4. Podstawy zawodoznawstwa. Orientacja zawodowa. Doradztwo zawodowe

Prezentacja na temat: "4. Podstawy zawodoznawstwa. Orientacja zawodowa. Doradztwo zawodowe"— Zapis prezentacji:

1 4. Podstawy zawodoznawstwa. Orientacja zawodowa. Doradztwo zawodowe
4.1. Podstawowe pojęcia: praca, zawód, zawodoznastwo. 4.2. Rozwój zawodowy człowieka. Aspiracje zawodowe. Indywidualny plan działalności. 4.3. Klasyfikacje: działalności, zawodów i specjalności. 4.4. Standardy kwalifikacji zawodowych. Ramy kwalifikacji. 4.5. Doradztwo, poradnictwo i orientacja zawodowa.

2 4.1. Podstawowe pojęcia: praca, zawód
Zawód, kwalifikacje – podstawowe pojęcia i definicje Klasyfikacja zawodów i specjalności Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego Nowe zawody – zajęcia przyszłości, nowe formy zatrudnienia Standardy kwalifikacji zawodowych – metodologia i procedury Standardy edukacyjne – standardy wymagań egzaminacyjnych i standardy wyposażenia Akredytacja, certyfikacja, nostryfikacja. Instrumenty uznawalności wykształcenia Europejski System Transferu Punktów (ECTS) Suplement do dyplomu Rozwiązania instytucjonalne – sieci informacyjne ENIC/NARIC, EURES, Narodowe Centrum Zasobów Poradnictwa Zawodowego

3 Zbiór zadań (zespół czynności), wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (umiejętności, wiadomości oraz określonych cech psychofizycznych). Zawód

4 Wydzielona z obszaru zawodowego lub zawodu dziedzina, działalność, obejmująca określone zestawy zadań zawodowych i umożliwiająca uzyskanie zatrudnienia w tym zakresie. W opisie standardu kwalifikacji zawodowych wyodrębniona została kategoria pojęciowa „Składowa kwalifikacji zawodowych”, określająca nazwy uznanych na rynku pracy zakresów kwalifikacyjnych, właściwych dla zawodu. Zakres pracy

5 (1) Układ umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych, wchodzących w skład zawodu. (2) Stwierdzony i poświadczony zasób umiejętności i wiedzy, zdolności przystosowawczych i twórczych niezbędnych do wykonywanie zadań zawodowych na rynku pracy. Kwalifikacje

6 (3) Stwierdzony i poświadczony certyfikatem, przez kompetentny podmiot, efekt uczenia się, odpowiadający założonym oczekiwaniom. Jest to formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodnie z określonymi standardami. Kwalifikacje

7 Standard kwalifikacji zawodowych
Norma wymagań opisująca kwalifikacje (wiadomości, umiejętności i cechy psychofizyczne) konieczne do wykonywania zadań zawodowych, wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. Wiadomości - Zestaw informacji niezbędnych do ukształtowania określonych umiejętności Standard kwalifikacji zawodowych

8 Zadania technologiczne - dotyczące metod działania, technologii wytwarzania, usług, wykonywania operacji technologicznych, opracowywania projektów, badań itp. Zadania organizacyjne - dotyczące organizacji pracy na własnym stanowisku oraz podległych pracowników. Zadania kierowania i współpracy - dotyczące współpracy z drugim pracownikiem, kierowania zespołem i współpracy w ramach zespołu, współpracy z przełożonymi, kooperantami, otoczeniem przedsiebiorstwa. Dla celów analizy zadaniowej wyróżnia się:

9 Europejskie Ramy Kwalifikacji
Narzędzie porównywania i klasyfikowania kwalifikacji na wyszczególnione poziomy efektów uczenia się w UE. Narzędzie to ma ułatwić mobilność osób uczących się pracujących w UE. Instrument służący do klasyfikacji kwalifikacji zgodnie z zestawem kryteriów, dotyczących określonych poziomów nauczania, który ma na celu integrację i koordynację krajowych podsystemów kwalifikacji oraz poprawę przejrzystości, dostępu, stopniowania i jakości kwalifikacji w odniesieniu do rynku pracy i społeczeństwa obywatelskiego. Europejskie Ramy Kwalifikacji

10 4. 2. Rozwój zawodowy człowieka. Aspiracje zawodowe
4.2. Rozwój zawodowy człowieka. Aspiracje zawodowe. Indywidualny plan działalności 1. Geneza rozwoju zawodowego 1.1. Podstawowe pojęcia i definicje 1.2. Kategorie ludzkich potrzeb 1.3. Twierdzenia o rozwoju zawodowym 1.4. Czynniki wzbogacające rozwój zawodowy 2. Koncepcje rozwoju zawodowego człowieka 2.1. Rozwój zawodowy wg D. Supera 2.2. Rozwój zawodowy wg K. Czarneckiego 2.3. Rozwój zawodowy wg Z. Wiatrowskiego 3. Czynniki wspierające rozwój zawodowy 3.1. Mechanizm motywacji 3.2. Technika SWOT 3.3. Ucząca się organizacja 4. Planowanie procesu rozwoju zawodowego 4.1. Autodiagnoza potencjału twórczego 4.2. Podstawowe elementy planu kariery zawodowej 4.3. Technika „planowania z przyszłości” 4.3. Tworzenie własnego planu rozwoju zawodowego

11 Profesjologia - nauka o warunkach, procesie, wynikach i prawidłowościach rozwoju prozawodowego dzieci, zawodowego młodzieży i dorosłych pracujących oraz postzawodowego emerytów i rencistów. Przedmiotem badań jest poznawanie rozwoju zawodowego człowieka jako jednej z istotnie ważnych kategorii jego ogólnego rozwoju. K. Czarnecki, S, Karaś 1996 s. 14

12 CELE dążenie do obiektywnego poznawania warunków, procesu, wyników i prawidłowości rozwoju zawodowego człowieka dążenie do opanowywania wiedzy o warunkach, procesie, wynikach i prawidłowościach rozwoju zawodowego człowieka wskazywanie możliwości i potrzeby przekształcania poznawanej rzeczywistości o rozwoju zawodowym człowieka zgodnie z potrzebami ogólnego rozwoju i życia społeczno-gospodarczego

13 FUNKCJE prowadzenie badań diagnostycznych dotyczących warunków, procesu, wyników i prawidłowości rozwoju zawodowego prognozowanie rozwoju zawodowego dzieci, młodzieży i dorosłych zgodnie z ich możliwościami osobistymi opracowywanie metod, technik i narzędzi poznawania warunków procesu, wyników i prawidłowości rozwoju zawodowego kształtowanie właściwego stosunku do osobistych możliwości rozwoju zawodowego człowieka i utrwalanie racjonalnej postawy ludzi i grup społecznych w aspekcie rozwoju zawodowego

14 Pytania poznawcze: Czym jest rozwój zawodowy człowieka?
Co istotnie warunkuje rozwój zawodowy człowieka? Jak przebiega rozwój zawodowy człowieka? W czym przejawia się rozwój zawodowy człowieka? Jak stymulować rozwój zawodowy człowieka? Jakie są ograniczenia rozwoju zawodowego człowieka? Komu i czemu służy rozwój zawodowy człowieka? Jakie są teoretyczne podstawy rozwoju zawodowego człowieka?

15 „Rozwój zawodowy” - społecznie pożądany i ukierunkowany proces przemian ilościowych i jakościowych człowieka, warunkujących jego świadomy, celowy, aktywny, kontrolowany i odpowiedzialny udział w kształtowaniu samego siebie i przez to swojego bliższego i dalszego otoczenia. K. Czarnecki 1996, s. 18

16 „Rozwój zawodowy” – droga rozwoju zawodowego jednostki od fazy zaznajamiania z obszarami ludzkiej działalności gospodarczej i kulturalnej, poprzez fazę przygotowania ogólnozawodowego, do okresu przygotowania zawodowego. Później następują okresy rozwoju zawodowego, awansów i osiągnięć aż do zakończenia pracy zawodowej. T. Nowacki 2004, s. 217

17 KATEGORIE LUDZKICH POTRZEB (wg A.H. Maslowa)
Poziom 5: Potrzeby samorealizacji, takie jak: potrzeba rozwoju osobistego, rozwijania talentów, osiągania celów, doskonalenia umiejętności, nieustającego zdobywania wiedzy. Poziom 4: Potrzeby szacunku i uznania, takie jak: potrzeba pewności siebie, odpowiedzialności, niezależności, docenienia i bycia użytecznym. Poziom 3: Potrzeby społeczne, takie jak: potrzeba przyjaźni, akceptacji, posiadania rodziny, poczucia przynależności, miłości. Poziom 2: Potrzeby bezpieczeństwa, takie jak: potrzeba bezpieczeństwa fizycznego, zabezpieczenia finansowego, unikania zagrożeń, zapobiegania okaleczeniu. Poziom 1: Potrzeby biologiczne, takie jak: potrzeba powietrza, pożywienia, schronienia, wody.

18 OGÓLNE TEORIE ROZWOJU CZŁOWIEKA
Energetyzmu życia ludzkiego Potrzeb ludzkich Czynności ludzkich Sensu życia ludzkiego Podziału pracy ludzkiej

19 Teoria energetyzmu ludzkiego
Rozwój zawodowy człowieka jest jednym, nieprzerwanym ciągiem (pasmem) wydatkowania energii zarówno podstawowej, jak i kierunkowej - psychicznej. Najsłuszniej jest mówić o wydatkowaniu energii psychofizycznej Teoria potrzeb ludzkich W rozwoju zawodowym człowieka dominują potrzeby bytowe, społeczne i psychiczne. Zawód i praca są podstawą rozwoju grup społecznych i życia społeczno-gospodarczego. Zawód i praca są czynnikami życia i rozwoju psychiki ludzkiej, tożsamości, indywidualności i odrębności życia duchowego człowieka.

20 Teoria wydatkowania energii Teoria wyboru i decyzji
TEORIE WYBORU ZAWODU Teoria cech człowieka Teoria potrzeby Teoria wydatkowania energii Teoria wyboru i decyzji

21 ETAPY ROZWOJU (wg SUPERA)
ROZWÓJ obejmuje okres od urodzenia do 14 roku życia POSZUKIWANIE obejmuje lata życia Cechy charakterystyczne to: autoanaliza, próbowanie różnych ról oraz poszukiwania zawodowe występują w szkole, w czasie zajęć pozaszkolnych oraz w pracy podejmowanej w niepełnym wymiarze godzin. UTRWALANIE obejmuje lata życia Po znalezieniu miejsca pracy, wysiłek jednostki koncentruje się wokół tego, aby była to praca stała. Na początku może wystąpić okres próbny, z ewentualną zmianą stanowiska. KONTYNUACJA obejmuje lata życia Kiedy zostało osiągnięte trwałe miejsce w świecie zawodowym, jednostka stara się to miejsce utrzymać. Mimo pewnych rezygnacji i nieznacznych ustępstw, kontynuacja przebiega według ustalonych kierunków. SCHYŁEK obejmuje lata życia 65 i więcej. Następuje stopniowe ograniczenie sił fizycznych i umysłowych, aktywność zawodowa maleje, by następnie zaniknąć. Poszukiwanie nowych ról - selektywnego uczestnika oraz obserwatora.

22 ROZWÓJ ZAWODOWY PRACOWNIKA (wg Z. WIATROWSKIEGO)
Czynniki warunkujące i wzbogacające drogę rozwoju zawodowego: właściwości osobowe pracownika zainteresowania zawodowe: swoista wrażliwość intelektualno-emocjonalna człowieka na tle przypisanych mu zadań zawodowych; postawa zawodowa: stosunek do: techniczno-organizacyjnych warunków pracy, warunków socjalno-bytowych, wykonywania czynności, płacy, kolegów i przełożonych oraz możliwości awansu; osobowość zawodowa: przejawia się takimi cechami jak: pomysłowość, pracowitość, dokładność, systematyczność, wytrwałość, zaufanie do siebie, poczucie odpowiedzialności, zdyscyplinowanie, cierpliwość, obowiązkowość, duma zawodowa.

23 Elementy planu kariery zawodowej
Kim jestem? - moje zainteresowania i zdolności - moja hierarchia wartości - moje cechy osobowości Informacje o zawodach i kształceniu - zadania i czynności, jakie chciałbym wykonywać - oczekiwany rodzaj pracy - oczekiwany charakter pracy - przedmioty, z jakimi chciałbym pracować - otoczenie, w którym chciałbym pracować - korzyści, jakie chciałbym osiągnąć - na pewno nie chciałbym, aby to był zawód - moje propozycje konkretnych zawodów

24 W - wysiłku niezbędnego do wykonania zadania
Mechanizm motywacji Poziom motywacji pracownika do wykonania danego zadania zależy bezpośrednio od przewidywanych przez pracownika: W - wysiłku niezbędnego do wykonania zadania R - rezultatu, jaki zostanie osiągnięty C - osobistego celu, jaki zrealizuje, wykonując dane zadanie M = W • R • C W - wyrażamy w skali jako prawdopodobieństwo R - wyrażamy w skali jako prawdopodobieństwo C - wyrażamy w skali jako wartość

25

26

27

28

29 Literatura podstawowa:
Czarnecki K., Karaś S.: Profesjologia w zarysie. Rozwój zawodowy człowieka. ITeE, Radom 1996. Nowacki T.: Zawodoznawstwo. ITeE, Radom 1999 Wiatrowski Z.: Podstawy pedagogiki pracy. WSP, Bydgoszcz 2000 Literatura uzupełniająca: Bednarczyk H., Figurski J. (red.): Pedagogika pracy. Doradztwo zawodowe. WSP ZNP, ITeE, Radom 2004. Elsner D.: Doskonalenie kierowania placówką oświatową. Wokół nowych pojęć i znaczeń. Mentor, Chorzów 1999. Nowacki T.: Leksykon pedagogiki pracy. WSP TWP, WSP ZNP, ITE, Radom 2004. Radwan Z.: Rozwój organizacyjny szkoły. Przewodnik dla edukatora. Program PHARE-TERM. MEN 1995. Wiatrowski Z., Jeruszka U., Bednarczyk H. (red.): Pedagogika pracy w kontekście integracji europejskiej. WSP TWP, Warszawa 2003. Wojtasik B.: Warsztat doradcy zawodu. Aspekty pedagogiczno-psychologiczne. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 1997.

30 4.3. Polska klasyfikacja działalności (PKD 2007) jest dokumentem hierarchicznie usystematyzowanym, pięciopoziomowym zbiorem rodzajów działalności (sekcje, działy, grupy, klasy, podklasy). Została opracowana na podstawie statycznej klasyfikacji działalności gospodarczych Unii Europejskiej NACE Rev.2 i jest z nią zgodna do czwartego poziomu. W związku z tym zachowuje pełną spójność i porównywalność metodologiczną, pojęciową, zakresową i kodową na poziomie czterech cyfr z klasyfikacją NACE Rev.2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. Nr 251, poz z późn. zm.). Działalność ma miejsce wówczas, gdy czynniki takie jak: wyposażenie, siła robocza, technologia produkcji, sieci informacyjne lub produkty są powiązane w celu wytworzenia określonego wyrobu lub wykonania usługi. Działalność charakteryzowana jest przez produkty wejściowe (wyroby lub usługi), proces technologiczny oraz przez produkty wyjściowe.

31 4. 4. Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy jest
4.4. Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody (specjalności) w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy. Opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-88. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 18 grudnia r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 265, poz z póź. zm.) Zawód – zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Specjalność zawodowa – jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy), wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności, zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki.

32 4.4. Standardy kwalifikacji zawodowych. Ramy kwalifikacji

33 Zawody przyszłości – nowe formy zatrudnienia
Praca świadczona przez osobę (pracownika, pracującego na własny rachunek, pracownika domowego) głównie lub w istotnej części w miejscu innym niż miejsce pracy dla pracownika lub klienta, związane z użyciem telekomunikacji i zaawansowanych technik informatycznych jako podstawowej i istotnej cechy tej pracy (def. UE) Praca wykonywana w domu lub w oddaleniu od umiejscowienia biznesu pracodawcy, świadczona z wykorzystaniem urządzeń IT (def. U.S Department of Labour) TELEPRACA („telework”, „telecommuting”)

34

35

36 Instrumenty uznawalności wykształcenia
Europejski System Transferu Punktów (European Credit Transfer System - ECTS) System ułatwiający zaliczanie okresu studiów odbytych przez studenta w uczelni zagranicznej przez jego uczelnię macierzystą Stanowi kodeks sprawdzonych rozwiązań dotyczących uznawania (okresu) studiów. Jego podstawą jest przejrzystość programu studiów i zasad zaliczania zajęć.

37 EUROPASS jednolite ramy wspólnotowe dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji
1. CV 2. Mobilność 3. Suplement do Dyplomu 4. Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe 5. Paszport Językowy

38 Europejska sieć EURES (EURopean Employment Service)
Skupia agencje pracy krajów Unii Europejskiej, wymieniające informacje o rynku pracy i oferty zatrudnienia. Zadania: informowanie, doradztwo i pośrednictwo dla poszukujących pracy w Europie. Główne komponenty portalu internetowego: baza ofert pracy pracodawców, zainteresowanych rekrutacją pracowników z zagranicy, baza CV osób zainteresowanych podjęciem zatrudnienia za granicą, baza informacyjna o warunkach życia i pracy w krajach członkowskich.

39 Narodowe Centrum Zasobów Poradnictwa Zawodowego (NCZPZ)
Cel działalności Promocja i wspieranie mobilności edukacyjnej i zawodowej obywateli Europy w krajach członkowskich Unii Europejskiej poprzez: wytwarzanie, gromadzenie i upowszechnianie informacji dotyczącej możliwości kształcenia i szkolenia zawodowego w Polsce i państwach UE doskonalenie kadry doradców zawodowych dla krajowego systemu doradztwa zawodowego i orientacji zawodowej działalność wydawniczo-popularyzatorska udział w rozwoju europejskiej sieci NCZPZ

40 EURODORADZTWO (EUROGUIDANCE)
Sieć działająca aktywnie na rzecz poradnictwa zawodowego oraz mobilności edukacyjnej w Europie. Powstała z inicjatywy Komisji Europejskiej, w ramach programu Leonardo da Vinci. Obecnie tworzy ją 31 krajów.

41 EURODORADZTWO (EUROGUIDANCE)
Wydział Poradnictwa Zawodowego KOWEZiU jest od marca 2000 r. zaangażowany w działania sieci. Na stronie internetowej można znaleźć więcej informacji o EUROGUIDANCE w Polsce.

42 WSP ZNP Pedagogika Pracy z Doradztwem Zawodowym
Przedmioty specjalistyczne Studia licencjackie Metodyka pracy doradcy zawodowego Rozwój zawodowy Orientacja i poradnictwo zawodowe Komunikacja interpersonalna Rynek pracy Seminarium dyplomowe Studia magisterskie Zarządzanie zasobami ludzkimi Public relations Pedagogika zarządzania Projekty europejskie Seminarium magisterskie

43 Krajowy Standard Kwalifikacji Zawodowych
Podstawy prawne Opis zawodu Zadania zawodowe Składowe kwalifikacji Kwalifikacje Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Europejskie Ramy Kwalifikacji Ramowa struktura kwalifikacji Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego 2 1 3 4 5 6 7 8 Kwalifikacje krótkiego cyklu Kwalifikacje I cyklu Kwalifikacje II cyklu Kwalifikacje III cyklu Standard i ramy kwalifikacji SPO RZL