Kariera zawodowa.

Prezentacja na temat: "Kariera zawodowa."— Zapis prezentacji:

1 Kariera zawodowa

2 Kariera zawodowa Koncepcja kariery życiowej Donalda Supera

3 Kariera zawodowa Pojęcie kariery w języku potocznym to zdobywanie coraz wyższej pozycji zawodowej, naukowej, wojskowej albo przebieg pracy zawodowej, czyli spis kolejno osiąganych stanowisk w danym zawodzie (pracy) czy wykonywanych prac w ramach konkretnej organizacji czy instytucji zawodowej.

4 Kariera zawodowa W ujęciu zaproponowanym przez Supera jest to obejmujący praktycznie całe życie proces rozwoju postaw, wartości, umiejętności, zdolności, zainteresowań, cech osobowości oraz wiedzy, odnoszących się do pracy, w tym okres instytucjonalnego uczenia się i zadań realizowanych w wolnych chwilach wypoczynku (Super 1984).

5 Kariera zawodowa Dotyczy on indywidualnie rozwijanych tych wszystkich czynników związanych z kolejnymi okresami w życiu ludzi i powiązanych z nimi zadaniami rozwojowymi (społecznymi i indywidualnymi), które wpływają na wybory dróg życiowych i realizację oczekiwań

6 Kariera zawodowa Czynniki wpływające na rozwój zawodowego obrazu siebie Osiowymi terminami koncepcji Supera są pojęcia obrazu siebie i społecznego uczenia się. Uważa on, że zawodowy obraz siebie wraz z rozwojem jednostki rozwija się na podstawie obserwacji pracy, identyfikowania się z pracującymi dorosłymi (szczególnie: rodzicami) oraz wszystkich innych doświadczeń. W miarę, jak doświadczenia związane ze światem pracy stają się szersze, bogatszy staje się też zawodowy obraz siebie jednostki.

7 Kariera zawodowa Zdaniem Supera, wzorzec realizowanej przez całe życie kariery jest realizacją tego obrazu siebie. Jednocześnie zwraca on uwagę na to, że podejmowane przez jednostkę zadania zawodowe (zawód jak i miejsca oraz formy zatrudnienia) są ściśle powiązane z zadaniami mającymi swe źródło w innych rolach społecznych (w tym: podczas aktywności w czasie wolnym), a wszystkie one są obszarami realizacji hierarchicznego systemu wartości jednostki (choć o różnym stopniu podmiotowej ważności).

8 Kariera zawodowa Jedenaście twierdzeń koncepcji Supera

9 Kariera zawodowa Twierdzenie 1
Ludzie różnią się w zakresie swoich zdolności, zainteresowań, systemów wartości oraz wag przypisywanych różnym rolom społecznym.

10 Kariera zawodowa Twierdzenie 2
Biorąc pod uwagę powyższe charakterystyki kwalifikują się oni do wykonywania różnych zawodów.

11 Kariera zawodowa Twierdzenie 3
Każdy z zawodów opisać można specyficznym dla niego wzorcem wymaganych zdolności, zainteresowań i cech osobowości, na tyle jednak szerokim, że pozwala on na dobranie wielu zawodów dla jednej osoby, jak też wielu osób do jednego zawodu.

12 Kariera zawodowa Twierdzenie 4
Preferencje zawodowe i kompetencje, sytuacje społeczne, w których ludzie żyją i pracują oraz ich obraz własnej osoby zmieniają się wraz z upływem czasu i nabywaniem nowych doświadczeń (podkreślmy, że obraz siebie jest najstabilniejszą ze zmiennych i nie ulega większym zmianom w przedziale od późnej młodości do późnych lat wieku dojrzałego), co sprawia, że proces wyboru i przystosowywania się do nowych warunków ma charakter ciągły.

13 Kariera zawodowa Twierdzenie 5
Proces ten można przedstawić w postaci kolejnych faz życia: są to fazy: -wzrostu, -poszukiwania, - tworzenia, -stabilizacji -schyłku, dzielące się z kolei na mniejsze podokresy.

14 Kariera zawodowa Twierdzenie 6
Wzorzec kariery danej osoby (tj. aktualny poziom funkcjonowania zawodowego, a także kolejność, częstotliwość oraz czas trwania wykonywanych prac tymczasowych i stałych) jest zdeterminowany jej potencjałem intelektualnym, poziomem socjo-ekonomicznym rodziców, a także możliwościami zawodowymi, z którymi osoba ta zetknęła się w życiu.

15 Kariera zawodowa Twierdzenie 7
Ułatwianie procesu rozwijania własnych zdolności i zainteresowań a także pomoc w budowaniu obrazu siebie może determinować rozwój człowieka w ciągu całego życia

16 Kariera zawodowa Twierdzenie 8
Proces rozwoju zawodowego jest zasadniczo procesem rozwijania i urzeczywistniania obrazu siebie. Jest kompromisem pomiędzy odziedziczonymi zdolnościami, wyposażeniem neuronalnym i humoralnym, możliwościami odgrywania różnych ról społecznych, a także stopniem zgodności pomiędzy efektami odgrywania danej roli a aprobatą zwierzchników i kolegów.

17 Kariera zawodowa Twierdzenie 9
Kompromis pomiędzy czynnikami indywidualnymi a społecznymi, pomiędzy obrazem siebie a rzeczywistością realizowany jest w procesie odgrywania ról społecznych w fantazji lub w rzeczywistych działaniach.

18 Kariera zawodowa Twierdzenie 10
Zadowolenie z wykonywanej pracy i zadowolenie z życia zależy od zakresu, w jakim jednostka znajduje właściwy rynek dla swoich zdolności, zainteresowań, cech osobowości i wartości. Zależą one od osadzenia w zawodzie, sytuacji w zakładzie pracy i stylu życia pozwalającego na odgrywanie tych ról, które poprzez doświadczenia fazy wzrostu i poszukiwania stały się odpowiednie i właściwe.

19 Kariera zawodowa Twierdzenie 11
Stopień satysfakcji z życia osiąganej przez jednostkę jest proporcjonalny do stopnia, w jakim może ona urzeczywistnić obraz siebie.

20 Kariera zawodowa Fazy rozwoju zawodowego według Supera (cz. I)

21 Kariera zawodowa Faza wzrostu (od urodzin do 14 lat); jej treścią jest tworzenie i rozwijanie pojęcia "ja" poprzez identyfikowanie się z osobami ważnymi w rodzinie i w szkole. W tej fazie początkowo dominującą rolę odgrywają potrzeby i fantazje, potem rośnie rola zainteresowań i umiejętności wraz ze zwiększaniem się udziału w życiu społecznym.

22 Kariera zawodowa Faza ta obejmuje trzy okresy:
okres fantazji (4-10): dominująca rola potrzeb; odgrywanie ról społecznych w zabawie; okres kształtowania zainteresowań (11-12): "to co się lubi" staje się główną determinantą aspiracji i aktywności; okres kształtowania umiejętności (13-14): analizowanie własnych zdolności pod kątem wymagań poszczególnych zawodów.

23 Kariera zawodowa Faza poszukiwania (od 15 do 24 roku życia). W tej fazie obserwuje się kształtowanie obrazu siebie przez wypróbowywanie różnych ról społecznych oraz zawodowe doświadczenia w czasie szkoły, czasie wolnym i w podejmowanych pracach okresowych. I ta faza obejmuje trzy podokresy:

24 Kariera zawodowa - okres prowizorycznych rozwiązań (15-17): dokonywanie pierwszych wyborów (w dyskusjach, fantazjach, próbach pracy) na podstawie potrzeb, zainteresowań, umiejętności, wartości oraz dostępnych możliwości;

25 Kariera zawodowa - okres przejściowy (18-21): dominowanie rozwiązań uwzględniających rzeczywiste możliwości kształtowane przez wejście na rynek pracy, kształcenie profesjonalne i próby urzeczywistniania obrazu "ja";

26 Kariera zawodowa - okres prób (22-24): lokalizowanie najbardziej prawdopodobnego obszaru aktywności zawodowej, podjęcie pierwszej pracy i wypróbowanie jej jako "pracy na całe życie" (okres przejściowy, na pograniczu fazy tworzenia kompetencji);

27 Kariera zawodowa Fazy rozwoju zawodowego według Supera (cz. II)

28 Kariera zawodowa Faza tworzenia (obejmującą lata 25-44), kiedy po wybraniu głównej dziedziny zatrudnienia (na podstawie ewentualnych prób, lub - gdy dotyczy to zawodów wymagających specjalistycznego kształcenia - bez takich prób) podstawowy wysiłek poświęcany jest na znalezienie w niej stałego miejsca. Podokresy tej fazy to:

29 Kariera zawodowa okres prób (25-30): wybrany zawód może okazać się niesatysfakcjonujący, co prowadzi do wielu zmian decyzji aż do momentu określenia własnej pozycji zawodowej lub ustalenia braku preferencji do wykonywania jednego typu pracy (praca jest wówczas sekwencją niepowiązanych ze sobą, różnorodnych zajęć); okres utrzymania (31-44) wyraźnie zarysowujący się schemat kariery; podejmowanie działań realizujących ten schemat. Dla wielu osób są to lata najbardziej twórcze.

30 Kariera zawodowa II. Faza stabilizacji (lata 45-65) podejmowanie działań stabilizujących wybraną drogę kariery zawodowej; bardziej rozwijanie realizowanych rodzajów aktywności niż podejmowanie nowych.

31 Kariera zawodowa III. Faza schyłku (65 rok życia i wyżej) zmniejszanie aktywności zawodowej ze względu na zmniejszające się możliwości fizyczne i psychiczne (też warunki społeczne). Tworzenie nowych form aktywności zawodowej: najpierw selektywnego uczestnika, potem bardziej obserwatora niż uczestnika. Poszczególne podokresy tej fazy są następujące:

32 Kariera zawodowa okres spadku (65-70) czasami w okresie oficjalnego przejścia na emeryturę, a czasami w późnym okresie fazy stabilizacji następuje zmniejszenie tempa pracy, ograniczanie zakresu obowiązków, ograniczenie czasu pracy oraz proces dopasowywania obowiązków zawodowych do zmniejszających się możliwości bio-społecznych; okres emerytury (71 i wyżej) ustanie aktywności zawodowej - występuje tu silne zróżnicowanie indywidualne: zgoda na pełne odejście z zawodu jednym przychodzi łatwiej, a inni nie zgadzają się na całkowite odejście z zawodu aż do śmierci.

33 Kariera zawodowa Model kariery życiowej

34 Kariera zawodowa Kariera życiowa jest konstelacją ról, pełnionych jednocześnie lub sekwencyjnie. Czas poświęcany każdej z nich, stopień osobistego zaangażowania zmienia się wraz z rozwojem jednostki i zmianami jej warunków życiowych.

35 Kariera zawodowa Podstawowe role, pełnione w życiu przez ludzi to rola osoby uczącej się, pracującej, realizującej prace na rzecz domu i rodziny, osoby wypoczywającej oraz podejmującej działania obywatelskie.

36 Kariera zawodowa Te obszary aktywności życiowej definiowane są następująco: zdobywanie wiedzy (uczeń: wszelkie sformalizowane i niesformalizowane for my podnoszenia kwalifikacji); zarabianie (pracownik: wszelkie czynności w miejscu pracy i poza nim, związane z zarabianiem na życie); tworzenie ogniska domowego (czynności związane z organizacją życia domu i rodziny); rekreacja (czas wolny: pasywny i aktywny wypoczynek) bycie obywatelem (udział w sprawach publicznych, społecznych, politycznych

37 Kariera zawodowa Kwestionariusz wartości

38 Kariera zawodowa wykorzystywanie zdolności - możliwość wykorzystania i rozwijania własnych zdolności, umiejętności oraz zainteresowań; osiąganie mistrzostwa - poczucie zadowolenia wynikające z dobrze wykonanej pracy; świadomość dostrzegania przez innych rezultatów własnej pracy; nastawienie na zadanie (pracę) bardziej niż karierę, chęć sprostania wyzwaniom zadania uznawanego za ważne; trwałość osiągnięć; awans - zainteresowanie awansem pionowym (awansowanie w karierze zawodowej), rozwojem zawodowym (i rosnącym statusem społeczno-ekonomicznym);

39 Kariera zawodowa estetyka - zainteresowanie estetyką, tworzeniem i otaczaniem się pięknem; przyczynianie się do zwiększania estetyki środowiska, dbanie o piękno najbliższego otoczenia; altruizm - pomaganie innym nawet własnym kosztem; poczucie, że jest się użytecznym dla innych; koncentracja na wartościach ogólnospołecznych;

40 Kariera zawodowa autorytet - zainteresowanie wpływaniem na działania innych, posiadanie wpływu na innych ludzi; kierowanie innymi ludźmi wynikającym z szacunku dla pozycji (statusu), władzy, kompetencji czy też doświadczenia i/lub wieku oraz wynikającej stąd odpowiedzialności za innych ludzi; możliwość podejmowania ważnych decyzji; autonomia - zainteresowanie niezależnością podejmowanych decyzji, planów i realizowanych działań; działanie zgodnie z własnymi poglądami; posiadanie własnych planów na życie; zainteresowanie samodzielnością, odpowiedzialnością za siebie;

41 Kariera zawodowa twórczość - zainteresowanie tworzeniem czegoś podmiotowo (subiektywnie) unikalnego, oryginalnego, wykazywanie inwencji, nowatorstwa, realizacją nowych (słabo określonych) zadań; korzyści materialne - zainteresowanie korzyściami materialnymi (i wynikającymi stąd wysokim standardem, komfortem, wygodą), np. posiadanie wysokich dochodów, osobistej własności (np. własnego domu); poczucie zabezpieczenia materialnego; własny styl życia - możliwość życia zgodnie z własnymi standardami, wartościami, nie uleganie konwenansom (normom grupowym);

42 Kariera zawodowa rozwój własny - możliwość uczenia się, poznawania nowych teorii, idei; zainteresowanie rozwojem własnej podmiotowości; aktywność fizyczna - chęć bycia aktywnym fizycznie, uprawianie sportu, nastawienie na tężyznę fizyczną; prestiż - zainteresowanie statusem wynikającym z podziwu, szacunku, uwielbienia dla osiągnięć lub cech osobistych, poczucie bycia ważną, docenianą, dostrzeganą i publiczną osobą; posiadanie prestiżu społecznego, ekonomicznego czy zawodowego; respekt i szacunek ze strony innych osób;

43 Kariera zawodowa ryzyko - podejmowanie ryzyka wynikającego z wykonywanych zajęć, umiejętność działania w sytuacjach nieznanych i nieprzewidzianych; stawianie czoła niebezpieczeństwu; interakcje społeczne - nastawienie na przebywanie w grupie, zainteresowanie przyjaznym (przyjacielskim) działaniem (pracą, rozmawianiem, itp) w grupie, byciem częścią społecznego organizmu, poczuciem wspólnoty z innymi, "towarzyskość";

44 Kariera zawodowa stosunki społeczne - zainteresowanie możliwością otrzymania emocjonalnego wsparcia od kolegów, przyjaciół, sympatią i "ciepłem"; kontakty przyjacielskie z innymi ludźmi; zmienność rutyna - zainteresowanie zmiennością, urozmaiceniem, różnorodnością działań, zadań, otoczenia, spontanicznością; podejmowanie różnorodnych zadań; szukanie zmian; dobre otoczenie pracy - zainteresowanie dobrym otoczeniem (środowiskiem) pracy, dbanie o warunki pracy; przywiązywanie wagi do otoczenia w szkole, zakładzie pracy, domu;

45 Kariera zawodowa wspólnota doświadczeń i światopoglądu – zainteresowanie wspólnotą doświadczeń i światopoglądu oraz swobodą zachowywania się w życiu publicznym i prywatnym zgodnie z nimi, możliwością identyfikowania się z ważnymi tradycyjnymi wartościami i zwyczajami grupy (otoczenia), tożsamość kulturowa, religijna; wysiłek fizyczny - zainteresowanie wysiłkiem fizycznym, koncentracja na fizycznych, a nie mentalnych (intelektualnych) aspektach pracy; podejmowanie czynności wymagających wysiłku fizycznego;

46 Kariera zawodowa pewność i bezpieczeństwo ekonomiczne– zainteresowanie pewnością, trwałością i bezpieczeństwem ekonomicznym, stabilnością dochodów, warunków życia, bez obawy utraty społecznego i/lub ekonomicznego status quo; posiadanie stabilnych dochodów; zabieganie o warunki życia gwarantujące dobrobyt

47 Tradycyjny i współczesny kapitał kariery z perspektywy dwóch strategii inwestycyjnych jednostki w jej rozwój zawodowy w cyklu życia.

48 Rozwój kariery w ciągu życia jako powtarzalne cykle inwestycji w kapitał kariery oraz powtarzalne zwroty kapitału kariery w postaci okresów zatrudnienia.

49 W ostatnich 20 latach dokonały się zasadnicze zmiany we wszystkich rodzajach ścieżek tranzycji (Bańka, 2003a): – z nauki szkolnej do rynku pracy, – z niepełnosprawności w pełnoprawność (OECD, 2003), – z bezrobocia do rynku pracy (OECD, 1999), – z niższego stadium rozwojowego do wyższego stadium cyklu życia (Super, 1981; Levinson, 1986).

50 Akumulacja kapitału kariery.

51 Portfolio kariery.

52 Cele diagnostyczne doradztwa karier i personalnego.

53 Dziękuję za uwagę Monika Mikołajewska