PRZYSZŁOŚĆ POLSKIEJ ENERGETYKI NA TLE BADAŃ FORESIGHT

Prezentacja na temat: "PRZYSZŁOŚĆ POLSKIEJ ENERGETYKI NA TLE BADAŃ FORESIGHT"— Zapis prezentacji:

1 PRZYSZŁOŚĆ POLSKIEJ ENERGETYKI NA TLE BADAŃ FORESIGHT
dr inż. Katarzyna Halicka

2 Struktura prezentacji
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Struktura prezentacji Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie

3 Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Cel badania Cel badania Przedstawienie dotychczasowych polskich doświadczeń w zakresie wykorzystania badań typu foresight w energetyce Wskazanie możliwości zastosowania badań foresight do kreowania polityki energetycznej Polski

4 Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Definicje Proces, którego celem jest przewidywanie długoterminowej przyszłości nauki, technologii, ekonomii i społeczeństwa poprzez identyfikację strategicznych obszarów nauki i technologii służących zapewnieniu maksymalnych korzyści gospodarczych i społecznych. [Martin B., 1995] Systematyczny, partycypacyjny proces konstruowania średnio i długoterminowej wizji przyszłości skierowany na dzisiejsze decyzje i mobilizowanie wspólnych działań. [M. Keenan, I. Miles, 2001] Foresight to proces kreowania kultury myślenia społeczeństwa o przyszłości, w którym interesariusze tj. naukowcy, inżynierowie, przedstawiciele przemysłu i pracownicy administracji publicznej biorą udział w wyznaczaniu strategicznych kierunków rozwoju badań i technologii. [I. Jakuszewicz, A. Kononiuk, A. Magruk, J. Nazarko, 2006]

5 Foresight a prognozowanie
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Foresight a prognozowanie Celem foresightu nie jest przewidywanie, ale tworzenie wizji przyszłości, „wyznaczanie określonych (pożądanych) wizji rozwoju oraz kształtowanie przyszłości w procesie społecznym” . [Jabłecka J., 2008] Pozwala spojrzeć szerzej na badane zjawisko oraz rozpatrywać je z perspektywy dłuższej niż prognozy. [Nazarko J., Glińska U., Kononiuk A., Nazarko Ł, 2013] Foresight nie zastępuje prognozowania, badań nad przyszłością czy planowania strategicznego. Każde z tych działań ma swoją rolę. W wielu przypadkach role tych działań mogą się wzajemnie wspierać. [Foresight technologiczny. Podręcznik 2005].

6 Foresight a prognozowanie
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie FORESIGHT PROGNOZOWANIE aktywne przewidywanie przyszłości, kształtowanie przyszłości pasywne opisowe (bez udziału) przewidywanie przyszłości dotyczy zjawisk, na które mamy wpływ, bo przyszłość zależy od podejmowanych przez nas decyzji dotyczy zjawisk na które nie mamy wpływu (forecast) np. prognozowanie pogody przewidywanie naukowe i zdroworozsądkowe naukowa metoda racjonalnego przewidywania proces społeczny proces naukowy foresight akceptuje fakt występowania niepewności proces prognozowania zakłada status quo czynników oddziaływujących na badane zjawisko pozwala szerzej spojrzeć na dane zjawisko z dłuższej perspektywy czasowej krótsza perspektywa czasowa

7 Kwerenda polskich projektów foresight
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Kwerenda polskich projektów foresight Źródło: opracowanie własne na podstawie Badanie ewaluacyjne realizowanych w Polsce projektów foresight. Ekspertyza wykonana na podstawie umowy nr 118/DS/2010 z dnia r. zawartej pomiędzy Skarbem Państwa - Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego a Politechniką Białostocką, Białystok 2010 [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu:

8 Kwerenda polskich projektów foresight
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Kwerenda polskich projektów foresight AKRONIM NAZWA PROJEKTU, DATA ROZPOCZĘCIA, CZAS TRWANIA HORYZONT, ZASIĘG PEN Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, grudzień 2005, 30 miesięcy, 2030, Polska GE Zeroemisyjna gospodarka energią w warunkach zrównoważonego rozwoju Polski do 2050 roku, kwiecień 2008, 33 miesiące, 2050, Polska WB Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego, czerwiec 2006, 24 miesiące, po 2020 r., 4 regiony Polski WK Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego węgla kamiennego, czerwiec 2006, 24 miesiące, 2020, Polska południowa TRMJ Foresight dla energetyki termojądrowej, grudzień 2008, 12 miesięcy, brak, Polska TGO Foresight w zakresie priorytetowych i innowacyjnych technologii zagospodarowywania odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego, kwiecień 2009, 24 miesiące, 2030, Polska południowa E Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku metodami foresightowymi, lipiec 2009, 25 miesięcy, 2020, Dolny Śląsk InSight Foresight Technologiczny Przemysłu – InSight 2030, październik 2010, 14 miesięcy, 2030, Polska

9 Kwerenda polskich projektów foresight
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Kwerenda polskich projektów foresight AKRONIM ZASADNICZY CEL PROJEKTU PEN Identyfikacja kluczowych technologii o znaczeniu strategicznym dla rozwoju gospodarki narodowej i bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz sporządzenia scenariuszy ich rozwoju do roku 2030 GE Określenie metodami foresight kierunków rozwoju zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce do 2050 roku WB Opracowanie wielowariantowych scenariuszy rozwoju technologii wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego jako podstawy monitorowania, prognozowania i wyboru strategii rozwojowych w zagłębiach górniczo-energetycznych węgla brunatnego WK Określenie scenariuszy rozwoju technologicznego i funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego w warunkach zrównoważonego rozwoju. TRMJ Zainteresowanie polskich firm pracami badawczo-rozwojowymi na rzecz energetyki termojądrowej. TGO Identyfikacja wiodących technologii zagospodarowania odpadów górniczych o znaczeniu strategicznym, których rozwój w następnych 20 latach będzie priorytetowy dla Polski E Wykreowanie wizji rozwoju energetyki – wskazanie kierunków rozwoju energetyki – województwa dolnośląskiego z perspektywy zrównoważonego rozwoju regionu i kreowania Gospodarki Opartej na Wiedzy. InSight Identyfikacja kluczowych technologii o znaczeniu strategicznym, których rozwój w następnych 20 latach będzie dla polskiego przemysłu priorytetem. Cele analizowanych projektów foresight ściśle związanych z sektorem energetycznym (projekty wymienione w tabeli 1) przejawiają się najczęściej w identyfikacji technologii na rzecz rozwoju energetyki. Przykładowo projekt PEN był opracowywany w celu identyfikacji kluczowych technologii o znaczeniu strategicznym dla rozwoju gospodarki narodowej i bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz sporządzenia scenariuszy ich rozwoju do roku 2030 [1]. Z kolei celem projektu GE było określenie metodami foresight kierunków rozwoju zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce do 2050 roku obejmującej technologie pozwalające na rozwój energetyki krajowej w oparciu o posiadane surowce energetyczne oraz spełniające wymagania, dotyczące wielkości emisji gazów cieplarnianych zgodnie z europejską koncepcją zrównoważonego rozwoju, dla zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności i obywateli w wymiarze ekonomicznym, zdrowotnym i jakości środowiska. Zasadniczym celem TRMJ było zainteresowanie polskich firm pracami badawczo-rozwojowymi na rzecz energetyki termojądrowej. Głównym celem projektu TGO była identyfikacja wiodących technologii zagospodarowania odpadów górniczych o znaczeniu strategicznym, których rozwój w następnych 20 latach będzie priorytetowy dla Polski, oraz opracowanie scenariuszy ich rozwoju poprzez zastosowanie usystematyzowanej metodyki badawczej. Natomiast celem projektu E było wykreowanie wizji rozwoju energetyki – wskazanie kierunków rozwoju energetyki – ale nie tyle kraju co województwa dolnośląskiego z perspektywy zrównoważonego rozwoju regionu i kreowania Gospodarki Opartej na Wiedzy. Celem nadrzędnym projektu: ”Foresight przemysłu technologicznego w Polsce do roku 2030” była identyfikacja kluczowych technologii o znaczeniu strategicznym, których rozwój w następnych 20 latach będzie dla polskiego przemysłu priorytetem. Celem projektu WB było opracowanie wielowariantowych scenariuszy rozwoju technologii wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego jako podstawy monitorowania, prognozowania i wyboru strategii rozwojowych w zagłębiach górniczo-energetycznych węgla brunatnego. Natomiast celem WK było określenie scenariuszy rozwoju technologicznego i funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego w warunkach zrównoważonego rozwoju. Z kolei celem pozostałych dziecięciu projektów (umieszczonych w tabeli 2) była najczęściej identyfikacja i ocena kluczowych technologii (w tym technologii związanych z energetyką) mających wpływ na zrównoważony i trwały rozwój danego regionu. Stosowany warsztat metodologiczny analizowanych projektów foresight był bardzo zróżnicowany. Przyjęte w analizowanych projektach metody badawcze są charakterystyczne dla projektów foresight i odzwierciedlają zasadę triangulacji metod badawczych [6]. Na etapie analizy stanu istniejącego najczęściej wykorzystywane były takie metody jak: analiza SWOT (13 projektów), analiza PEST i jej modyfikacje (12 projektów), przegląd literatury (6 projektów). Do analizy powiązań między czynnikami często wykorzystywano krzyżową analizę wpływów (10 projektów). Z kolei do wyznaczania punktów kluczowych działań wykorzystywano metodę technologii kluczowych (10 projektów) i map drogowych (5 projektów). Wszystkie z analizowanych projektów wykorzystywały wiedzę ekspertów na przykład poprzez angażowanie ich w prace paneli ekspertów (13 projektów), badania typu Delphi (14 projektów) czy też burzę mózgów (8 projektów). W zdecydowanej większości projektów na potrzeby budowania wizji przyszłości, ich realizatorzy wykorzystywali metodę scenariuszową.

10 Analiza kluczowych technologii
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Analiza kluczowych technologii W ramach przeanalizowanych projektów foresight zostały zdiagnozowane i wyłonione kierunki badań oraz technologie czy też grupy technologii mające wpływ na rozwój sektora energetycznego (w projektach nazywane jako kluczowe, priorytetowe, krytyczne). Technologie kluczowe są związane z samowystarczalnością państwa, zazwyczaj mają charakter ogólny oraz szeroki zakres zastosowań. Możliwe jest też ich preferencyjne wsparcie z funduszy publicznych, znane są przedsięwzięcia jakie należy podjąć na szczeblu politycznym, aby było możliwe skuteczne wdrażanie rezultatów badań nad tą technologią. Ponadto zidentyfikowane są potencjalne słabości danej technologii oraz sposoby ich wyeliminowania. Wnioskowaniu poddano 18 przedsięwzięć foresightowych związanych z sektorem energetycznym i umieszczonych w tabelach 1 i 2. W wyniku analizy tych projektów wyłoniono 237 kluczowych/priorytetowych technologii i kierunków badań, które z dużym prawdopodobieństwem będą się rozwijały w ciągu najbliższych kilkunastu lat [8]. Przy czym 91,56% (217) stanowiły technologie, a 8,43% kierunki badań. Rysunek 1. Liczba zidentyfikowanych technologii i kierunków badań

11 Analiza kluczowych technologii
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Analiza kluczowych technologii Kluczowe technologie: związane są z samowystarczalnością państwa, zazwyczaj mają charakter ogólny oraz szeroki zakres zastosowań; wiążą się z wysoką intensywnością badań i rozwoju (B+R), krótkimi i zintegrowanymi cyklami innowacji, dużymi nakładami kapitałowymi, oraz wysokimi kwalifikacjami kadry; umożliwiają rozwój innowacyjnych produktów, procesów i usług w całej gospodarce; mają charakter systemowy, multidyscyplinarny oraz międzysektorowy; przenikając wiele obszarów technologicznych indukują zmiany w kierunku konwergencji i integracji technologicznej. definicja KET za: High Level Expert Group Working Document „Mastering and deploying KETs: building the bridge to pass across the KETs “Valley of death” for future European innovation and competitiveness.”, dokument dostępny na dn :

12 Analiza kluczowych technologii
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Analiza kluczowych technologii Dokonując klasyfikacji kierunków badań według klasyfikacji NABS zauważono, że do głównych obszarów zainteresowań realizatorów projektów foresight należało przede wszystkich prowadzenie prac badawczo-rozwojowych (70%) oraz zaopatrywanie w energię elektryczną (20%). Pozostałe kierunki badań dotyczyły górnictwa i wzbogacania węgla brunatnego. Z kolei w przypadku technologii wśród głównych obszarów należy wyróżnić zaopatrywanie w energię elektryczną (około 50%) oraz wytwarzanie koksu, produktów rafinowanej ropy naftowej i paliw jądrowych (około 11%). Strukturę analizowanych technologii według klasyfikacji NABS przedstawiono na rysunku. Z kolei w sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną ponad 98% technologii (106 technologii) wyłonionych w ramach projektów foresight związanych było z wytwarzaniem energii elektrycznej. Pozostałe dotyczą przesyłu energii elektrycznej. Rysunek 2. Klasyfikacja technologii według NABS

13 Analiza kluczowych technologii
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Analiza kluczowych technologii Dokonując klasyfikacji kierunków badań według klasyfikacji NABS zauważono, że do głównych obszarów zainteresowań realizatorów projektów foresight należało przede wszystkich prowadzenie prac badawczo-rozwojowych (70%) oraz zaopatrywanie w energię elektryczną (20%). Pozostałe kierunki badań dotyczyły górnictwa i wzbogacania węgla brunatnego. Z kolei w przypadku technologii wśród głównych obszarów należy wyróżnić zaopatrywanie w energię elektryczną (około 50%) oraz wytwarzanie koksu, produktów rafinowanej ropy naftowej i paliw jądrowych (około 11%). Strukturę analizowanych technologii według klasyfikacji NABS przedstawiono na rysunku. Z kolei w sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną ponad 98% technologii (106 technologii) wyłonionych w ramach projektów foresight związanych było z wytwarzaniem energii elektrycznej. Pozostałe dotyczą przesyłu energii elektrycznej. Rysunek 3. Klasyfikacja technologii według NABS

14 Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Analiza kluczowych technologii Kluczowe technologie wyłonione w ramach badaniach foresightowych związane były przede wszystkim z: wytwarzaniem energii z OZE; zagospodarowaniem odpadów na cele energetyczne, poprawą efektywności energetycznej; racjonalnym gospodarowaniem energią (budownictwo pasywne, zeroenergetyczne); czystymi technologiami węglowymi, badaniami na rzecz energetyki; bezpieczeństwem dostaw energii; innowacyjnością w energetyce. Dokonując szczegółowej analizy wyłonionych 217 technologii zauważono, że związane są one były przede wszystkim z: wytwarzaniem energii z OZE, zagospodarowaniem odpadów na cele energetyczne, poprawą efektywności energetycznej, racjonalnego gospodarowania energią (budownictwo pasywne, zeroenergetyczne), czystych technologii węglowych, badań na rzecz energetyki, bezpieczeństwa dostaw energii a także innowacji w energetyce. Przykładowe technologie zidentyfikowane w ramach projektów foresight, to: wytwarzaniem energii z OZE, zagospodarowaniem odpadów na cele energetyczne, poprawą efektywności energetycznej, racjonalnym gospodarowaniem energią (budownictwo pasywne, zeroenergetyczne), czystymi technologiami węglowymi, badaniami na rzecz energetyki, bezpieczeństwem dostaw energii, innowacjnością w energetyce. W analizowanych 18 projektach poza zidentyfikowaniem kluczowych technologii z sektora energetycznego, dokonano również oceny szans i zagrożeń dla rozwoju tych technologii oraz wskazano działania jakie należy podjąć w celu ich rozwoju. Założono, że rozwój zidentyfikowanych w projektach technologii powinien przyczynić się do wzrostu gospodarczego, poprawy bezpieczeństwa energetycznego oraz podniesienia jakości życia ludności. definicja KET za: High Level Expert Group Working Document „Mastering and deploying KETs: building the bridge to pass across the KETs “Valley of death” for future European innovation and competitiveness.”, dokument dostępny na dn :

15 Przegląd osiągniętych rezultatów
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Przegląd osiągniętych rezultatów W większości zakładane rezultaty projektów obejmowały opracowanie scenariuszy rozwoju technologii, regionu czy też sektora. W pozostałych projektach ich realizatorzy zakładali określenie kierunków rozwoju czy perspektywicznych technologii. Rezultaty realizowanych projektów foresight związanych z sektorem energetycznym odzwierciedlały przyjęte cele i zastosowane metody badawcze. W większości projektów zakładane rezultaty projektów obejmowały opracowanie scenariuszy rozwoju technologii, regionu czy też sektora. W pozostałych projektach ich realizatorzy zakładali określenie kierunków rozwoju czy perspektywicznych technologii.

16 Przegląd osiągniętych rezultatów
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Przegląd osiągniętych rezultatów AKRONIM REZULTATY PEN Baza danych ekspertów i technologii sektora paliwowo-energetycznego, scenariusze rozwoju sektora energetycznego w Polsce do 2020 roku, wytyczne technologiczne dla inwestycji w sektorze energetycznym, strategia bezpieczeństwa energetycznego dla Polski GE Scenariusze rozwoju energetyki zeroemisyjnej w warunkach zrównoważonego rozwoju Polski WB Baza danych wiodących technologii i kierunków rozwoju perspektywicznych badań i ekspertów, scenariusze rozwoju technologicznego dla wybranych regionów. WK Scenariusze wariantów rozwoju technologii górniczych węgla kamiennego, baza technologii, możliwości ich rozwoju i ich efektywności, scenariusze rozwoju technologii i sposobów zagospodarowywania odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego TRMJ Wizje rozwoju badań nad energetyką termojądrową w Polsce. TGO Scenariusze rozwoju technologii i sposobów zagospodarowywania odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego E Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku InSight Kluczowe technologie rozwoju polskiego przemysłu i powiązanych z nim usług, scenariusze rozwoju technologicznego i konkurencyjne obszary technologiczne w polach badawczych przemysłu przetwórczego, energetycznego i wydobywczego Spośród osiemnastu analizowanych projektów znaczące i ściśle związane z przyszłością polskiej energetyki, wydają się scenariusze zbudowane w ramach projektu PEN i GE.

17 Przegląd osiągniętych rezultatów - PEN
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Przegląd osiągniętych rezultatów - PEN Pierwszy scenariusz (referencyjny). Zakłada się: istotne inwestycje w przemysł wydobywczy węgla kamiennego i brunatnego; sukcesywne wdrażane instalacje spalania węgla o wysokiej efektywności energetycznej (kotły pyłowe na parametry nadkrytyczne i ultranadkrytyczne oraz kotły fluidalne atmosferyczne na parametry podkrytyczne i nadkrytyczne); sukcesywną modernizację istniejących instalacji w celu przystosowania do zaostrzonych norm emisyjnych oraz poprawy ich sprawności energetycznej.; budowę prototypowych instalacji wychwytywania dwutlenku węgla ze spalin; powstanie elektrowni jądrowej z reaktorami typu LWR (2018); wykorzystanie odnawialnych źródeł energii jedynie do zaspokajania potrzeb na ciepło w lokalnych układach energetyki rozproszonej; stały postęp technologiczny w pozyskiwaniu energii geotermalnej ze źródeł nisko- i średniotemperaturowych oraz spalania biomasy i odpadów; wzrost znaczenia energetycznego spalania odpadów, stanowiącego istotny kierunek ich wykorzystania; uzależnienie skali rozwoju technologii wykorzystania OZE od konieczności spełnienia wymogów UE w zakresie udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju. Rezultatem końcowym projektu PEN było opracowanie dwóch scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Pierwszy scenariusz (referencyjny) ma charakter zachowawczy i w znacznym stopniu bazuje na rozwoju technologii węglowych. Zakładane są istotne inwestycje w przemysł wydobywczy węgla kamiennego i brunatnego. W scenariuszu tym przyjęto, że po 2020 roku, w Polsce będą sukcesywnie wdrażane instalacje spalania węgla o wysokiej efektywności energetycznej (kotły pyłowe na parametry nadkrytyczne i ultranadkrytyczne oraz kotły fluidalne atmosferyczne na parametry podkrytyczne i nadkrytyczne). Do 2020 roku przewiduje się sukcesywną modernizację istniejących instalacji w celu przystosowania do zaostrzonych norm emisyjnych oraz poprawy ich sprawności energetycznej. Zakłada się również budowę prototypowych instalacji wychwytywania dwutlenku węgla ze spalin. Przewiduje się, że około 2018 roku powstanie elektrownia jądrowa z reaktorami typu LWR. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii będzie się sprowadzać głównie do zaspokajania potrzeb na ciepło w lokalnych układach energetyki rozproszonej. Przewiduje się stały postęp technologiczny w pozyskiwaniu energii geotermalnej ze źródeł nisko- i średniotemperaturowych oraz spalania biomasy i odpadów. Szczególne znaczenie będzie miało energetyczne spalanie odpadów, stanowiące istotny kierunek ich wykorzystania. Skala rozwoju technologii wykorzystania OZE będzie uzależniona od konieczności spełnienia wymogów UE w zakresie udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju.

18 Przegląd osiągniętych rezultatów - PEN
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Przegląd osiągniętych rezultatów - PEN Drugi scenariusz (alternatywny). Zakłada się: istotny udział odnawialnych źródeł energii oraz energii jądrowej; uruchomione demonstracyjne instalacje oxy-combustion i/lub zgazowania (IGCC); uruchomienie zakładu z reaktorem LWR przewiduje się po 2015 roku; po 2020 roku uruchomienie reaktora HTGR; rozwijanie technologii związanych ze sprawnym spalaniem biomasy i odpadów oraz ich zgazowaniem; rozwijanie technologii związanych z układami  wykorzystującymi nisko- i średniotemperaturowe zasoby wód geotermalnych OZE stosowane w energetyce rozproszonej. instalacje oxy-combustion – spalanie tlenowe W drugim scenariuszu (alternatywnym), wyznaczonym w ramach PEN, zakłada się znaczący wzrost cen za emisję CO2. W związku z tym węgiel pozostanie jedynie głównym nośnikiem energii pierwotnej, a zdecydowanie bardziej istotny będzie udział odnawialnych źródeł energii oraz energii jądrowej. W odróżnieniu od scenariusza referencyjnego, zakłada się, że około 2025 r. zostaną uruchomione demonstracyjne instalacje oxy-combustion i/lub zgazowania (IGCC). Z kolei uruchomienie zakładu z reaktorem LWR przewiduje się po 2015 roku; po 2020 roku będzie możliwe uruchomienie reaktora HTGR. Wysoka cena dwutlenku węgla będzie sprzyjać przyspieszeniu rozwoju technologii z wykorzystaniem OZE. Rozwijane będą głównie dwa kierunki: (1) wysoko sprawne spalanie biomasy i odpadów oraz ich zgazowanie, (2) wysoko sprawne układy z wykorzystaniem nisko- i średniotemperaturowych zasobów wód geotermalnych OZE stosowane w energetyce rozproszonej

19 Przegląd osiągniętych rezultatów - GE
Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Przegląd osiągniętych rezultatów - GE W ramach projektu GE przyjęto 6 scenariuszy: Powstanie i wdrożenie wspólnej globalnej polityki klimatycznej, Wysoki wzrost cen surowców energetycznych Przełom technologiczny Bazowy – kontynuacji (brak zdarzenia determinującego) Załamanie się polityki klimatycznej Załamanie się finansów publicznych Rozpad Unii Europejskiej. We wszystkich scenariuszach przewiduje się: spadek zużycia energii finalnej lub zużycia nośników energii pierwotnej; początkowy wzrost emisji CO2 w zależności od scenariusza, do roku 2030–2040, po tym okresie trendy spadkowe; wzrost zależności energetycznej Polski; udział energii z odnawialnych źródeł energii w strukturze zużycia nośników energii pierwotnej w 2020 roku będzie wynosił zaledwie około 9%. instalacje oxy-combustion – spalanie tlenowe Z kolei w ramach projektu GE przyjęto 6 scenariuszy: (1) Powstanie i wdrożenie wspólnej globalnej polityki klimatycznej, (2) Wysoki wzrost cen surowców energetycznych spowodowany m.in. wyczerpywaniem się zasobów surowców nieodnawialnych, (3) Przełom technologiczny, (4) Bazowy – kontynuacji (brak zdarzenia determinującego), (5) Załamanie się polityki klimatycznej, (6) Załamanie się finansów publicznych, (7) Rozpad Unii Europejskiej. We wszystkich scenariuszach, opracowanych w ramach GE, przewiduje się spadek zużycia energii finalnej lub zużycia nośników energii pierwotnej W wypadku scenariuszy 1-4 spadek zużycia energii finalnej lub zużycia nośników energii pierwotnej ma nastąpić w latach trzydziestych, natomiast w przypadku scenariuszy 5-7 w latach czterdziestych. We wszystkich sześciu scenariuszach prognozuje się, że emisje CO2 będą rosły, w zależności od scenariusza, do roku 2030–2040. Po tym okresie spodziewane są trendy spadkowe emisji dwutlenku węgla. W związku z tym, w świetle obowiązujących już i przewidywanych uregulowań prawnych sytuacja ta pociągnie za sobą konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów z tytułu opłat i kar za emisje CO2 do lat Może to spowodować z jednej strony ograniczenie możliwości inwestowania w nowe zeroemisyjne technologie, lecz z drugiej strony wzrost ich konkurencyjności i atrakcyjności. Jedynie odpowiednie działania ekonomiczne i promocyjne mogą zachęcić do inwestowania w zeroemisyjne technologie, pozwalające zmniejszyć obciążenia finansowe przedsiębiorstw z tytułu emisji CO2. Przewiduje się również, że zużycie energii finalnej będzie kształtowane przez rozwój i wdrażanie technologii oraz rozwiązań organizacyjnych zwiększających oszczędności energii. Niepokojący jest fakt, że we wszystkich, sześciu scenariuszach, opracowanych w ramach przedsięwzięcia GE, przewidywany jest wzrost zależności energetycznej Polski. W wypadku scenariuszy 1-4 w roku 2050 będzie kształtował się on na poziomie około 58% – 67%, z kolei w scenariuszach 5-7 będzie osiągał on poziom około 45% – 49%. Jedynie potwierdzenie występowania w Polsce bogatych złóż gazu niekonwencjonalnego oraz wdrożenia polityk/działań wspierających wykorzystanie energii z OZE może przyczynić się do zmniejszenia importu energii elektrycznej. Ponadto rezultaty projektu wskazują, że udział energii z odnawialnych źródeł energii w strukturze zużycia nośników energii pierwotnej w 2020 roku będzie wynosił zaledwie około 9%, podczas gdy w Strategii rozwoju energii odnawialnej zakładano zwiększenie udziału OZE w strukturze zużycia nośników energii pierwotnej do 14%. Z kolei w 2050 roku, zgodnie ze otrzymanymi scenariuszami, prognozy udziału energii pierwotnej ze źródeł odnawialnych w strukturze zużycia nośników energii pierwotnej będą się kształtowały na poziomie: ponad 25% (scenariusz 1, 4), około 17%-20% (scenariusz 2, 3), około 13%, (scenariusz 5), ponad 8% (scenariusz 6 i 7).

20 Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Podsumowanie W ciągu najbliższych kilkunastu lat w Polsce będą rozwijały się technologie związane między innymi: z redukcją emisji gazów cieplarnianych, poprawą efektywności energetycznej, wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł energii, gospodarką odpadami na rzecz rozwiązań energetycznych. Przyszłość polskiej elektroenergetyki w kolejnych kilkunastu latach będzie związana przede wszystkim z redukcją emisji dwutlenku węgla. Na budowanie gospodarki zeroemisyjnej w Polsce istotny wpływ mają również czynniki zewnętrzne takie jak: wspólna europejska polityka energetyczna, czy europejska lub globalna polityka klimatyczna. Reasumując wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektów foresightow można stwierdzić, że w ciągu najbliższych kilkunastu lat w Polsce będą rozwijały się technologie związane między innymi z redukcją emisji gazów cieplarnianych, poprawą efektywności energetycznej, wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł energii i gospodarką odpadami na rzecz rozwiązań energetycznych. Analizowane projekty foresight wykazały, że przyszłość polskiej elektroenergetyki w kolejnych kilkunastu latach będzie związana przede wszystkim z redukcją emisji dwutlenku węgla. Dlatego też akcentowano konieczność rozbudowy komunikacji ze społeczeństwem w zakresie budowy zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce. Niejednokrotnie podkreślano, że wdrożenie niektórych technologii analizowanych w projektach, wymaga istotnych zmian stylu życia społeczeństwa. Wyniki analiz i badań foresight pokazują, że na budowanie gospodarki zeroemisyjnej w Polsce istotny wpływ mają również czynniki zewnętrzne lub ich brak. Do takich czynników należą na przykład wspólna europejska polityka energetyczna, czy europejska lub globalna polityka klimatycza.

21 Wstęp Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Podsumowanie Możliwe będzie pojawienie się trudności w uzyskaniu zakładanych udziałów energii odnawialnej w strukturze zużycia nośników energii pierwotnej w latach przyszłych. Konieczna będzie koncentracja na działaniach ustawodawczych i promocyjnych. Koordynacja i wykorzystywanie dotychczasowych wyników projektów foresight w obszarze energetyki wydają się być istotnymi czynnikami procesu kształtowania wizji przyszłości polskiej energetyki. Rezultaty analizowanych projektów foresight wskazują też na możliwe trudności w uzyskaniu zakładanych udziałów energii odnawialnej w strukturze zużycia nośników energii pierwotnej w latach przyszłych. Jako podstawową przyczynę wskazano uwarunkowania polityczno-prawne. Dlatego też konieczna jest koncentracja na działaniach ustawodawczych i promocyjnych. Koordynacja i wykorzystywanie dotychczasowych wyników projektów foresight w obszarze energetyki wydają się być istotnymi czynnikami procesu kształtowania wizji przyszłości polskiej energetyki.

22 Dziękuję za uwagę k.halicka@pb.edu.pl Wstęp
Kwerenda polskich projektów foresight Analiza kluczowych technologii Przegląd osiągniętych rezultatów Podsumowanie Dziękuję za uwagę