RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 PROJEKT SZYBKICH POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH W POLSCE W RAMACH EUROPEJSKIEGO SYSTEMU.

Prezentacja na temat: "RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 PROJEKT SZYBKICH POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH W POLSCE W RAMACH EUROPEJSKIEGO SYSTEMU."— Zapis prezentacji:

1 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 PROJEKT SZYBKICH POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH W POLSCE W RAMACH EUROPEJSKIEGO SYSTEMU TRANSPORTOWEGO Andrzej Cholewa Wiceprzewodniczący Railway Business Forum Debata MediaTrend: Finansowanie rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce - Kolej, Autostrady, Porty Lotnicze.

2 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 PROJEKT SZYBKICH POŁĄCZEŃ KOLEJOWYCH W POLSCE W RAMACH EUROPEJSKIEGO SYSTEMU TRANSPORTOWEGO Nr projektu KBN 5 T12C 035 24 Projekt zakończono w grudniu 2004 Uczestnicy: Politechnika Śląska, Wydział Transportu Politechnika Warszawska, Wydział Transportu Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Zarządzania i Finansów, Katedra Transportu Firma doradcza Concordia Firmy przemysłowe produkujące tabor dużych prędkości oraz firmy specjalizujące się w budowie infrastruktury linii dużych prędkości zrzeszone w RBF Opracowane zagadnienia: Problemy techniczne szybkich połączeń kolejowych Budowa i bezpieczeństwo linii dużych prędkości Linie dużych prędkości, a rozwój społeczno-gospodarczy Polski Finansowanie linii dużych prędkości

3 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Technologia oraz budowa linii dużych prędkości Tabor: Technologia jest znana i opanowana - w Europie można dokonać wyboru z pomiędzy 3 technologiami: ICE, TGV i Pendolino. Wszystkie rozwiązania mogą pracować z zasilaniem wielosystemowym (3kV / 25 kV / 15 kV) Infrastruktura: W celu uzyskania maksymalnych prędkości > 250 km/h Potrzebne będą nowe wydzielone linie z zasilaniem 25kV i wyposażeniem w ERTMS (European Rail Traffic Management System) Finansowanie Konieczna jest współpraca samorządów, Rządu RP oraz kapitału prywatnego. Możliwe jest pozyskanie środków EU. W projekcie przeanalizowano możliwy model PPP. Rentowność: dla ewentualnej linii Warszawa – Łódź – Wrocław wykazano zwrot kapitału w okresie kilkunastoletnim w zależności od przyjętego wariantu.

4 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Kolegium Zarządzania i Finansów Katedra Transportu WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU ANALIZA INTENSYWNOŚCI POWIĄZAŃ I PRZEPŁYWÓW MIĘDZYREGIONALNYCH PREDYKCJA WPŁYWU LINII DUŻYCH PRĘDKOŚCI NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY REGIONÓW POLSKI Prof. dr hab. Wojciech Paprocki Dr Jana Pieriegud Mgr inż. Andrzej Cholewa

5 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Motywy podjęcia tematu Polskie kolejnictwo potrzebuje przykładu całkowicie nowej jakości usług Narastający problem kongestii na drogach, który marnuje poważne zasoby energii społecznej Ograniczone możliwości budżetu centralnego uniemożliwiają klasyczne podejście do inwestycji kolejowych, gdzie jedynym inwestorem jest Rząd RP – zastosowanie nowych form finansowania PPP Brak przykładów realizacji tego typu inwestycji w Polsce oraz brak pomysłów ze strony władz administracyjnych Przekonanie, że systemowe podejście do spraw transportu kolejowego – linii dużych prędkości, pozwoli na szybszy rozwój kraju i wzrost koniunktury gospodarczej w wielu regionach

6 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU Tezy Transport to „barometr” gospodarki Sprawny system transportu aktywizuje gospodarkę i mobilność społeczeństwa

7 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU Zależność o charakterze sprzężenia zwrotnego: –bierna rola transportu w cyklu koniunkturalnym - reakcja produkcji transportowej na wahania poziomu aktywności gospodarczej –oddziaływanie czynne - udział transportu w kształtowaniu koniunktury. Transport może stanowić barierę wzrostu lub narzędzie polityki stabilizacji koniunktury Wpływ transportu na procesy zachodzące w sferze produkcji wymiany towarowej jest najbardziej widoczny w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo

8 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU Dynamika PKB i pracy przewozowej w krajach OECD w latach 1970-1990 Korelacja pomiędzy tempem wzrostu PKB a pracą przewozową w krajach OECD w latach 1970-1990

9 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU Unia Europejska Dynamika PKB i pracy przewozowej* w krajach UE w latach 1990-2001 * W przewozach towarowych uwzględniono: transport samochodowy, kolejowy, rurociągowy, śródlądowy wodny i morski (wewnątrz UE). Przewozy pasażerskie obejmują: motoryzację indywidualną, transport kolejowy, transport autobusowy, tramwaj i metro oraz transport lotniczy.

10 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU Polska Dynamika PKB i pracy przewozowej w transporcie pasażerskim w Polsce w latach 1960-2003* * Bez uwzględnienia komunikacji miejskiej i motoryzacji indywidualnej. Dynamika PKB i pracy przewozowej w pasażerskim transporcie kolejowym w Polsce w latach 1960-2003

11 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARKI I TRANSPORTU Polska 1960-1989 między tempem wzrostu PKB a pracą przewozową w transporcie zbiorowym - ścisła współzależność - liniowa funkcja trendu (współczynnik korelacji R 2 =0,98) 1992-2003 najbardziej dopasowaną (R 2 =0,97) tendencją rozwojową między PKB, a pracą przewozową jest wielomianowa funkcja trendu, z ujemnym nachyleniem Bardziej głębokie spowolnienie dynamiki wzrostu przewozów pasażerskich do PKB nastąpiło w transporcie kolejowym spowodowane: –zmniejszeniem się liczby dojazdów do pracy –rozwojem motoryzacji indywidualnej w Polsce –niedostosowaną do obecnych potrzeb ofertą kolei.

12 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Czynniki kształtujące popyt na przewozy pasażerskie Zasadnicze znaczenie dla wielkości i gałęziowej struktury popytu na przewozy pasażerskie mają: –wielkość produktu krajowego brutto (PKB) oraz PKB per capita, –realne dochody ludności, –dynamika i zmiany w strukturze demograficznej ludności, w tym: udział uczącej się młodzieży, udział ludzi w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, ludność aktywna zawodowa stopa bezrobocia, tempo rozwoju motoryzacji indywidualnej, wykorzystanie czasu wolnego (ruch rekreacyjny, turystyka)

13 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Czy w Polsce możliwe jest odwrócenie trendów w pasażerskich przewozach kolejowych? Tak - ale pod warunkiem: oferta kolei będzie uwzględniać obecne i przyszłe, a nie przeszłe potrzeby transportowe społeczeństwa: –radykalne skrócenie czasu / przestrzeni –połączenia między wszystkimi dużymi miastami –lepszy standard podróżowania (w tym bezpieczeństwa) Skłoni to do rezygnacji części mieszkańców z użytkowania samochodów osobowych na rzecz korzystania z usług kolei. W latach 2010-2020, podobnie jak w krajach zachodnich obecnie, w Polsce istotną rolę mogą odgrywać przewozy typu InterCity o prędkościach jak w chwili obecnej do 160 km/h oraz przewozy pociągami dużych prędkości - powyżej 250 km/h

14 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Praca przewozowa - transport zbiorowy ogółem przejazdy koleją – liczba samochodów w Polsce w latach 1970-2003

15 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Porównanie wielkości pracy przewozowej wykonanej transportem zbiorowym oraz koleją w Polsce i krajach UE w latach 1970-2003

16 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Kierunki głównych przemieszczeń korytarzowych w Polsce Koncentracja ludności i generatorów ruchu (obecnie) –Małopolska – Śląsk – Dolny Śląsk –w części centralnej - układ Warszawa – Łódź – Poznań – Bydgoszcz / Toruń Najwyższy poziom ruchliwości obecnie występuje w regionach Polski mazowieckim, małopolskim, śląskim, wielkopolskim, dolnośląskim, pomorskim, łódzkim, lubelskim Prognoza do roku 2020 zakłada wzrost intensywności ruchu na kierunku: Praga – Wrocław – Łódź – Warszawa, i dalej wzdłuż E-75 w kierunku krajów nadbałtyckich, wzdłuż linii E-20, E-30, E-65, E-59 na znaczeniu zyskają powiązania: –Szczecina z Gdańskiem –Poznania z Gdańskiem –Wrocławia z Łodzią i Warszawą

17 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Prognoza potoków ruchu w przewozach pasażerskich w 2020 r. Wg grupy ekspertów międzynarodowych TEN-STAC

18 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Roczny ruch pasażerski na głównych osiach komunikacyjnych Polski W relacji Warszawa - Łódź – Wrocław już dzisiaj występuje największy potok podróżnych w Polsce - z najmniejszym udziałem kolei (35%), a Centralna Magistrala Kolejowa obsługuje drugi co do wielkości w kraju potok podróżnych.

19 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Linie kolejowe w Polsce W XIX w. budowa linii kolejowej była równoznacznym przedsięwzięciem inwestycyjnym do budowy nowej fabryki W XX w. w Polsce zrealizowano kilka nowych projektów Po 1980 r. nie podjęto żadnego projektu Niedorozwój infrastruktury kolejowej staje się odczuwalną barierą rozwoju gospodarczego Nie pozwala skutecznie eliminować głębokich różnic w poziomie rozwoju regionów Polski Do roku 2010 można oczekiwać podjęcia projektu budowy nowej linii kolejowej łączącej Podlasie z Polską Centralną i Dolnym Śląskiem. Taka linia może stać się elementem nowego „skośnego” korytarza międzynarodowego łączącego kraje nadbałtyckie z Południem Europy przez Pragę i Monachium

20 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Skrócenie czasu podróży w porównaniu z 1914 r.

21 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Wg „Railway Gazette International” w 21 krajach świata coraz więcej pociągów osiąga prędkość handlową ponad 120 km/h, - w tym w 11 krajach powyżej 150 km/h - Japonii, Francji, Niemczech i Hiszpanii powyżej 200 km/h Maksymalna prędkość szybkich pociągów pasażerskich w Europie Zachodniej mieści się dzisiaj w granicach 270-300 km/h, a ogólny czas podróży szybką koleją z prędkością 200 km/h na odległości poniżej 500-600 km jest krótszy od czasu podróży samolotem Ponadto pociąg jest w stanie oferować wyższy niż samolot lub samochód komfort podróży. Wzrost średniej prędkości handlowej

22 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Czas podróży koleją a samolotem

23 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Wielkość pracy przewozowej na sieci HST w Europie w latach 1993-2003 Źródło: UIC.

24 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Europa „przed” i „po” wprowadzeniu sieci pociągów dużych prędkości 2015 r. 1987 r. Źródło: M.M. Fischer, P. Nijkamp, Networks, An Integrative Perspective, WSG-Discussion Paper 32, Vienna, November 1993, p. 7.

25 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Historyczne i przyszłe uwarunkowania budowy linii kolejowych Większość dróg kolejowych na ziemiach polskich powstała pod koniec XIX i na początku XX w. Plany rozwoju sieci kolejowej były elementem strategii rozwoju gospodarki i zagospodarowania przestrzennego kraju Lata 40. XIX w. - budowa pierwszej linii kolejowej z Warszawy na Śląsk, i lata 30. XX w. budowa nowych linii kolejowych były elementem rozwoju i wyjścia gospodarki polskiej z kryzysu Regiony, które posiadają najgęstszą sieć kolejową, są do dziś znacznie lepiej rozwinięte i przynoszą większy PKB per capita np. dolnośląskie, śląskie, pomorskie

26 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Rozwój infrastruktury kolejowej a wkład PKB per capita oraz bezrobocie w regionie 1,7 mln 2,2 mln 1,4 mln 1,0 mln 3,4 mln 2,9 mln 2,1 mln 1,1 mln 2,6 mln 5,1 mln 1,2 mln 2,2 mln 3,2 mln 4,7 mln 1,3 mln 2,1 mln Bezrobocie *Liczby podane w procentach stanowią stosunek średniego PKB per capita w regionie do średniej krajowej – czarna czcionka; niebieska czcionka – liczba mieszkańców regionu w mln. Źródło: opracowanie własne.

27 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Społeczno-psychologiczne uwarunkowania budowy linii dużych prędkości Wpływu inwestycji w infrastrukturę komunikacyjną nie można tylko postrzegać w kategoriach czysto ekonomicznych, mierzalnych aparatem arytmetycznym: nie należy brać pod uwagę wyłącznie zyskowności biznesowej danego połączenia należy wziąć pod uwagę stymulację rozwoju regionów ściany wschodniej skrócenie dystansów stworzy nową szansę na znalezienie pracy daleko poza miejscem zamieszkania oraz kształcenia, w miejscowościach do tej pory zbyt odległych by było to realne. Przykład (lata 70. ubiegłego wieku) Niektóre zakłady pracy (kopalnie, huty oraz wielkie budowy) organizowały dowóz pracowników nawet do 200 km od miejsca świadczenia pracy

28 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Społeczno-ekonomiczne skutki rozwoju sieci TEN-T*

29 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Bezrobocie w Polsce Polska jest jednym z najuboższych krajów UE o najwyższym wskaźniku bezrobocia Poziom bezrobocia w województwie dolnośląskim (26% w 2003 r.) był najwyższy wśród wszystkich 254 regionów UE Wysoki wskaźnik bezrobocia w województwach: zachodniopomorskim (25,5%), lubuskim (24,5%), warmińsko-mazurskim (23,9%), kujawsko-pomorskim (21,8 Poziom bezrobocia może być wskaźnikiem uzasadniającym budowę szybkich połączeń kolejowych w Polsce

30 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Bezpośrednie korzyści wynikające z budowy linii dużych prędkości w aspekcie zmniejszenia bezrobocia

31 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Infrastruktura a konkurencyjność regionów Kluczowy czynnik – otwartość regionu - dostępność dla przepływu towarów, osób i usług Globalizacja sprawia, iż rozwój gospodarczy zaczyna się koncentrować w węzłach logistycznych Obszary pozostające poza węzłami regionalnych, krajowych i międzynarodowych systemów logistycznych, stają się obszarami peryferyjnymi

32 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Ranking miast Polski a kolejowe linie magistralne * Oznaczone są miasta powyżej 100 tys. mieszkańców. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Wielki Ranking Miast 2003. Centrum Badań Regionalnych.

33 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Systemowe podejście do transportu Już Polsce Piastów widziano ówczesny transport w kategoriach systemowych. Mapa pokazuje sieć jako kombinację dróg średnicowych i obwodowych. Takie podejście jest aktualne również dla rozwiązania obecnych problemów transportowych Polski. Mapa dróg kolejowych współczesnej Polski niestety daleko odbiega od tego schematu. Brak jest efektywnych połączeń dla relacji:  Wrocław – Warszawa,  Szczecin – Warszawa,  Szczecin – Gdańsk.

34 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Ożywianie regionów siecią szybkich połączeń kolejowych Legenda: nowe linie linie modernizowane połączenia zagraniczne

35 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 Wnioski Połączenie wskazanych regionów szybką koleją spowoduje skrócenie przestrzeni i zysk społeczny w postaci zmniejszenia czasu przejazdu Od właściwej polityki cenowej zależeć będzie dostępność pociągów dla wszystkich, a w szczególności, osób, które zmuszone będą do podróży: - w celach edukacyjnych (7 – 24 lat), - w celu zarobkowym (19 – 65 lat) Wzrastająca średnia zamożność społeczeństwa spowoduje, śladem krajów zachodnich, spowoduje wzrost zainteresowania podróżami w celach turystycznych, także osób w wieku poprodukcyjnym (65 – 80 lat) O budowie linii dużych prędkości Polska powinna postanowić już dzisiaj

36 RAILWAY BUSINESS FORUM Projekt szybkich połączeń kolejowych.... 01-07-2005 www.rbf.net.pl