Oferta turystyczna centrum Tarnowa przygotowana przez uczniów klasy 6: Anię, Adę, Natalię, Bartka, Dominika, Kamila i Roberta pod opieką p. K. Góryjowskiej.

Prezentacja na temat: "Oferta turystyczna centrum Tarnowa przygotowana przez uczniów klasy 6: Anię, Adę, Natalię, Bartka, Dominika, Kamila i Roberta pod opieką p. K. Góryjowskiej."— Zapis prezentacji:

1 Oferta turystyczna centrum Tarnowa przygotowana przez uczniów klasy 6: Anię, Adę, Natalię, Bartka, Dominika, Kamila i Roberta pod opieką p. K. Góryjowskiej pod opieką p. K. Góryjowskiej mapka: archiwum własne zdjęcia: archiwum własne http://tarnow-miasto.prv.pl/ http://www.zobaczyc.com/ informacje: na podstawie „Mój Tarnów” A. Sypek http://turystyka.dlastudenta.pl http://www.it.tarnow.pl

2

3 nazwa ta pojawiła się po raz pierwszy w 1881r., gdy Rada Miejska wybudowała „bardzo porządne schody z kamienia bieśnickiego”. Sama uliczka swym początkiem sięga 1796r., (wg planu miasta Franciszka Grottgera). W latach 1848-1878 uliczka nosiła niemiecką nazwę „Spiegengasse” (co znaczy „Ulica Schodowa”). Maszkaron pojawił się w 1936r., był to pomysł ówczesnego dyrektora Budownictwa Miejskiego, inż. architekta Witolda Giżbert-Studnickiego. Projekt kompozycji wykonał prawdopodobnie sam na podobieństwo tych znajdujących się na Ratuszu. Głowę figury odkuł Henryk Hochman (rzeźbiarz z Tarnowa, ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie w roku 1906). Pomnik bardzo szybko stał się miejscem, w którym swoje pasje twórcze realizowała młodzież malująca graffiti. Tak też utrwalony jest on na jednej z fotografii z lat trzydziestych.

4 pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego – zabytkowy, barokowy kościół z XVIII w. Został zbudowany w latach 1752-1776, poza obrębem murów miejskich, z fundacji Barbary i Pawła Sanguszków na miejscu poprzedniej, drewnianej świątyni. Pierwotnie przeznaczony dla sióstr bernardynek, dekretem cesarza Józefa II z 1781r. konwent bernardynek został skasowany, a w 1789r. na ich miejsce przeniesiono ojców bernardynów, z pobliskiego klasztoru przy kościele Matki Boskiej Śnieżnej. Jest jednonawową murowaną świątynią z węższym, prostokątnym prezbiterium i ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę od strony zachodniej. Jego wnętrze nakryte jest sklepieniami kolebkowymi z lunetami zaś wyposażenie jest jednolite stylowo: barokowe i neobarokowe. Ołtarz główny z XIX w. ma w polu głównym barokowy krucyfiks z malowanymi w tle postaciami Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty.

5 na Zabłociu, należy do najstarszych w Polsce i do najciekawszych obiektów tego typu w Małopolsce. Jest starszy od cmentarza Rakowickiego w Krakowie i od cmentarza Powązkowskiego w Warszawie, równy wiekiem Łyczakowskiemu we Lwowie. Został założony w końcu lat 80. XVIII w. na granicy miasta. Powstał w myśl edyktu cesarza Józefa z 1784r., zakazującego pochowków na cmentarzach przykościelnych w obrębie miasta. Ścisła data założenia cmentarza nie jest do ustalona, przyjmuje się, że pierwszy pochówek miał miejsce w 1788r., a najstarszym zachowanym nagrobkiem jest grób Anny Marii z Lubomirskich Radziwiłłowej, żony księcia Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”, zmarłej w Tarnowie w 1795r. W 1801r. pochowano tu jednego z pierwszych tarnowskich biskupów - Floriana Amanda Janowskiego. Znajdują się tu także dwie kaplice, jedna tzw. Radziłłowskich, a druga rodowa kaplica Sanguszków - ostatnich właścicieli Tarnowa.

6 znajduje się przy ul. Piłsudskiego. Filipini osiedli tutaj w 1878r. Rok później postawili neoromański kościółek, a za jakiś czas klasztor. Szybko zyskali sympatię tarnowian, zwłaszcza młodzieży. W latach 60. kościółek został przebudowany w stylu modernistycznym. Zwraca uwagę ołtarz, a w nim monumentalna kompozycja Chrystusa umierającego na krzyżu. W 1906r. dobudowano do kościółka oratorium. W latach 50. i 60. młodzież tarnowska uczęszczała tu na jasełka. Uwagę zwraca umieszczona na konsoli, na wysokości piętra, „nadludzkich” rozmiarów figura św. Filipa Nereusza. Wykonał ją Celestyn Kulka. Na zachowanych fotografiach widać olbrzymie rozmiary figury w zestawieniu z kamieniarzami. Do dziś do kościółka księży Filipinów przybywa wielu wiernych z Tarnowa.

7 źródła którego znajdują się na terenie przysiółka Stawiska w Zalasowej. Płynie przez Zalasową, Szynwałd, Skrzyszów i Tarnów, a największym jego dopływem jest potok Łękawka. Jest to potok wyżynny, dlatego występują w nim gwałtowne przyrosty stanu wody, zwłaszcza wiosną i po silnych ulewach. W dolinie Wątoku zachowały się fragmenty lasów łęgowych. Najczęściej występujące tu rodzaje drzew i krzewów to: olcha, jesion, wiąz, wierzba, topola, czeremcha, bez. Pod względem ichtiologicznym Wątok zaliczany jest do krainy pstrąga. Gatunki ryb występujące w Wątoku to: pstrąg potokowy (efekt zarybień), strzelba potokowa, śliz, kiełb krótkowąsy, kleń, ukleja, karaś. Kilka lat temu krótki odcinek koryta tego potoku wyremontowano, a na miejscu wokół niego ułożono kostkę i ustawiono barierki i ławki. Dzięki temu jest teraz często odwiedzane przez mieszkańców Tarnowa w celach odpoczynku i relaksu.

8 najstarsza i najpiękniejsza świątynia górująca nad miastem, doskonale widoczna z daleka. Miejsce, gdzie od 6 wieków zbierają się wierni. Budowę kościoła murowanego rozpoczęto w XIV w., w następnych stuleciach przebudowany, zaś w latach 1889-97 odrestaurowany i w takim kształcie pozostał do dziś. Świątynia jest mozaiką stylów z przewagą gotyku, renesansu, baroku i rokoka oraz klasycyzmu. Gotyckie sklepienia, barokowe ołtarze, liczne epitafia i 9 wspaniałych pomników nagrobnych, a także 13-metrowe pomniki Tarnowskich i Ostrogskich są jednym wielkim przepychem architektonicznym. Wokół kolegiaty w dawnych wiekach był cmentarz, w podziemiach kościoła chowano jedynie panów, kanoników i prałatów, bogatych mieszczan. W 1786r. papież Pius VI wyniósł kolegiatę do godności katedry biskupiej, ustanowiono wtedy diecezję tarnowską, natomiast w 1972r. katedra uzyskała godność bazyliki mniejszej. Przy katedrze w 1981r. stanął pomnik Jana Pawła II wykonany w brązie.

9 z 2 innymi (tym najważniejszym z Ratuszem oraz Katedralnym) tworzą centrum Tarnowa. Ów plac zaczął być tak nazywany od lat 70. XIX w. Dawniej znany był jako najbardziej „pijany” plac Tarnowa. Dziś jest już inaczej. Zniknęły knajpy i targowisko, ale domy wyglądają jak sprzed stu laty. Na środku placu stoi pomnik Adama Mickiewicza. W 1895r. obchodzono setną rocznicę urodzin Wieszcza. Wtedy też podjęto decyzję o budowie pomnika. 26 XI 1900r. odsłonięto wizerunek Adama Mickiewicza. Jego autorem był krakowski artysta Tadeusz Błotnicki. Ciekawostką jest to, że Niemcy podczas okupacji nie zniszczyli pomnika naszego Wieszcza. Przecież kazali zdemontować i unicestwić dwa popiersia wybitnych wychowanków I Gimnazjum stojące przed szkołą, a Mickiewicz był symbolem polskości już w czasach zaborów. Co takiego powstrzymywało hitlerowców przed wyburzeniem monumentu poety do dziś nie zostało wyjaśnione.

10 to symboliczny grób upamiętniający bezimiennych żołnierzy poległych w obronie Ojczyzny. Początki pomnika mają swe korzenie w czasach I wojny światowej, w czasie której zginęły miliony żołnierzy, wielu z nich nie zostało nigdy zidentyfikowanych. Kraje, które poniosły największe straty, zaczęły upamiętniać nieznanych zabitych symbolicznym Grobem Nieznanego Żołnierza. Grób zawiera zwykle szczątki nieznanego z imienia i nazwiska żołnierza, którego prawdopodobnie nigdy nie uda się zidentyfikować. We Francji po raz pierwszy pochowano Nieznanego Żołnierza dnia 11 listopada 1918 r. przy Łuku Triumfalnym, a w ślad za tym groby takie zaczęły stawiać inne kraje. Groby te upamiętniają również nieznanych żołnierzy z wcześniejszych wojen.

11 znajdują się tu wiekowe, murowane domy tarnowskie. Jednym z nich jest najstarsza kamienica w Tarnowie – dom Mikołajowski z 1524r. Nad renesansowym portalem widnieje Gryf, herb Jana Mikołajowskiego - właściciela. Wokół katedry i Ratusza powstało średniowieczne miasto. Świątynia i siedziba władz miejskich ulegały licznym przeróbkom. Tylko kilka domów pozostało w nie zmienionym stanie do dziś. Większość z nich znajduje się właśnie w zaułku. Przez setki lat w kamieniczkach w zaułku katedralnym mieściły się szkoły tarnowskie. Najpierw szkoła przykatedralna, później akademiola o bardzo wysokim poziomie, będąca filią Akademii Krakowskiej, następnie w XIX w. gimnazjum, szkoła normalna i pierwsza żeńska szkoła zwana panieńską. Obecnie w Domu Mikołajowskim mieści się Muzeum Diecezjalne, najstarsze w Polsce muzeum kościelne ze wspaniałymi dziełami malarstwa i rzeźby kościelnej gotyckiej i renesansowej, duma kultury tarnowskiej. Spacer w zaułku jest fantastyczny. Szczególnie wieczorem. Tu można dotknąć historii, wystarczy położyć dłoń na starożytnych cegłach.

12 otwarta w 1859r. Jej właścicielem był Johan Breitseer, wiedeńczyk. Serwowano w niej kawę oraz śniadania wiedeńskie. Kolejnym właścicielem był Józef Siermontowski, a od 1895r. Jakub Delekta, który za swoje wyroby otrzymał w Paryżu w 1902r. złoty medal. Następnie kawiarnię nabył Mieczysław Skolimowski i nazwał ją „Pod Płachtą”. Jako pierwszy wprowadził tu wiedeński zwyczaj czytania gazet przy rannej kawie. W 1936r. kawiarnię nabył Józef Kudelski i nazwał ją Tatrzańską. W okresie PRL upaństwowiono ją, ale popularność nie zanikła. Po upadku komuny Jan Kudelski odzyskał kawiarnię, wyremontował i nawiązał do dawnych dobrych tradycji. Pierwszym gościem w dniu otwarcia był reżyser Andrzej Wajda. Gości tu wiele wspaniałych postaci życia politycznego i kulturalnego Polski. Dzisiaj Tatrzańska to nie tylko wspaniały smak lodów i wyrobów cukierniczych, to również kawiarnia i restauracja z propozycjami kulinarnymi kuchni europejskiej. Można w niej przyjąć gości, spotkać się z przyjaciółmi, porozmawiać o interesach.

13 w centrum miasta w zabytkowym XVIII w. dworku, który pełnił niegdyś rolę zajazdu, a potem domu mieszkalnego i należał do rodziny Onitschów, którzy w latach 20. XX w. sprzedali budynek miastu z przeznaczeniem na teatr. Zaniedbany dwór został wyremontowany w latach 80. i stał się siedzibą Muzeum Etnograficznego (Oddział Muzeum Okręgowego). Znajduje się tu stała ekspozycja ukazująca kulturę i historię Romów, którzy licznie zamieszkiwali rejony Tarnowa. Organizowane są tu również inne ekspozycje czasowe. Z tyłu na podwórzu muzeum znajduje się ekspozycja wozów ze sławnych cygańskich taborów. Z muzeum związane są też organizowane co roku imprezy. Najbardziej popularna z nich to Tabor Pamięci Romów. Po raz pierwszy został zorganizowany w 1996r. z inicjatywy Społeczno-Kulturalnego Stowarzyszenia Romów w Tarnowie oraz Muzeum Etnograficznego. Cygańskie wozy co roku wyruszają szlakiem męczeństwa Cyganów z Tarnowa do wsi Szczurowa, gdzie 3 lipca 1943r. Niemcy wymordowali 93 Romów.

14 to symbol przyjaźni między obydwoma krajami i dar narodu węgierskiego dla rodzinnego miasta gen. Józefa Bema, który zasłużył się zarówno dla Polski, jak i Węgier. Dębowa brama stanęła w 2001r. przy skwerze im. Sándora Petöfiego, węgierskiego pisarza, przez pewien czas adiutanta generała. Na pomysł jej zbudowania wpadł konsul węgierski Istvan Kovacs. Drewnianą konstrukcję, która przyjechała do Tarnowa w częściach, wykonali potomkowie Seklerów, czyli górali z Siedmiogrodu (obecnie część Rumunii). Bramy seklerskie miały znaczenie sakralne i kulturowe. Każdy po ich przekroczeniu stawał się gościem. Brama w Tarnowie jest zawsze otwarta. Nosi imiona Bema i Petöfiego, znajdują się na niej fragmenty wierszy tego drugiego oraz herby Polski i Węgier. To druga, obok Starego Sącza taka brama w Polsce.

15 jest najbardziej znanym placem w Tarnowie. Od niego właśnie rozpoczynała się zawsze droga krakowska z tym, że od czasów austriackich prowadziła ul. Batorego na zachód, zaś od czasów zaborów od pl. Sobieskiego pociągnięto trakt cesarski dzisiejszą ul. Krakowską. Plac był zawsze bardzo ważny i strategiczny. W XIX w. mieściły się przy nim ważne instytucje. Przy placu od niepamiętnych czasów miały postój dorożki z fiakrami, następnie przystanek tramwajowy, a jeszcze kilkanaście lat temu przystanek MPK. Plac jest do dziś miejscem spacerowym wielu tarnowian, podobnie jak przed I czy II wojną światową. Roman Brandstaetter w swoim opowiadaniu pisał o pewnym Węgrze – sprzedawcy kasztanów, który każdej zimy zjawiał się na placu i za centa sprzedawał osiem gorących, chrupiących kasztanów. Dziś już nie ma Węgra sprzedającego kasztany, zniknęły dorożki, tramwaj pozostał w pamięci seniorów, tak jak przystanek autobusowy.

16 nie wiadomo dokładnie jak wyglądał zamek na Górze św. Marcina. Nie zachował się żaden wizerunek tej wspaniałej rezydencji Leliwitów Tarnowskich. W Archiwum Sanguszków znajdował się jedynie częściowy jego opis. Zamek został zbudowany ok. 1330r. Do jego budowy posłużono się łamanym kamieniem piaskowym z pobliskich Ciężkowic. Jego twórcą był Spycimir, ówczesny właściciel Tarnowa. Zamek stanął na północno-zachodnim stoku góry. Budowla była obronna, warowna, jedna z wielu, jakie Rycerstwo Piastów budowało w dolinie Dunajca, w celu obrony południowych granic kraju. Ruiny zamku na Górze św. Marcina nastrajają kolejne już pokolenia swoją tajemnicą i przeszłością. Z zamkiem wiąże się wiele legend, a widok z ruin zamkowych jest fantastyczny - miasto w całej panoramie. Patrząc dalej widać rozpoczynającą się Nizinę Sandomierską, zaś kiedy wpatrzymy się dokładnie, spostrzeżemy wstęgę Dunajca.

17 kinoteatr „Marzenie”, bo tak dawniej nazywano przybytek X muzy, był drugim po „Apollo” w Tarnowie i należał do Towarzystwa Szkół Ludowych. Wyróżniał się więc ambitniejszym repertuarem i tanimi biletami. Kino było dumą miasta. Zostało ono otwarte w 1913r. Pierwsze projekcje odbywały się w wynajętej sali hotelu na rogu Wałowej i dzisiejszej ul. Brodzińskiego. Salka była niewielka. Wkrótce później kino przeniosło się do pasażu Tertila i pod nazwą „Iluzjon” funkcjonowało do początkowych lat międzywojennych. W 1924r. wybudowano nową salę kinową ze wspaniałym zapleczem. Sala liczyła 700 miejsc. Odbywały się w niej nie tylko projekcje - były odczyty, akademie, jubileusze. W czasie II wojny światowej „Marzenie” stanowiło jedyną rozrywkę dostępną tarnowianom. Kilka razy w czasie okupacji Niemcy przeprowadzili w kinie łapankę.

18 W XV w. właściciele Tarnowa postanowili wybudować w mieście nowy, murowany kościół. Dotychczasowy drewniany, który stał w centrum, postanowiono przenieść na przedmieścia, gdzie kościół zrekonstruowało sześciu budowniczych. W czasie budowy murowanego kościoła stary miał służyć tarnowianom w dalszym ciągu jako świątynia. Ten drewniany kościółek pod wezwaniem Wniebowzięcia Matki Bożej jest najstarszą świątynią Tarnowa. Gdy powstały kolejne kościoły, prawie zamienił się w ruinę. Dopiero w XVII w. przywrócono jej blask. Z tamtego okresu pochodzi główny ołtarz i organy. Kościółek ciągle zalewał pobliski Wątok, z tego powodu w połowie XIX w. przesunięto go o ok. 13m od rzeczki oraz wyremontowano. Od tego czasu zyskał na znaczeniu. To właśnie w nim odprawiano patriotyczne msze w drugiej połowie XIX w. Tarnowianie spotykali się tu 3 maja i po mszy udawali się na Stary Cmentarz na grób powstańców styczniowych. Kościółek na Burku zajmuje szczególne miejsce w diecezji tarnowskiej ze względu na słynący łaskami obraz Matki Bożej Szkaplerznej z XVI w. „Ruchomy” kościółek jest nie tylko czynną świątynią katolicką, lecz także jedną z atrakcji turystycznych Tarnowa.

19 7 września 1999r., w 60 rocznicę napaści ZSRR na Polskę odsłonięto i poświęcono pomnik Ofiar Stalinizmu w Tarnowie. Prace zainicjował i nadzorował Społeczny Komitet Budowy Pomnika Ofiar Stalinizmu, który zawiązał się w Tarnowie w 1997r. Do życia powołali go przedstawiciele czterech organizacji - Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Katynia, Związek Sybiraków, Światowy Związek Żołnierzy AK oraz Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. Pomnik stoi przy placu przy ul. Lwowskiej.

20 to fragment synagogi, zwykle w formie podium, z którego podczas szabatu i świąt żydowskich odczytuje się fragmenty Tory i ksiąg prorockich. Jest to pozostałość po najstarszej murowanej synagodze tarnowskiej, zbudowanej po 1661r. Pomiędzy czterema kolumnami wznosi się strop z zauważalnymi od dołu fragmentami stiukowej dekoracji. Synagoga Stara, podobnie jak pozostałe domy zgromadzeń modlitewnych, została podpalona przez hitlerowców 9 listopada 1939r., a zgliszcza jej, które nie poddały się pożarowi, rozebrano kilka miesięcy później. W 1987r. bima została nakryta dachem. Od 1996r. udziela gościny artystom występującym podczas organizowanych przez Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej Dni Pamięci Żydów Galicyjskich.

21 to budynek gotycki z XIV w. przebudowany w XVI w. (pod kierunkiem Jana Marii Padovano) w stylu renesansowym. Wysokość ratusza wynosi 18m od płyty rynku do szczytu attyki. Wieża ma 30m wysokości, na attyce znajduje się 14 maszkaronów. Sylwetka jego góruje nad starówką i wznosi się nad dachami kamieniczek śródmieścia. Ratusz był przebudowany wiele razy, ponieważ Niemcy byli koneserami sztuki. Ostatni, generalny remont miał miejsce w latach 1962 – 1968. Przeniesiono wówczas portal główny na południową ścianę. Był siedzibą władz miejskich i sądu wójtowskiego. Od 1945r. Mieści się tu Muzeum Okręgowe.

22 zostało założone w 1927r. przez Józefa Jakubowskiego. Aktualnie posiada trzy placówki w Tarnowie, w tym unikalną wystawę poświęconą historii i kulturze Romów. Poza miastem prowadzi zamek w Dębnie, dwór w Dołędze, zagrodę w Zalipiu, muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach oraz muzeum pamiątek po Janie Matejce w Nowym Wiśniczu. Poza wystawami czasowymi posiada ono wiele ekspozycji czasowych oraz kilka oddziałów terenowych.

23 znajdują się w najstarszej części dzielnicy zamieszkałej niegdyś przez Żydów, którą tworzą ulice Żydowska i Wekslarska. Kamienice, pochodzące z XVII i XVIII w., prezentują charakterystyczny zwarty charakter zabudowy, z wąskimi przesmykami pomiędzy kamienicami, wąskimi sieniami oraz malutkimi podwórkami. Charakterystyczne są także, niespotykane w zachodniej części Starego Miasta, wąskie ściany frontowe. We framugach drzwi wejściowych można odnaleźć ślady po mezuzie, czyli zwoju pergaminu zawierającego fragmenty Tory. W niektórych domach zachowały się żelazne okiennice dawnych żydowskich sklepów.

24 Generał Józef Bem, to postać mocno związana z Tarnowem - tutaj się urodził, tutaj również spoczywają jego prochy. Przy ulicy Wałowej w cieniu wierzb, stoi pomnik gen. Bema, odsłonięty 11 maja 1985r. Twórcami pomnika są tarnowscy artyści Bogdan Drwal i Stefan Niedorezo. Pomnik odlany z brązu przedstawia generała w węgierskim stroju wojskowym, chwytającego za szablę. Napis na cokole posiada następującą treść: „Generał Józef Bem, Tarnowianin, bohater Polski i Węgier”.

25 budynek dawnej żydowskiej łaźni rytualnej (mykwy), umiejscowiony przy placu Bohaterów Getta, przy ul. Bóżnic. Budynek zaprojektowany został przez budowniczego Franciszka Hackbeil, który wraz z przedsiębiorcą budowlanym Michałem Mikosiem w 1900r. zawiązał spółkę w sprawie budowy łaźni żydowskiej przy ówczesnym placu Dożywocie. Oddana do użytku w 1904r. budowla swym stylem nawiązuje do architektury mauretańskiej.

26 to przejście przez bramkę w miejscu dawnej furty murów miejskich, charakterystyczne dla tarnowskiej starówki. Mur obronny z XVI w. został odrestaurowany, od wschodu łączył się z nim dawniej mur obronny klasztoru Benedyktynów. Na przedmurzu znajduje się piwnica poklasztorna i zieleniec.

27 XVI-wieczna brama, jedna z nielicznych pozostałości po murach obronnych, przez którą prowadził kiedyś trakt handlowy do Lwowa. Po Bramie Pilzneńskiej zachowały się tylko fundamenty, których zarys można dostrzec w miejscu gdzie stała.

28 to okazały monument: odlana w brązie postać Witosa ustawiona na granitowym postumencie wg projektu krakowskiego artysty Józefa Potępy. Autorem postumentu i otoczenia są arch. Julian Klimek z Krakowa i inż. Inga Kłosowicz z Tarnowa. Znajduje się na centralnym miejscu Placu Drzewnego, znanego od pierwszej połowy XIX w. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonano 8 października 1988r.

29 14 czerwca 1940 roku z Tarnowa wyruszył pierwszy transport więźniów do Oświęcimia liczący 728 osób. Wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów. Wojnę przeżyło 298 więźniów, zginęło 272, a w przypadku 158 los jest nieznany.

30 wybitnego polskiego pisarza, poety, dramaturga i tłumacza, znakomitego znawcy Pisma Świętego. 10 czerwca 2008r. na rogu ulic Wałowej i Rybnej w Tarnowie stanął pomnik Brandstaettera. Autorem 2-metrowej figury z brązu, opierającej się o róg kamienicy, ubranej w beret, palącej fajkę i zza okularów przyglądającej się przechodniom jest tarnowski artysta Jacek Kucaba.

31 na której siedzi trójka poetów: Agnieszka Osiecka, Zbigniew Herbert i Jan Brzechwa, znajduje się na ulicy Wałowej. Można na niej obok przysiąść, a wspaniałe towarzystwo zachęca nas do czytania. W skrzynkach, umieszczonych tuż obok postaci można znaleźć książki. Autorem rzeźb jest tarnowski artysta, Jacek Kucaba.

32 Kirkut, przez niektórych także nazywany kirchoł, to jeden z najstarszych i najciekawszych cmentarzy w południowej Polsce. Zajmuje obszar 3,20 ha i mieści na swej powierzchni kilka tysięcy nagrobków w różnych stylach, a najstarsze zachowane pochodzą z końca XVII w. W okresie okupacji hitlerowskiej było to miejsce holocaustu. Tu mordowano i grzebano Izraelitów z Tarnowa i Małopolski. W latach 1940 – 1943 znalazło tu swój grób kilka tysięcy osób. Wzniesiono im pomnik widoczny z ul. Słonecznej. Projektant pomnika, rzeźbiarz David Beker użył do jego budowy jednej ze zniszczonych kolumn, które podpierały strop Synagogi Nowej. Jedną z zagadek cmentarza jest miejsce pochówku najsłynniejszego Żyda autonomicznego Tarnowa – Eliasza Goldhammera.

33 Mauzoleum stanęło w Parku Strzeleckim, na maleńkiej wysepce stawu, który dawniej służył jako lodowisko. Wykonanie mauzoleum powierzono znanemu krakowskiemu artyście Adolfowi Szyszko-Bohuszowi. Jest w stylu neoklasycznym, środek zajmuje płyta żelbetowa, a na niej sześć kolumn korynckich dźwigających sarkofag. Całość otacza łańcuch wsparty na kulach symbolizujących rodzaj broni. Na frontonie znajduje się napis w języku polskim, po bokach napisy w języku węgierskim. W środku sarkofagu złożono prochy generała z grobu z Aleppo.

34 stoi od ponad 20 lat na skwerze Petöfiego ufundowany przez Węgrów. Petöfi urodził się jako Alexander Petrovič, jego ojcem był Stevan Petrović - serbski uchodźca, a matka Słowaczką. Kiedy Sándor miał 15 lat rodzina straciła majątek podczas powodzi, musiał opuścić szkołę średnią i wykonywał różne prace dla teatrów, był nauczycielem, a następnie żołnierzem. W 1842r. wydał pierwszy swój wiersz pod nazwiskiem Sándor Petrovics. W listopadzie tego samego roku opublikował ten wiersz pod nazwiskiem Petőfi. Angażował się w powstanie zarówno jako poeta, jak i żołnierz. Zginął jako adiutant generała Józefa Bema w bitwie pod Segesvárem.

35 to jeden z prawie 24 tysięcy różnego rodzaju pomników przyrody, ustawiony w miejscu przecięcia się południka 21 stopni E, z równoleżnikiem 50 stopni N.

36 15 października 1854r. pierwszy pociąg parowy wjechał na stację. Zakończono właśnie układanie toru kolejowego Bochnia-Dębica i odbyła się jazda próbna. Do 1908r. stacja kolejowa była skromna, przebudowa jej trwała dwa lata. Gmach główny, wzorowany na dworcu lwowskim z wystrojem secesyjno- modernistycznym, w 1911r. ozdobiło go 10 wielkich malowideł przedstawiających widoki Tatr.

37 sięga swoją historią do XVIII w. Na używanie swego nazwiska w nazwie Tarnowskiego Teatru Ludwik Solski wyraził osobistą zgodę. Teatr zainaugurował swoją pracę premierą „Zemsty” A. Fredry, a inscenizację wyreżyserował sam Solski, który wystąpił także w roli Dyndalskiego. Przed budynkiem teatru stoi rzeźbiarski portret w brązie, przedstawiający wielkiego aktora L. Solskiego. Został wykonany przez jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich Xawerego Dunikowskiego w 1905r. Pomnik trafił do Tarnowa jako prezent samego mistrza L. Solskiego dla „swojego” teatru, w którym nie tylko reżyserował, ale też występował.

38 Ważną rolę dla rozwoju Tarnowa odegrał Szczęsny Zaremba, będący przez 30 lat budowniczym miejskim, a przy tym jednym z najwybitniejszych tarnowskich architektów. A co pozostawił? On wszak był twórcą romantycznego Kociego Zamku i większości stojących do dziś gmachów szkół z końca XIX i początku XX w. (dawny i obecny budynek II LO, III LO), budynku poczty (niegdyś siedziba największej szkoły dla dziewcząt w Galicji - 1200 uczennic). Jego dziełem jest budynek przedszkola (ul. Kościuszki), szkoła im. Konarskiego, budynek „Ala” przy Krakowskiej, elewacja siedziby starostwa, a także pięknego budynku przy ul. Krakowskiej 2.

39 2 lipca 2009r. przy ulicy Wałowej odsłonięty został kolejny pomnik. O to, by uhonorować postać Władysława Łokietka, który nadał akt lokacyjny Tarnowa od dawna zabiegał m.in. tarnowski historyk Antoni Sypek. Ostatecznie pomnik ufundowała Izba Przemysłowo – Handlowa, zaś o renowację placu zadbał inwestor Centrum Handlowego Galeria Tarnovia – TK Development. Uroczystość jego odsłonięcia miała charakter happenningu.

40 powstał przed I wojną światową z połączenia – obszernym, krytym szkłem przejściem – dwóch kamienic: tej znajdującej się przy Rynku 4 i nowo wybudowanej przy pl. Kazimierza 2. Obie posesje należące wówczas do Tadeusza Tertila, ówczesnego burmistrza Tarnowa (jednego z najbardziej zasłużonych w historii miasta) połączyło w 1913r. słynne „Przejście Tertila”, wzorowane na podobnym, istniejącym we Lwowie, Pasażu Mikolascha. Miał on od początku charakter handlowy i był w tym względzie naturalnym przedłużeniem placu Kazimierza, który początkiem XX w. wyspecjalizował się w drukarniach i księgarniach oraz wyszynkach. W pasażu Tertila w okresie międzywojennym mieściła się np. drukarnia Józefa Styrny. Działało tam jakiś czas kino – „Teatr Świetlny”.

41 powstała w latach 20. XVI w. za sprawą Jana Tarnowskiego, który czując się w obowiązku zapewnienia miastu bezpieczeństwa wzmocnił stare miejskie mury obronne przedmurzem, przedbramiami i bastejami, z których ta jedna przetrwała do naszych czasów.