mgr Agnieszka Kowalczyk Technika narzędziem komunikacji społecznej POLITECHNIKA WARSZAWSKA Pl. Politechniki Warszawa, tel. (22) , fax:

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej O rozwoju cywilizacyjnym decydują ludzie – zarówno ludzie jako masa, jak i wybitne jednostki, obdarzone wieloma talentami i zmysłem społecznym. Ogromna rolę w tym procesie odegrała technika, która wspomagała rozwój cywilizacji, będąc często motorem tego rozwoju. Wynalazek pisma, który nie odpowiada żadnej elementarnej potrzebie życiowej człowieka, miał miejsce w późnym stadium historii ludzkości.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Pismo pozwalało widzialnie i trwale przedstawić dany język, zachować go i przenosić z miejsca na miejsce. Udoskonalenia w stosowaniu pisma dokonywały się zapewne drogą świadomego namysłu. W każdym jednak wypadku decydowały o nich określone warunki: cechy szczególne różnych języków, znajomość stosowanych już uprzednio sposobów pisania, materiał pisarski, będący do dyspozycji, w zależności od stanu techniki wytwórczości, potrzeby społeczne domagające się zaspokojenia, wreszcie rola, jaką odegrały elity intelektualne poszczególnych społeczności.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Początkiem pisma była piktografia – pismo obrazkowe.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Wraz z rozwojem rozwoju cywilizacji zmieniała się społeczna rola pisma. Rozpoczął się proces utrwalania tekstów (kamień, tabliczki gliniane, papirus, jedwab, pergamin, papier), a także procesy gromadzenia i przechowywania dokumentów, które przybierały różne formy: tablic, zwojów, kodeksów. Wówczas to nagromadzone już dokumenty stały się materializacją pamięci zbiorowej dla coraz większej liczbę ludzi.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej W połowie XVIII i pierwszej połowie XIX w. pewne procesy w rozwoju społeczeństw doprowadziły do nagromadzenia wynalazków i udoskonaleń technicznych. Nastał czas rewolucji przemysłowej, czas upowszechniania oświaty. Jedno z drugim było ściśle z sobą powiązane. Można zaryzykować stwierdzenie, że właśnie rozwój pisma to podstawowy element postępu technicznego i cywilizacyjnego ludzkości. Pismo utrwalało i pobudzało myśl i stymulowało wynalazczość.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Współczesne wynalazki powstanie i rozwój zawdzięczają w dużej mierze wykorzystaniu przez uczonych pisma. Nic, więc dziwnego, że poszukiwano sposobów szybkiego i tańszego sposobu powielania dokumentów. Drogą do sukcesu okazała się metoda stosowana przy wykonywaniu drzeworytów.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Drzeworyt Rytownik wycinał w płaskim i gładkim klocku drewnianym, zwykle gruszkowym, linie rysunku. Potem pokrywał wykończoną w ten sposób jego powierzchnię cienką warstwą farby i przykładał papier, przyciskając go równomiernie za pomocą wałka.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Technika druku polega na takim właśnie powielaniu informacji, przy którym obraz i tekst albo tylko tekst, lub tylko obraz, przekazywane są za pomocą farby na podłoże przy użyciu zmagazynowanego zapisu, np. formy drukowanej. Wynalazcą druku był w latach Johannes Gutenberg. Była to technika druku za pomocą ruchomych czcionek. Jego odkrycie składało się z wielu elementów- patryc, matryc, przyrządu odlewniczego, stopu metalowego do wyrobu czcionek oraz odpowiednio przystosowanej prasy i farby, która umożliwiała zaczernienie składu drukarskiego.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Druk wynaleziony w XVw. zwalczył zasadniczą trudność techniczną w rozprzestrzenianiu się książki. Było to możliwe także dzięki wynalazkowi papieru. Papier czerpany Papier celulozowy

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Kłopotliwe, bowiem i trudne było stosowanie w ciągu całego niemal wcześniejszego średniowiecza pergaminu – starannie wyprawionej skóry baraniej lub jagnięcej. Pergamin

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Drukarstwo upowszechniło się w Europie błyskawicznie, jak żaden chyba wynalazek. Najszybciej rozwinęło się w Niemczech, ojczyźnie Gutenberga: do 1480 r. było tam już około 30 drukarń. Aż do połowy XVIII w. w drukarstwie nie dokonano prawie żadnych wynalazków, poza drobnymi ulepszeniami technicznymi. Dopiero w osiemnastym stuleciu zaczęły się duże zmiany w dziejach książki europejskiej. Przemiany te zachodziły prawie we wszystkich fazach „życia” książki.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Na niektórych terenach dążono także do urynkowienia procesów produkcji i do rozpowszechnia słowa drukowanego. Wysoka fala czytelnictwa oraz coraz szerszy zakres i rosnące tempo prac badawczych w różnych dyscyplinach nauk, zarówno w dziedzinie przyrodoznawstwa, techniki, jak też filozofii, socjologii, pedagogiki i in., przynosiły spod prasy drukarskiej ogromną ilość materiału. Dzięki temu książka stała się towarem bardziej dostępnym. Dzięki temu książka stała się towarem bardziej dostępnym. Społeczeństwo zaczęło wymagać informacji szybkiej i wielostronnej. Zadośćuczynienie tym wymaganiom zmuszało wydawców i firmy drukarskie do wprowadzenia różnych usprawnień organizacyjnych i stosowania nowych środków technicznych, które pozwalały na przyspieszenie i umasowienie wytwórczości książek i czasopism.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Dzięki wynalezieniu maszyny parowej słowo drukowane szybko docierało do odbiorców Maszyna parowa

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej W zespole czynników natury ekonomicznej i społecznej, które warunkowały rozwój przemysłu europejskiego XIX w., na pierwsze miejsce wysuwają się zdobycze nauk technicznych. One to, bowiem umożliwiły mechanizację procesów wytwórczości rzemieślniczej, przyspieszyły ogromnie tempo produkcji i stworzyły warunki do jej umasowienia.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Wynalazek maszyny papierniczej, dającej nieprzerwany ciąg taśmy papieru, dokonany w 1799 r. Umożliwił skonstruowanie późniejszej rotacyjnej maszyny drukarskiej. Maszyna papiernicza

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Rotacyjna maszyna drukarska.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Współczesna maszyna rotacyjna

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Rozwój techniki drukarskiej postępował w dwóch kierunkach. Pierwszy wyrażał się w usprawnieniach mechanicznych, drugi dążył do zastosowania w produkcji książki zdobyczy chemii, fizyki i fotografii, czyli do wprowadzenia do przemysły drukarskiego metod fotochemigraficznych. W XIX w. wkraczająca do tradycyjnych oficyn drukarskich rewolucja mechaniki objęła wszystkie działy warsztatu, jak sporządzanie materiału typograficznego, odlewanie czcionek, pracę składaczy, techniki reprodukcyjne oraz sam proces tłoczenia.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Odlewanie czcionek na początku XIX w. niewiele różniło się od praktyki odziedziczonej z wieku XV. Dopiero w latach trzydziestych XIX stulecia ręczny aparat zastąpiła pierwsza ręczna maszyna do odlewania czcionek. Następnie po kilkakrotnych ulepszeniach pod koniec stulecia powstała pospieszna maszyna odlewnicza, wytwarzająca doskonale wykończone czcionki.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Ręczna praca zecera również została całkowicie zmechanizowana. Po wielu wstępnych próbach w osiemdziesiątych latach XIX w. powstały dwa zasadnicze, wyjściowe typy nowoczesnych maszyn zecerskich: LinotypMonotyp

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Obecnie maszyny zecerskie XXw. pracują metodami fotochemigrafii, elektroniki, całkowicie są zautomatyzowane, sterowane samoczynnie przez taśmy perforowane (fotosetter, lumityp, linofilm, monofoto, teletypesetter), osiągają olbrzymia wydajność tysiąca znaków na sekundę Proces reprodukcji graficznej polega na tym, że oryginał obrazu, rysunku, fotografii lub pisma za pomocą fotografii przenosi się na odpowiednią płytę, ta zaś później poddana środkom trawiennym staje się formą drukarską

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Proces tłoczenia druku już od czasów Gutenberga dokonywał się za pomocą prasy ręcznej. Zmiana zasadnicza nastąpiła dopiero u progu XIX stulecia, kiedy to zbudowano szybkościową cylindryczną maszynę drukarską. Cylindryczna maszyna drukarska

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej W pierwszej połowie XIX w. (1846) zbudowano maszynę rotacyjną.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Wreszcie na przełomie XIX i XX w. do druku płaskiego skonstruowano maszynę offsetową

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej W połowie XIX w. zaczęła się upowszechniać nowa nazwa – poligrafia. Termin poligrafia obejmuje techniki drukarskie (druk wypukły, czyli typograficzny, druk wklęsły, płaski i offset) oraz wszystkie techniki reprodukcyjne, służące do wytwarzania książek, broszur, czasopism, gazet i druków akcydensowych. Nauka jako wytwór kultury intelektualnej, dzięki uproszczeniu jej wykładu znanemu popularyzacją, mogła docierać do szerokiego ogółu czytelników spoza kręgów elitarnych.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Ponieważ zadaniem książki jest funkcja rozpowszechniania informacji, więc właśnie, książka przełomu XIX i XX w. stawała się jednym ze środków masowego przekazu obok filmu, radia, telewizji i taśmy magnetofonowej. Społeczne funkcje książki dadzą się ująć w następujące kategorie: Wszystkie te funkcje realizują się przez kontakt czytelnika z książką oraz jej zdolność do recepcji zawartych w niej treści. 1. Funkcje poznawcze, 2. Funkcje ideologiczne, 3. Funkcje estetyczne, 4. Funkcje wychowawcze.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Obecnie przemysł drukarski rozwija się tak szybko, że zmiany, które zaszły w ciągu ostatnich 20 lat, są większe niż w poprzednich 500 latach, czyli od wynalezienia druku. Dzisiejsze szybkie przesyłanie komunikatów ulokowało się na arenie łączności multimedialnej, dzięki rozpowszechnieniu się Internetu. Komunikacja społeczna nabrała zupełnie innego, powszechnego wymiaru. Prognozy przewidują wpływ rewolucji cyfrowej na rozwój technik związanych z komunikowaniem się, takich jak drukowanie. Aktualnie drukowanie dostosowuje się tak, aby osiągnąć większą zbieżność z przemysłem telekomunikacyjnym i informatycznym.

Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Z dala od cyfrowania „niedrukowania” następuje niemal całkowita wymiana środków reprodukowania i łączności. Sugerowany we wcześniejszych prognozach na 25 lat termin wymiany technologii przebiega bardziej wykładniczo niż liniowo, stanowiąc jednocześnie dobry interes finansowy. W dalszym ciągu uważa się jednak, ze rola drukowania w komunikacji multimedialnej wzrośnie w następnym tysiącleciu, – co najmniej o 50% do roku 2010

D z i ę k u j ę za u w a g ę D z i ę k u j ę za u w a g ę