Pan Chopin.

Prezentacja na temat: "Pan Chopin."— Zapis prezentacji:

1 Pan Chopin

2 Chopin urodził się w jednej z dworskich oficyn Kaspra Skarbka, w której mieszkała rodzina Mikołaja i Justyny. Na chrzcie nadano mu imiona Fryderyk Franciszek (na cześć ojca chrzestnego i zapewne dziadka). Na przełomie czwartego i piątego roku życia Chopin rozpoczął naukę gry na fortepianie, początkowo u swej matki. W 1816 zaczął brać lekcje u Wojciecha Żywnego. Bardzo szybko się uczył. 27 listopada 1831 Mikołaj pisał do Fryderyka: "Technika gry zabrała Ci bardzo niewiele czasu [...]. Twoje palce mniej się natrudziły niż umysł [...] inni trawili całe dni, przebierając palcami po klawiaturze, Ty [...] rzadko spędzałeś przy niej godzinę." Żywny sam nie był wybitnym muzykiem, a zdolnego i pojętnego ucznia uczył techniki palcowania i tradycyjnego ułożenia ręki. Podczas lekcji koncentrował się głównie na zaznajamianiu ucznia z dziełami muzyki barokowej i klasycznej oraz objaśnianiu budowy utworów fortepianowych Johanna Sebastiana Bacha, Josepha Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz (w mniejszym stopniu) Johanna Nepomuka Hummla. Pozostałością po tej niekonwencjonalnej edukacji było zamiłowanie Fryderyka do dawnych kompozytorów. Przed ukończeniem 7. roku życia był już autorem kilku drobnych kompozycji. Wkrótce Chopinowie zamieszkali w prawej oficynie pałacu na drugim piętrze, za sąsiadów mając m.in. Lindego, Brodzińskiego i Kolberga z synami. Hrabia Skarbek, w okresie swojego pobytu w Polsce, stał się jednym z najaktywniejszych protektorów Chopina. Ale to za przyczyną Żywnego, który spisał według wskazówek Fryderyka kilka arkuszy z kompozycjami wariacji i tańców i pokazywał je w innych domach, Chopin stał się znany w Warszawie.

3 Do 1818 mały Chopin znany był tylko w kręgach akademickich, w których obracała się jego rodzina. Pierwsza recenzja, która ukazała się drukiem, wzbudziła duże zainteresowanie jego osobą. Marsz wojskowy, który tak spodobał się księciu Konstantemu, ukazał się drukiem, choć bezimiennie. Marsz grywany był w czasie ulubionych przez księcia parad wojskowych i kompozycja wykonywana była przez orkiestry wojskowe. 24 lutego 1818 roku w Pałacu Radziwiłłów (obecnie Pałac Prezydencki) odbył się pierwszy koncert publiczny Chopina, zorganizowany na rzecz Towarzystwa Dobroczynności przygotowany przez ordynatową Zamoyską. Julian Ursyn Niemcewicz fakt wykorzystania talentu 8-letniego dziecka dla potrzeb filantropii skomentował w komedii, gdzie wyśmiał pogoń za sensacją i gorliwość filantropek, które na fikcyjnym zebraniu licytują się w odejmowaniu lat „Szopenkowi”, a w końcu sztuki zapada uchwała, że cudowne dziecko na scenę wniesie niańka. W latach 1823–1826 Chopin uczył się w Liceum Warszawskim, gdzie pracował jego ojciec. W tych latach zwiedził znaczną część Polski. Słynna jest również anegdota mówiąca, że został niegdyś w szkole przyłapany na rysowaniu nauczyciela w czasie lekcji. Obrazek tak zadziwił rysowanego, że ten go pochwalił. Maurycy Karasowski wspomina również anegdotę z tradycji rodzinnej, w której Chopin pomógł guwernerowi uspokoić hałaśliwych wychowanków. Zaimprowizował im opowieść, a potem uśpił wszystkich łącznie z guwernerem kołysanką. Gdy pokazał uroczy widok siostrom i matce, obudził wszystkich przeraźliwym akordem. Wraz z siostrą Emilią Fryderyk pisał także dla zabawy wiersze i komedie. Balzac wspominał, że Chopin miał zastraszająco prawdziwy dar naśladowania każdego, kogo tylko zechciał. Wielu biografów (np. Jeżewska, Iwaszkiewicz, Willemetz) przekonuje, że Chopin był geniuszem uniwersalnym, ponieważ posiadał również niezwykły talent literacki, czego dowodem są jego słynne listy, a także talent malarski i aktorski. W latach 1826–1829 był studentem warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki. Został zwolniony z przedmiotu instrumentu, ponieważ zauważono nieprzeciętny sposób i charakter gry Chopina. Ten okres w jego twórczości charakteryzuje fascynacja muzyką ludową. Powstały wówczas Sonata c-moll op. 4, Wariacje B-dur na temat „Là ci darem la mano” z „Don Juana” W. A. Mozarta op. 2 na fortepian i orkiestrę, Trio g-moll op. 8 i pierwsze Mazurki (op. 6, 7) oraz oparte na motywach ludowych Rondo c-moll op. 1 i Rondo à la Krakowiak F-dur op. 14.

4 Lata dojrzałosci W Paryżu Chopin zamieszkał początkowo w małym mieszkaniu przy Boulevard Poissonnière. 26 lutego w salonie Pleyel przy 9 rue Cadet dał pierwszy z dziewiętnastu publicznych koncertów w Paryżu (podczas 18 lat pobytu w tym mieście). W latach 1835–1846 porzucił karierę wirtuoza na rzecz komponowania. Zaczął żyć życiem polskiej emigracji, utrzymując ścisłe kontakty z głównymi intelektualistami polskimi (Adam Mickiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Cyprian Kamil Norwid). Następne lata życia Chopina ( ) ztetreminował romans z kontrowersyjną George Sand. Ta francuska powieściopisarka, dramaturg i eseistka, to jedna z najsłynniejszych kobiet epoki. Chopin poznał George Sand jesienią 1836 w salonie Marii d'Agoult w Paryżu i chociaż nie wywarła na nim dobrego wrażenia(„Twarz jej niesympatyczna,...jest w niej coś odpychającego”- pisał X 1836 do rodziców), staje się niebawem uczestniczką wieczorów w jego własnym salonie(„Dziś mam parę osób u siebie, między innymi pani Sand- pisał 13 XII 1836). Płomienny romans z Chopinem(„Mijają już trzy miesiące niezakłóconego niczym upojenia”) znalazł swoje apogeum w romantycznej podróży na Majorkę(X V 1839). Rozpoczęta w obustronnej euforii(G.0Sand: „To ziemia obiecana... Jesteśmy zachwyceni...”, 14 XI 1838; Chopin: „Jestem blisko tego, co najpiękniejsze...”, 15 XI 1838), wobec wybuchu poważnej choroby Chopina, zakończyła się niemal tragicznie( wracając, na statku „wypluł miednicę krwi”- 14 II 1839).

5

6 Po tygodniach rekonwalescencji w Barcelonie i Marsylii, najbliższe siedem lat wspólnego życia toczyło się regularnie między Paryżem a dziedziczny, dworem pisarki w Nohant(dep. Berry), gdzie corocznie spędzano lata i jesienie(1839 oraz ). George Sand przyjęła na siebie funkcję opiekunki, a niekiedy pielęgniarki Chopina; namiętność przeobraziła się w przyjaźń, bliskość i przywiązanie. Narastające z czasem nieporozumienia i konflikty rodzinne między George Sand i jej synem Maurycym a jej córką Solange i Chopinem, a także jego nasilające się uczucie zazdrości, nietolerowane przez pisarkę(jej zdaniem hańbiące, poniżające tego, kto ją posiada”), doprowadziły do jednostronnego zerwania związku. Latem roku 1847 nastąpiła wymiana serii pożegnalnych listów(Chopin pisał: „Będę czeka zawsze ten sam.”- 24 VII; George Sand: „ Żegnaj, Mój Przyjacielu”- 28 VII), poprzedzona opublikowaniem powieści Lucrezia Floriani, w której pisarka, pod postacią ks. Karola, w sposób karykaturalny sportretowała byłego kochanka, co spotkało się z powszechnym potępieniem środowiska(H.Heine: „ Ta emancypantka obelżywie obeszła się ze swoim przyjacielem Chopinem w obrzydliwej powieści, bosko napisanej”). 4 marca 1848 spotkają się po raz ostatni, przypadkowo. Jeżeli ktokolwiek ma wątpliwości, czy George Sand i Fryderyka Chopina łączyła prawdziwa miłość, to ich słynny pobyt na śródziemnomorskiej wyspie Majorce pozwoli mu je rozwiać całkowicie. Jedyne, co może zadziwiać- to fakt, iż po tych przeżyciach potrafili jeszcze ze sobą rozmawiać. Czasami odnosi się wrażenie, jakby spędzili na niej wiele lat, ale w istocie przebywali tam tylko trzy miesiące. Przyjechali w listopadzie 1838 roku, w dwa lata od chwili poznania się w Paryżu na przyjęciu zorganizowanym prze Sand w domu Franciszka Liszta. Tego pamiętnego listopadowego wieczoru 1836 roku Chopin dał się namówić do gry i zasiadł do fortepianu. Ona siedziała przy kominku z głową owiniętą szkarłatną chustą i słuchała z napiętą uwagą, paląc cygaro za cygarem. Zamiast spódnicy miała na sobie szarawary z czerwonego aksamitu, tak że wyglądem przypominała Turczynkę. Chopin nie znosił dymu cygar- jego atakowane gruźlicą płuca źle na nią reagowały- a zrównoważonego z natury konserwatystę raził jej wyzywający strój. Miała lat trzydzieści dwa i była niekonwencjonalna zarówno w swoich powieściach, jak i stylu bycia. On miał lat trzydzieści sześć i był trochę mniej znany, chociaż cieszył się opinią lwa salonowego. W liście do rodziny pisał, że spotkał „ważną i sławną osobistość Madame Dudevant , znaną pod nazwiskiem George Sand”, dodając, że nie przypadła mu specjalnie do gustu i że jego zdaniem jest raczej mało atrakcyjna. Być może ta jego powściągliwość podsyciła ciekawość George Sand i podrażniła jej ambicję, ponieważ na następne przyjęcie, na które w grudniu oboje zostali zaproszeni, pojawiła się w biało-czerwonym stroju, narodowych barwach ukochanej Polski Chopina. Wkrótce potem zaprosiła go do swej wiejskiej posiadłości, ale Fryderyk nie skorzystał z zaproszenia.

7

8 Twórczość Chopina z lat ich bliskości osiągnęła fazę szczytową
Twórczość Chopina z lat ich bliskości osiągnęła fazę szczytową. Na Majorce i pod dachem chateau de Nohant powstała absolutna większość chopinowskich arcydzieł, m.in. Sonaty b-moll, h-moll i g-moll, Ballady F-dur, As- dur i f-moll, Scherza cis-moll i E-dur, Fantazja f-moll, Berceuse, Barkarola, trzy wielkie, ostatnie polonezy, ponadto mazurki, preludia, nokturny, impromptus, cała twórczość zawarta między op Wiele wskazuje na to, że związek między Chopinem i George Sand twórczość jego uskrzydlił i pogłębił, a jej pisarstwo oderwał od wyłącznego zainteresowania bezpośrednią autoekspresją. Przez całą literaturę chopinowską przewija się zadziwienie nad faktem, iż osobowości tak diametralnie odmienne potrafiły zestroić swe egzystencje, wpisując się w dzieje kultury, jako „najsłynniejszy romans XIX wieku”. Za próbę łatwej odpowiedzi można by uznać przekonanie samej George Sand, wyrażone w powieści Mont-Reveche, iż „ podobieństwa uciekają od siebie, a przeciwieństwa się szukają”(1853). W gruncie rzeczy musiało istnieć parę momentów decydujących o głębszej, wewnętrznej bliskości pisarki i kompozytora: dla obojga muzyka stanowiła „wyraz uczuć” a nie „sztukę dla sztuki”, oboje cenili sobie niezależność. Nie bez znaczenia musiał być także nieustający podziw George Sand dla muzyki swego towarzysza życia, przewijający się w spontanicznych wypowiedziach w rodzaju: „Chopin skomponował dwa przepiękne mazurki, które są więcej warte, niż czterdzieści romansów i wyrażają więcej niż cała literatura wieku”. Po rozstaniu z George Sand Chopin popadł w głębokie przygnębienie, które z pewnością przyspieszyło jego śmierć. Po opuszczeniu Nohant nie skomponował już żadnego znaczącego utworu, jedynie kilka miniatur. Po wybuchu rewolucji w Paryżu w 1848 r. Chopin wyjechał do Anglii i Szkocji na bardzo wyczerpującą jego siły podróż. Organizatorką i sponsorką pobytu była jego uczennica, Szkotka Jane Stirling, zwana „wdową po Chopinie”. Kobieta obdarzyła kompozytora miłością, zaproponowała mu nawet małżeństwo. Ten jednak czuł się zbyt chory, ponadto nie odwzajemniał jej uczucia. Z listów Chopina wiemy, że czułość i opiekuńczość Jane działały mu na nerwy.

9

10 Po powrocie ze Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii do Paryża stan zdrowia Fryderyka nie polepszył się. 3 września 1848 roku zmarł homeopata Jean-Jacques Molin (1797–1848), jeden z niewielu lekarzy, którzy potrafili pomóc artyście. Doktorzy, którzy pojawili się po Molinie byli zgodni co do „dobrego klimatu, spokoju, odpoczynku”, jednak Fryderyk stwierdził, iż odpoczynek znajdzie „pewnego dnia i bez ich pomocy”. Zalecona dieta, która zabraniała m.in. pić kawę zamieniając ją na kakao denerwowała Fryderyka, który czuł się przez to śpiący oraz „coraz bardziej tępy”. Sam Chopin wierzył w poprawę swojego zdrowia pisząc do Solange Clésinger: „[...] mam nadzieję, że słońce wiosenne będzie moim najlepszym lekarzem. Trzeba dodać: wiosenne, bo w operze przygotowują słońce do Proroka, które jak się zdaje, będzie piękniejsze niż wszystkie słońca tropikalne. Słońce to tylko wschodzi i świeci krótko, ale jest tak silne, że pogrąża w cieniu wszystko z wyjątkiem muzyki. Składają się na nie snopy światła elektrycznego. Byłem zbyt chory, aby udać się na próbę przedwczoraj, lecz liczę na premierę, która ma się odbyć w przyszły poniedziałek.“ Sytuacja w Paryżu była wówczas niespokojna. Krótki czas po wyjeździe Fryderyka na Wyspy Brytyjskie miało miejsce powstanie robotników paryskich będące częścią rewolucji lutowej. Artysta wrócił do stolicy Francji krótko przed wyborem Ludwika Napoleona Bonaparte na prezydenta II Republiki Francuskiej. Chopin napisał: „Spokój Paryża nie został w tych dniach ani na chwilę zakłócony, mimo że spodziewano się pewnych rozruchów z powodu gwardii ruchomej, którą reglamentowano, lub z powodu projektu ministerstwa o rozwiązaniu klubów. Wczoraj, w poniedziałek, pełno było wszędzie żołnierzy i armat, i ta mocna postawa zaimponowała tym, którzy byliby chcieli wywołać nieporządki.“ Fryderyk coraz rzadziej udzielał lekcji. Niektórzy z jego uczniów wyjechali, a on sam ze względów zdrowotnych postanowił ograniczyć lekcje tylko do uczniów bardziej zaawansowanych. Z początkiem wiosny Chopin zaczął wybierać się na przejażdżki kabrioletem, w których towarzyszył mu Delacroix. Rozmawiali wtedy głównie o muzyce. Chopin przedstawił malarzowi własną koncepcję logiki w dziele muzycznym, wyjaśniając również dlaczego jego zdaniem Mozart góruje technicznie nad Beethovenem. Z tego okresu pochodzą mazurki: nr 2 z op. 67 i nr 4 z op. 68.

11 Stan zdrowia artysty pogarszał się
Stan zdrowia artysty pogarszał się. Viardot zauważyła, iż podlegał on ogromnym wahaniom: „[...] bywają dni znośne, gdy może wyjeżdżać powozem, oraz inne, kiedy pluje krwią i ma napady kaszlu, który go dusi.“ Lekarze, którzy zajmowali się Chopinem, stwierdzili, że powinien on opuścić Paryż na okres lata, w którym upał i kurz utrudniałyby mu oddychanie. Innymi argumentami za wyjazdem ze stolicy Francji była szerząca się epidemia cholery oraz zbliżające się wybory, które mogły wywołać zamieszki. Przyjaciele znaleźli dla artysty mieszkanie w Chaillot, gdzie wprowadził się na początku czerwca (obecnie znajduje się tam, położony nad Sekwaną na wzgórzu Trocadero naprzeciwko Wieży Eiffla, pałac Chaillot). Mieszkanie było drogie, dlatego w tajemnicy przed Chopinem połowę czynszu opłacała Obrieskow. Pięć okien jakie znajdowały się w apartamencie dawało widok obejmujący Tuileries, Izbę Deputowanych, wieżę kościoła St-Germain l’Auxerrois, Notre-Dame, Panteon, St-Sulpice oraz kopułę kościoła Inwalidów. Chopin czuł się tak dobrze, że przestał nawet brać lekarstwa. Strach przed chorobą spowodował, iż większość znajomych Chopina opuściła Paryż. Przy artyście pozostała m.in. Stirling. Jej częste odwiedziny denerwowały Chopina („One mnie zaduszą nudami”[13]). W obawie przed pozostawieniem Chopina samego w nocy, rodzina Czartoryskich przysłała muzykowi jedną ze swoich nianiek. W połowie czerwca Fryderyka odwiedziła Lind, która zatrzymała się w Paryżu na kilka dni. Podczas wieczoru w mieszkaniu Chopina śpiewała ona wraz z Delfiną Potocką. W ostatnim tygodniu czerwca Chopinowi zaczęły puchnąć nogi, miał on również kilka poważnych krwotoków. Zaniepokojona niańka poinformowała o tym księżną Sapieżynę, która postanowiła wezwać Jeana Cruveilhiera. Lekarz rozpoznał ostatnie stadium choroby. Z leków jakie przepisał Chopinowi artysta zrozumiał, że umiera. Spowodowało to starania o przyjazd do Paryża jego siostry Ludwiki: „Moje Życie. Jeżeli możecie, to przyjedźcie. Słaby jestem i żadne doktory mi tak, jak Wy, nie pomogą.“ Chopin zmarł w otoczeniu kilkorga bliskich mu osób około 2 w nocy 17 października 1849, a na świadectwie zgonu jako przyczynę lekarz wpisał gruźlicę.

12