CHOROBY XXI WIEKU Stanisław Czekalski Poznań

Choroby XXI wieku - czy cywilizacyjne?(1) (chociaż XXI wiek ma 14 lat, w internecie pozycji)  alergia (atopowe zapalenie skóry);  autyzm (dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia);  endometrioza (tajemnicza choroba kobiet XXI wieku);  migrena;  niestrawność  osteoporoza;  pracoholizm;  tarczyca (?);  seksoholizm (gł. mężczyźni, ale 20% kobiet);  uzależnienia i dewiacje (alkohol, papierosy, narkotyki, dewiacje seksualne, uzależnienie od internetu);  zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia, kompulsatywne jedzenie);  zaburzenia psychiczne (depresja);  żylaki kończyn dolnych.

WHO – 10 głównych przyczyn zgonu,  choroba niedokrwienna serca;  udar mózgu;  przewlekła obturacyjna choroba płuc  zakażenia dolnych dróg oddechowych;  rak tchawicy, oskrzeli i płuc;  HIV/AIDS;  choroby biegunkowe;  cukrzyca;  wypadki drogowe;  nadciśnieniowa choroba serca

„10 najbardziej zabójczych chorób XXI wieku” (1)  1.choroby układu krążenia - 29% zgonów/rok (= miażdżyca);  2. choroby zakaźne i pasożytnicze – 23% zgonów/rok (w tym nr 5-9 ?);  3. nowotwory złośliwe – 12,5% zgonów/rok;  4. udary i choroby naczyniowe mózgu – ok.10% zgonów/rok (= miazdzyca);  5. zakażenia dolnych dróg oddechowych - 7% zgonów/rok;

„10 najbardziej zabójczych chorób XXI wieku” (2)  6. AIDS – ok. 5% zgonów/rok;  7. biegunki – ok. 5% zgonów/rok;  8. malaria – ok. 5% zgonów/rok;  9. gruźlica – ok. 1% zgonów/rok;  10. cukrzyca – 1% zgonów/rok – wg ONZ „epidemia XXI wieku”.

Cukrzyca  najczęstsza jest cukrzyca typu 2 (> 80% pacjentów), chorobowość w Polsce wynosi 1,6- 4,7%, średnio 3,5%, związana w większości przypadków z otyłością, zwłaszcza brzuszną, małą aktywnością fizyczną, nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą, 70% zgonów z powodu powikłań sercowo-naczyniowych.  Jest uważana za typową chorobę cywilizacyjną.

Choroby cywilizacyjne (choroby XXI wieku)  związane z ujemnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji (umożliwiającej małą aktywność fizyczną, nieracjonalne odżywianie, używki, wpływy toksyczne, stres) (Encyklopedia 2007)  a także związane z konsekwencjami wiodących współczesnych idei: humanizmu (nieskrępowanego rozwoju osobowego = „człowiekowchwalstwa”) i liberalizmu (swoboda działania i „wolnomyślicielstwo”),w pogardzie dla wartości wyższych.

Prognozy WHO występowania cukrzycy u ludzi po 20 roku życia Świat 1995 – 135 mln chorych 2025 – 300 mln chorych Kraje rozwijające się 1995 – 84 mln chorych 2025 – 228 mln chorych Kraje rozwinięte 1995 – 51 mln chorych 2025 – 72 mln chorych Średni wiek > 65 r.ż. Średni wiek r.ż. Miliony  122%  170%  43% (King H, et al.: Diabetes Care 1998, 21, )

Cukrzycowa choroba nerek  ujawnia się klinicznie u ok. 35% chorych na cukrzycę,  jest najczęstszą przyczyna włączania chorych do leczenia nerkozastępczego  jest szczególnym problemem nefrologicznym ze względu na konieczność doskonałej kontroli choroby podstawowej i licznych powikłań.  (6 wykładów).

Leczeni dializami z powodu nefropatii cukrzycowej Osób

Profesor Eberhardt Ritz, past prezydent ISN „End-stage renal failure in type 2 diabetes: A medical catasrophe of world wide dimensions” Am. J. Kidney Dis. 1999

Analiza przyczyn kwalifikacji do RRT: Zagrożenia  Cukrzycowa choroba nerek  Nefropatia nadciśnieniowa/miażdżycowa  Nefropatie związane z otyłością/zespołem metabolicznym  Uszkodzenie nerek nasila rozwój chorób sercowo- naczyniowych wg. B.Rutkowski i wsp.

Nadciśnienie tętnicze  w Polsce, w populacji ogólnej osób dorosłych występuje w 32%, (35% mężczyzn i 28% kobiet)  w ponad 70% przypadków jest źle kontrolowane,  współistnieje z otyłością w 50% przypadków (zespół metaboliczny)  jest uznawane za chorobę XXI wieku (cywilizacyjną).

Nefropatia związana z nadciśnieniem tętniczym (termin amerykański)  nadciśnieniowa, miażdżycowa, niedokrwienna.  w USA jest drugą najczęstszą przyczyna kwalifikacji do dializoterapii, w Polsce – rzadziej;  trudności z różnicowaniem, czy nerka jest ofiarą, czy przyczyną nadciśnienia tętniczego (subkliniczne uszkodzenie nerek)  (3 wykłady).

Otyłość (i nadwaga)  występuje w USA u 25% populacji (>50%)  w Polsce 19% populacji ( >40%)  w większości przypadków jest spowodowana nadmiernym spożywaniem pokarmów, zwłaszcza wysokokalorycznych.  jest nazywana chorobą XXI wieku i cywilizacyjną

Hipoteza głębokiego rozdźwięku pomiędzy współczesnym stylem życia a starą, genetycznie uwarunkowaną naturą biologiczną człowieka S.B. Eaton et al. Am J Med. 1988, 84, 739

Otyłość  wywołuje uszkodzenie nerek o typie FSGS, związane z otyłością  dane epidemiologiczne są skąpe.

AIDS  choruje > 17 milionów osób,  rozprzestrzenianiu się epidemii sprzyja „cywilizacyjne” rozluźnienie obyczajowe i dewiacje;  główne czynniki ryzyka to narkomania, homoseksualizm, prostytucja, biseksualizm;  uważany za chorobę XXI wieku i cywilizacyjną;  nefropatia związana z HIV występuje coraz częściej

Uzależnienia XXI wieku – narkotyki i dopalacze  nefropatia heroinowa dotyczy głównie Afro- amerykanów, ale nie wyłącznie,  istnieją także nefropatie polekowe (np.analgetyczna)

Podsumowanie 1  Choroby cywilizacyjne mają duży wpływ na występowanie PChN, obejmujące 6-15% populacji w różnych krajach, a w Polsce około 11%, zaś głównymi czynnikami ryzyka schyłkowej niewydolności nerek są cukrzyca typu 2 i nadciśnienie tętnicze. (Rutkowski B., Przewodnik Lekarza 2007, 2, 80-88)

Podsumowanie 2  „Choroba cywilizacyjna, za jaką zaczęto uznawać przewlekłą chorobę nerek, jest znacznie częstsza, niż dotychczas sadzono.” (Król E., Rutkowski B.: „Przewlekła choroba nerek – wyzwanie XXI wieku” Forum Nefrologiczne 2008, 1,1, 1-6.)  PChN zwielokrotnia ryzyko zdarzeń sercowo- naczyniowych i zgonu.