe według zaleceń Parlamentu Europejskiego Porozumiewanie się w języku ojczystym. Porozumiewanie się w językach obcych. Kompetencje matematyczne i podstawowe naukowo- techniczne. Kompetencje informatyczne. Umiejętność uczenia się. Kompetencje społeczne i obywatelskie. Inicjatywność i przedsiębiorczość. Świadomość i ekspresja kulturalna.

Kompetencje kluczowe w polskim systemie edukacji Planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się. Skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach. Efektywne współdziałanie w zespole. Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób. Sprawne posługiwanie się komputerem i technologią informacyjną.

Hierarchia wymaganych kwalifikacji od absolwentów szkół zawodowych wg ankiety przeprowadzonej przez Dolnośląski Zakład Doskonalenia Zawodowego Wiedza fachowa Samodzielność w podejmowaniu decyzji Chęć podnoszenia kwalifikacji Doświadczenie zawodowe Dyspozycyjność Umiejętność pracy samodzielnej i w zespole Umiejętność samooceny i samokontroli Elastyczność w zakresie wykonywanych zawodów Komunikatywność Znajomość języków obcych Znajomość podstaw prawa gospodarczego Znajomość dokumentacji administracyjnej, organizacyjnej i handlowo- finansowej

Aparat pojęciowy w nowej podstawie programowej dla zawodu

Kwalifikacja to zakładane efekty kształcenia, których osiągnięcie potwierdza dyplom lub certyfikat, wydany po zdaniu egzaminu przez uprawnioną instytucję.

Podstawa programowa kształcenia w zawodzie to zestaw celów kształcenia i treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia oraz warunki realizacji kształcenia praktycznego. Umożliwiają one ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

Cele kształcenia zestaw zadań zawodowych, do których przygotowuje szkoła prowadząca kształcenie w danym zawodzie.

Treści nauczania efekty kształcenia, oczekiwane na koniec etapu kształcenia, obejmujące: efekty kształcenia wspólnego dla danego zawodu i zawodów pokrewnych (z tego samego obszaru), umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie, ale nieujęte w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz efekty kształcenia właściwe dla danego zawodu ujęte w kwalifikacjach wyodrębnionych w zawodzie, kompetencje personalne i społeczne.

Podstawa programowa kształcenia zawodowego obejmuje: Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społeczne, Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia, Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach.

Podstawa programowa kształcenia w zawodzie: Zapewnia elastyczny system kształcenia, dostosowany do potrzeb i możliwości uczącego się przez całe życie, Przyczynia się do planowania własnej edukacji i kariery. Wspiera otwartość i mobilność edukacyjną.

Efekty kształcenia oceniane są przez podmioty realizujące kształcenie zawodowe, System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe umożliwia oddzielne potwierdzenie w procesie kształcenia każdej wyodrębnionej w zawodzie kwalifikacji.

Obszary edukacji wg celów kształcenia: 1. Administracyjno-usługowy (A), 2. Budowlany (B), 3. Elektryczno-elektroniczny (E), 4. Mechaniczny i Górniczo-Hutniczy (M), 5. Rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R), 6. Turystyczno-gastronomiczny (T), 7. Medyczno-społeczny (Z), 8. Artystyczny (S).

Program nauczania w szkołach musi zawierać: Ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego (zał. Nr 1), Cele kształcenia w zawodzie i efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów; Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia; Warunki realizacji kształcenia w danym zawodzie (zał. Nr 2), Efekty kształcenia właściwej dla wyodrębnionej w danym zawodzie kwalifikacji (zał. Nr 3).

Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów załącznik nr 2 Wiedza i umiejętności w zakresie: bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej (PDG), języka obcego zawodowego (JOZ), kompetencji personalnych i społecznych (KPS), organizacja pracy małych zespołów (OMZ).

Ciekawostka Nie wszystkie zawody mają w programie nauczania język obcy zawodowy. Realizuje się wtedy program nauczania języka obcego ogólnego i ewentualnie modyfikuje o słownictwo zawodowe.

Jakich umiejętności oczekują pracodawcy od absolwentów szkół? Prowadzenia rozmów bezpośrednich i telefonicznych na tematy zawodowe, Rozumienia tekstów fachowych, Prowadzenia podstawowej korespondencji.

Stosowanie języka obcego w pracy zawodowej w ESOKJ (kategorie opisu) Miejsca Instytucje Osoby Przedmioty Zdarzenia Czynności Teksty

Miejsca Biura Fabryki Warsztaty Porty Stacje kolejowe Farmy Gospodarstwa rolne Lotniska Sklepy Punkty usługowe Hotele Urzędy

Instytucje Firmy Przedsiębiorstwa prywatne Korporacje międzynarodowe Przedsiębiorstwa państwowe Związki zawodowe

Osoby Pracodawcy / pracownicy Menadżerowie Koledzy z pracy Współpracownicy Podwładni Klienci Recepcjonistki / sekretarki Sprzątaczki

Zdarzenia Rozmowy w sprawie zatrudnienia Negocjacje i spory płacowe Przyjęcia / bankiety Wypadki przy pracy Spotkania robocze Konferencje Targi Wyprzedaże Konsultacje

Czynności Administrowanie firmą Zarządzanie produkcją przemysłową Produkcja Procedury biurowe Spedycja Sprzedaż Marketing Operacje komputerowe Sprzątanie biur

Teksty Listy biznesowe Raporty / memoranda Instrukcje BHP Instrukcje obsługi Regulaminy Materiały reklamowe Opakowania Oznaczenia Zakresy obowiązków Oznakowania Wizytówki

Rola nauczyciela: Nawiązuje współpracę i zacieśnia więzi z uczniem, motywując go do większego wysiłku, Stwarza konkretne sytuacje zawodowe, zbliżone do rzeczywistych, Uczy poprzez korelację umiejętności między przedmiotowych w działaniu, Wykorzystuje rekwizyty, Wskazuje źródła słownictwa fachowego, Kształtuje kompetencje językowe i umiejętności komunikacyjne, społeczne ucznia, Udziela rad i wskazuje błędy, które uczeń powinien wyeliminować, Pokazuje możliwości wykorzystania zdobytej wiedzy.

Źródła słownictwa fachowego Listy słówek Słowniki ogólne / tematyczne Słowniki multimedialne, Słowniki obrazkowe Książki Encyklopedie Leksykony Publikacje naukowe Ilustracje Czasopisma specjalistyczne Filmy Atlasy Zasoby Internetu Specjaliści w danej dziedzinie

Kompetencje językowe ogólne specjalistyczne

Oczekiwane efekty kształcenia

Uczeń: Posługuje się zasobem środków językowych leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych, fonetycznych, umożliwiających realizację wymagań ogólnych w zakresie podstawowego słownictwa, nazw zawodów, stanowisk, technik i metod wytwarzania, maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów i procesów produkcyjnych;

Uczeń: Interpretuje ze słuchu typowe wypowiedzi: instrukcje, komunikaty, rozmowy, polecenia, dotyczące wykonywania czynności zawodowych, artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka;

Uczeń: Analizuje krótkie proste wypowiedzi pisemne, proste teksty narracyjne charakterystyczne dla jego sytuacji zawodowych, jak : tablice informacyjne na stanowisku pracy, podstawowe nazwy produktów lub technologii, polecenia zawarte w regulaminie pracy, obsługi stanowiska lub urządzenia, informacje w ogłoszeniach o pracę charakterystyczne dla jego zawodu i kwalifikacji, Informacje zawarte w CV lub liście motywacyjnym.

Uczeń: Tworzy krótkie, proste i zrozumiałe wypowiedzi ustne: opisuje swoje stanowisko pracy, opowiada o swoim dniu pracy, swoich umiejętnościach, przedstawia swoje plany i oczekiwania zawodowe;

Uczeń: Tworzy krótkie, zrozumiałe wypowiedzi pisemne ( , notatka, ogłoszenie, zaproszenie, ankieta): wypełnia port folio językowe, pisze list motywacyjny, wypełnia formularz CV.

Umiejętności ucznia: Komunikuje się w typowych sytuacjach zawodowych: Zadaje pytania dotyczące warunków pracy, Odpowiada na pytania dotyczące umiejętności i oczekiwań zawodowych, Przetwarza tekst: nazywa materiały i narzędzia, interpretuje instrukcję obsługi, regulamin pracy itp.

Porównanie umiejętności Poziom A1 Poziom B1

Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa poziom A1 przedstawianie się, podawanie danych pytania o czas mieszkanie, poszukiwanie mieszkania (rozumienie ogłoszeń) zakupy, załatwianie prostych spraw urzędowych (np. bank, poczta, kupno biletu kolejowego)

Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki poziom A1 odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi rodzajniki określone i nieokreślone przeczenie zaimki dzierżawcze czasowniki modalne czas przeszły stopniowanie przymiotników, porównania tryb rozkazujący

Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom A1 pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa rozumienie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i lokalizację określonych działów (obiektów) wypełnianie formularzy osobowych nawiązywanie dialogów w miejscu pracy (zasięganie informacji, udzielanie prostszych informacji) rozmowy telefoniczne, ustalanie terminów poszukiwanie pracy, rozumienie ogłoszeń o pracy, przygotowanie CV praca z komputerem, korespondencja (list półformalny, )

Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa pracowników biurowych i administracji poziom B1 Autoprezentacja sytuacje codzienne, zakupy, usługi, poszukiwanie mieszkania, załatwianie spraw urzędowych, podróżowanie pytania o czas

Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki pracowników biurowych i administracji poziom B1 odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe /przypomnienie/ zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi /przypomnienie/ rodzajniki określone i nieokreślone Przeczenia zdania okolicznikowe przyczyny, niektóre zdania okolicznikowe czasu, zdania okolicznikowe celu zaimki dzierżawcze czasowniki modalne czas przeszły stopniowanie i odmiana przymiotników tryb przypuszczający zdania okolicznikowe warunku tryb rozkazujący /powtórzenie/

Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom B1 pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa, wizytówki, rozumienie i ustalanie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i lokalizację określonych działów korespondencja służbowa (listy formalne i półformalne, e), redagowanie ogłoszeń, wypełnianie formularzy, druków rozmowy telefoniczne, odsłuchiwanie automatycznej sekretarki, umawianie spotkań, rezerwacje terminów, udzielanie informacji rozumienie i sporządzanie ofert, cenników, folderów praca z komputerem, redagowanie informacji na stronie internetowej poszukiwanie pracy, rozumienie i sporządzanie ogłoszeń o pracy, przygotowanie CV i listu motywacyjnego

Propozycja oceniania umiejętności w zakresie języka zawodowego

Ocena dopuszczająca Uczeń: zna podstawowe słownictwo z zakresu języka zawodowego [w biurze, podczas rozmowy kwalifikacyjnej, …] prostymi słowami wyraża opinię na temat wymarzonego zawodu potrafi konstruować proste wypowiedzi nazywa niektóre sprawy, jakie można załatwić w banku, na poczcie, w biurze podaje swoje plany na przyszłość pisze prostymi słowami swój życiorys, podanie o pracę itp. redaguje proste ogłoszenia o pracę zna podstawowe zwroty konieczne przy realizacji połączeń telefonicznych

Ocena dostateczna Uczeń: podaje wady i zalety wymarzonego zawodu zasięga informacji na temat formalności, jakich musi dopełnić w banku opisuje czynności typowe dla pracy przy komputerze i podaje swoje plany i marzenia na przeszłość pisze prosty list formalny do instytucji/firmy stosuje zwroty konieczne przy realizacji połączeń telefonicznych prowadzi z drobnymi błędami rozmowę kwalifikacyjną radzi sobie z ustaleniem terminu spotkania

Ocena dobra Uczeń: wyraża opinie na temat różnych zawodów składnie prowadzi rozmowę kwalifikacyjną nazywa formalności, jakich musi dopełnić w celu załatwienia sprawy w banku lub urzędzie opisuje swoje plany i marzenia związane z przyszłością poprawnie stosuje reguły gramatyczne poprawnie ustala termin spotkania pisze list formalny do instytucji/firmy

Ocena bardzo dobra Uczeń potrafi negocjować i pokazać się od jak najlepszej strony poprawnie stosuje reguły gramatyczne i leksykalne pisze rozbudowany list formalny do instytucji/firmy szczegółowo opisuje swoje plany i marzenia związane z przyszłością

Ocena celująca Uczeń potrafi wykonać bezbłędnie zadania na ocenę dop, dst, db, bdb wykazuje się wiedzą wykraczającą poza materiał przerobiony na lekcjach

Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej Swobodnie posługuje się językiem obcym w zróżnicowanych sytuacjach życia codziennego; Posiada umiejętność prawidłowego reagowania w języku obcym w sytuacjach komunikacyjnych, związanych z wykonywaną pracą; Posiada niezbędny do tego zasób słownictwa; Jest zaznajomiony z modelami zachowań werbalnych i niewerbalnych w kraju nauczanego języka obcego;

Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej Zdaje sobie sprawę z niuansów gramatyki języka obcego w porównaniu z językiem polskim; Zna zasady pisowni; Zdaje sobie sprawę z różnic mentalnościowych; Posiada wiedzę na temat wybranych aspektów realioznawczych. Znajduje bez problemów miejsce pracy, Realizuje się zawodowo.

Od czego zależy sukces w nauce języka obcego /zawodowego Pokonanie stereotypów myślowych Świadomość konieczności nieustannego doskonalenia Aktywność ucznia/ zaangażowanie nauczyciela/ maksymalne wykorzystanie oferty lekcyjnej Chęć poznania, otwartość na inną kulturę / stosowanie urozmaiconych środków, technik i metod nauczania Samodzielna praca w domu / poszukiwanie własnej, efektywnej metody nauki Samokontrola / samoocena Silna motywacja / wsparcie nauczyciela Indywidualizacja procesu nauczania / pozytywna informacja zwrotna Wykorzystanie różnych mediów i zmysłów Systematyczność i pracowitość

Bibliografia 1.Europejski system opisu kształcenia językowego, CODN, Warszawa Dr Jan Fazlagić, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu: Modernizacja Polski dzięki oświacie sprawozdanie z III Kongresu Obywatelskiego „Edukacja dla modernizacji i rozwoju” 3.L. Karwowski, Czego oczekuje od Ciebie pracodawca?, Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu 4. Komorowska Hanna (1993): Podstawy metodyki nauczania języków obcych. EDEPoland 5. M. Król-Fijewska, Czego chcę, co muszę, „Charaktery” nr 84, styczeń 2004.

Bibliografia 5. towe 6. usarz_Symela_2.pdf usarz_Symela_2.pdf 7. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01). 8. Zertifizierung von Fremdsprachenkenntnissen in der beruflichen Bildung, Hamburger Institut für Berufliche Bildung,

Dziękuję za uwagę