JAK AKTYWNIE WSPIERAĆ DZIECKO ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI W ADAPTACJI PRZEDSZKOLNEJ NEUROLOGOPEDA MGR JOLANTA MROZIŃSKA PRZEDSZKOLE PUBLICZNE INTEGRACYJNE NR 51 W OPOLU

CZYM JEST WSPIERANIE? Wspieranie – to nastawienie się na indywidualny całościowy rozwój dziecka tak, aby zyskało:  wiarę w siebie,  niezależność,  pewność siebie,  własną tożsamość – „jestem kimś niepowtarzalnym”.

ADAPTACJA PRZEDSZKOLNA Proces przystosowania to adaptacja. Jest ona dynamicznym procesem zmian zachodzącym zarówno w zachowaniu, emocjach dziecka jak i jego środowisku. W procesie przystosowania występują dwa mechanizmy:  mechanizm akomodacji – dostosowanie się dziecka do wymogów i warunków otoczenia;  mechanizm asymilacji – dostosowanie się otoczenia do indywidualnych wymogów dziecka.(wg. Waldsworth 1998r.)

ADAPTACJA PRZEDSZKOLNA DZIECKA ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI Wniosek:  Za prawidłową adaptację małych dzieci nie jest odpowiedzialne samo dziecko, ale nowe środowisko – przedszkole.  Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinno być objęte szczególną opieką wspierającą jego umiejętności adaptacyjne.  Sposoby, czynniki wspierające prawidłowy przebieg adaptacji są ważne w odniesieniu do dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, które niekiedy z racji na obniżony poziom funkcjonowania ma większe problemy z procesami adaptacyjnymi.

SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE Pod określeniem „specjalne potrzeby edukacyjne” kryją się:  specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania,  specyficzne trudności w uczeniu się matematyki,  autyzm,  ADHD,  upośledzenie słuchu,  upośledzenie wzroku,  niepełnosprawność ruchowa,  upośledzenie umysłowe,

 choroba przewlekła,  niedostosowanie społeczne lub zagrożenie niedostosowaniem,  trudności adaptacyjne związane ze zmianami kulturowymi (np. powrót zza granicy lub przynależenie do mniejszości),  szczególne uzdolnienia. SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE

„WSZYSTKIEGO, CO NAPRAWDĘ TRZEBA WIEDZIEĆ NAUCZYŁEM SIĘ W PRZEDSZKOLU.” R. Fulghum

CZEGO MAMY NAUCZYĆ DZIECI W PRZEDSZKOLU? (Bogucka Jadwiga,konferencja Łódź 2008r.)  rozumienia siebie,  rozumienia otaczającej rzeczywistości i zmieniających się zjawisk,  porozumiewania się z innymi,  dbania o zdrowie i bezpieczeństwo,  Samodzielności,  ciekawości świata,  wypowiadania tego,co się myśli,  poszanowania innych,  zabawy,  dokonywania wyborów,

CZEGO MAMY NAUCZYĆ DZIECI W PRZEDSZKOLU? (Bogucka Jadwiga,konferencja Łódź 2008r.)  współdziałania z innymi,  proszenia o pomoc i udzielania pomocy,  radości z sukcesów i osiągnięć,  panowania nad sobą,  zapamiętywania,  świadomego dokonywania wyboru,  osiągania pewności siebie,  ponoszenia porażek i niepowodzeń,  szacunku dla innych.

INTEGRACJA EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA 1996 rok – powstają oddziały integracyjne w oparciu o program „Integracja – szansą wychowania nowego pokolenia” rok – odbywa się w Genewie Międzynarodowa Konferencja na temat „Edukacja włączająca – drogą ku przyszłości”. Włączanie w licznych dokumentach UNESCO postrzegane jest jako proces wychodzenia naprzeciw różnorodnym potrzebom wszystkich dzieci oraz eliminację wszelkich form wykluczania w edukacji. (UNESCO 2003,2009) Integracja stworzyła krok naprzód w postaci edukacji włączającej. Edukacja włączająca jest „ulepszoną” integracją otwartą na dziecko. Edukacja włączająca jest wyzwaniem…zmusza do refleksji –  każde dziecko jest niepowtarzalne,  każde dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ma prawo do przebywania ze zdrowymi rówieśnikami.

PRZEDSZKOLE WSPIERA PROCES ADAPTACJI DZIECKA ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI Przedszkole organizuje różne formy wspierające adaptację dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi:  zajęcia prowadzone w ramach WWRD,  organizowanie spotkań dla dzieci i rodziców,  organizowanie zajęć otwartych,  organizowanie imprez i uroczystości przedszkolnych,  programy własne i innowacje pedagogiczne,  organizowanie zebrań dla rodziców.

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA W PRAKTYCE Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania rozwoju W ramach WWRD nasza placówka oferuje szereg zajęć i terapii dostosowanych do indywidualnych potrzeb każdego dziecka i jego rodziny. Każdemu dziecku przysługuje indywidualny program wczesnego wspomagania. Rodzice otrzymują porady, wsparcie oraz instruktaż. Dziecko zostaje włączone do zabaw z całą grupą, istnieje możliwość modelowania pożądanych zachowań, włączane jest w interakcje społeczne z innymi dziećmi. Ponadto może uczestniczyć w imprezach ogólnoprzedszkolnych np. bal karnawałowy, festyn rodzinny. Do dyspozycji jest również m.in. ogród przedszkolny, Sala doświadczania świata, gabinet Integracji Sensorycznej z której ma możliwość korzystać każde dziecko.

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA PROGRAMY WŁASNE I INOWACJE PEDAGOGICZNE  Program adaptacyjny „Mamo, Tato - ja chcę przedszkola!” Ma na celu stworzenie takich warunków organizacyjnych, wychowawczych i edukacyjnych, które ułatwiają adaptację dziecka w przedszkolu. Program obejmuje wszelkie działania organizacyjne i pedagogiczne mające na celu osiągnięcie przez dziecko poczucie bezpieczeństwa, tak aby ułatwić mu proces adaptacji. FORMY: 1.Spotkania organizacyjne z rodzicami(zapoznanie z nauczycielami, poznanie przedszkola, zebranie informacji o dziecku, dają możliwość profesjonalnego przygotowania się do pracy z dzieckiem). 2. Wspólne zabawy integracyjne, dni otwarte ( zapoznanie z innymi dziećmi, włączanie do wspólnych zabaw, przygotowanie dzieci zdrowych do współpracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych). 3. Włączanie dzieci do wspólnych zabaw w ogrodzie (dziecko wraz z rodzicami ma możliwość udziału w zabawach w ogrodzie).

 Projekt spotkań warsztatowych z rodzicami dzieci niepełnosprawnych „Mały i duży w życiowej podróży” Na spotkaniach realizowanych raz w miesiącu rodzice mają możliwość podzielić się własnymi doświadczeniami na temat swoich dzieci, otrzymują wsparcie od innych. W spotkaniach jeśli jest taka potrzeba uczestniczą również specjaliści : psycholog, logopeda, rehabilitant ruchowy. Oprócz dyskusji rodzice wraz z dziećmi uczestniczą w zajęciach z wykorzystaniem metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne. Zajęcia dają możliwość odreagowania stresów i napięć, uczą wspólnej zabawy.

 Projekt działań wspomagających rozwój dla dzieci nieśmiałych Głównym celem jest stworzenie warunków do pełnego rozwoju dziecka, wzmacnianie wiary we własne możliwości, podnoszenie systemu wartości dziecka. Zajęcia organizowane w ramach projektu włączają wszystkie dzieci do zabaw podczas zajęć. Dzieci integrują się z innymi, dostrzegają różne stany emocjonalne i je rozumieją. Dostrzegają różne reakcje na zaistniałe sytuacje. Są prowokowane przez nauczyciela do podjęcia własnej aktywności.

 Projekt „Tematy wrażliwe – niekłopotliwe” Podstawą tego projektu jest rozmowa z dziećmi. Rozmowa to komunikacja. Aby komunikacja zaistniała muszą istnieć osoby: mówiące i słuchające. Wprowadzeniem do każdej wspólnej rozmowy jest opowiadanie, wiersz poruszający wybraną tematykę np. „Choroba”, „Okulary”, „Aparat słuchowy”, „Język migowy”. Czasem nie trzeba nic wyjaśniać, wystarczy słuchać, a czasem trzeba udzielać odpowiedzi odwołując się do doświadczeń dzieci.

 Program „Rozumiemy się bez słów – zabawy z językiem miganym w przedszkolu.” Główne założenie to promowanie wśród dzieci w wieku przedszkolnym nauki języka miganego, a także umiejętność komunikowania się z osobami niesłyszącymi. Dzieci raz w tygodniu uczestniczą w zajęciach, gdzie podczas wspólnych zabaw uczą się gestów. Wyposażenie dzieci w umiejętność posługiwania się podstawowymi znakami języka miganego jest bardzo przydatne w życiu, jeśli na swej drodze spotkają kolegę/koleżankę/ niesłyszącego.

 Program „Przedszkolak nigdy się nie nudzi” Program wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rodziców i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi uczęszczającymi już do przedszkola i oczekującymi na przyjęcie. Rodzice i dzieci uczestniczą we wspólnych zabawach. Ponadto mają możliwość uczestniczenia w zajęciach z choreo „Taniec w kręgu”. Wspólnie spędzony czas daje poczucie radości, bezpieczeństwa. Zajęcia odbywają się co drugi miesiąc.

 Wspólne zajęcia muzyczno - ruchowe Dzieci z grupy specjalnej dla dzieci z autyzmem uczestniczą w zajęciach muzyczno – ruchowych w innej grupie. Nauczyciele modelują wzajemne interakcje między dziećmi, wykorzystują wzajemne uczenie się od siebie (uczenie dziecka przez dziecko - to skuteczny sposób uczenia się). Wspólnie spędzony czas daje okazję do wzajemnego poznania się.

 Wspólne obchodzenie imprez i „świątecznych” dni sprzyjają budowaniu spontanicznych relacji między dziećmi, wzajemnych kontaktów:  Dzień Głuchych i Niedosłyszących,  Dzień Osób Niewidomych i Niedowidzących – organizacja zajęć w małych grupach, dzieci zapoznają się z białą laską, znakami Brajla,  Dzień Osób Niepełnosprawnych – wspólna olimpiada sportowa,  Dzień Osób z Zespołem Downa- organizacja wystawy dotyczącej dzieci z zespołem Downa, wspólne zabawy ruchowe,  Światowy Dzień Autyzmu – propagowanie akcji „Zapal się na niebiesko dla autyzmu”, warsztaty dla rodziców, wspólne wykonanie prac plastycznych,  Dzień Dziecka –wspólny wyjazd na wycieczkę, zabawy w plenerze.

PODSUMOWANIE  Propagowanie idei edukacji włączającej wspiera rozwój każdego dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.  Ważna jest świadomość nauczycieli, że edukacja włączająca i indywidualne podejście do dziecka sprzyja jego rozwojowi, przeciwdziała wykluczeniu społecznemu.  Przedszkole tworzy przyjazne środowisko dla rozwoju dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych.  Przebywanie dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych z rówieśnikami daje możliwość naśladowania odpowiednich wzorców zachowań, uczy komunikacji oraz dawania i brania od innych, zwiększa się świadomość, że każdy jest inny.

 Programy, projekty sprzyjają rozwojowi dziecka. Włączają do działań rodziców, całą społeczność przedszkolną.  To jak aktywnie wspieramy dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w adaptacji przedszkolnej zależy od nauczycieli, od ich wiedzy, umiejętności i zaangażowania.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ