EWD, czyli edukacyjna wartość dodana

Prezentacja na temat: "EWD, czyli edukacyjna wartość dodana"— Zapis prezentacji:

1 EWD, czyli edukacyjna wartość dodana
Nie ma rzeczywistości samej w sobie, są tylko obrazy widziane z różnych perspektyw A. Einstein EWD, czyli edukacyjna wartość dodana

2 Sposób komunikowania wyniku egzaminu zewnętrznego
Co to jest EWD? Sposób komunikowania wyniku egzaminu zewnętrznego Przekształcone wyniki egzaminacyjne z dwóch kolejnych etapów kształcenia Miara efektywności nauczania w zakresie sprawdzanym egzaminem zewnętrznym Miara wkładu szkoły w wyniki końcowe uczniów Miara wpływu edukacyjnego szkoły

3 EWD a dwa systemy zbierania informacji o jakości pracy szkół
system egzaminów zewnętrznych – SEZ - poziom osiągnięć - informacja o poziomie osiągnięć uczniów (wyniki poszczególnych uczniów, średnie wyniki szkół); - efektywność nauczania w zakresie sprawdzanym egzaminami zewnętrznymi (wyniki szkoły w skali staninowej, wskaźniki edukacyjnej wartości dodanej)

4 EWD a dwa systemy zbierania informacji o jakości pracy szkół
2. System ewaluacji oświatowej - SEO (wg schematu wymagań państwowych) - Informacja o stopniu spełniania przez szkołę wymagań stawianych przez państwo określonych w załączniku do rozporządzenia – efekty, procesy, środowisko, zarządzanie Do odpowiedniej interpretacji danych egzaminacyjnych konieczne jest konfrontowanie, łączenie informacji otrzymanych z egzaminów zewnętrznych oraz z innych źródeł.

5 Egzaminy zewnętrzne w polityce i praktyce edukacyjnej Raport o stanie Edukacji 2014; Warszawa 2015; Egzaminy są bez wątpienia jednym z najważniejszych elementów polskiego systemu edukacji. Są one jednym z kluczowych, obok podstaw programowych i systemu nadzoru pedagogicznego, narzędziem koordynacji, które stwarza bodźce, jakimi w mniej lub bardziej świadomy sposób kierują się uczniowie i rodzice, wybierając szkoły, samorządy oceniające jakość edukacji w prowadzonych przez siebie szkołach, dyrektorzy szkół oceniający pracę nadzorowanych przez siebie nauczycieli, czy też sami nauczyciele, którzy zastanawiają się, na jaki zakres treści położyć większy nacisk na lekcjach.

6 Egzaminy zewnętrzne w polityce i praktyce edukacyjnej Raport o stanie Edukacji 2014; Warszawa 2015; Wykorzystywanie testów do innych celów niż pomiar indywidualnych cech, takich jak zdolności czy osiągnięcia, np. do oceny pracy szkół czy nauczycieli jest złożonym zagadnieniem. Polska należy do jednych z nielicznych krajów, w których rozwinięto metodologię edukacyjnej wartości dodanej. Jej zaletą jest odejście od prostego porównywania wyników egzaminacyjnych.

7 Egzaminy zewnętrzne w polityce i praktyce edukacyjnej Raport o stanie Edukacji 2014; Warszawa 2015; Coraz większa dostępność danych i wskaźników otwiera nowe możliwości ich wykorzystywania na poziomie szkoły. Problemem, który zauważany jest nie tylko w Polsce, jest słabe wykorzystanie danych i informacji – niewspółmierne do zwiększającej się liczby danych i możliwości ich analizowania. Lepsze wykorzystanie danych wymaga posiadania wiedzy i umiejętności, a najlepsze efekty przynosi wtedy, gdy dane egzaminacyjne łączy się z innymi informacjami dostępnymi na poziomie szkoły.

8 Egzaminy zewnętrzne w polityce i praktyce edukacyjnej Raport o stanie Edukacji 2014; Warszawa 2015; Aby umiejętnie wykorzystywać wyniki egzaminów, trzeba dobrze znać podstawy metodologii tworzenia i wykorzystywania testów. Wiele problemów związanych z testami i ich wykorzystaniem ma skomplikowany, techniczny charakter.

9 - trzyletnie wskaźniki EWD,
- jednoroczne wskaźniki EWD, - jednoroczne wskaźniki EWD w grupie uczniów dojeżdżających - EWD wg klas, - EWD wg płci - EWD wg potencjału, - trzyletnie wskaźniki EWD - porównanie z innymi szkołami o podobnych cechach, - dynamika trzyletnich wskaźników EWD, - wykorzystanie EWD na etapie planowania działań i monitorowania ich realizacji

10 Wykresy EWD pozwalają poznać specyfikę szkoły, uczniów, nauczycieli, środowiska; pokazują efektywność i osiągnięcia szkoły (lub ich brak); umożliwiają adekwatne do potrzeb planowanie działań;

11 Wyniki egzaminów zewnętrznych nie świadczą wprost o efektywności nauczania.

12 Wykorzystanie metody EWD warunkują
wiedza (znajomość metody i jej możliwości) umiejętności analityczne postawy (stopień akceptacji, zaufanie do metody, emocje, otwartość na uczenie się)

13 Dlaczego wyniki egzaminów końcowych nie są wystarczającą miarą efektywności nauczania?
„Nie fascynuj się liczbowymi wynikami egzaminów zewnętrznych. Ważniejsze jest przesłanie treściowe egzaminu: opanowanie czynności, ujawnione braki, perspektywy rozwoju, mocne strony uczniów. Statystyka nie zastąpi jakościowej analizy wyników uczenia się.” Bolesław Niemierko Wykres 1. Czynniki wpływające na wyniki egzaminu a ocena efektywności nauczania

14 Efektywność nauczania należy rozumieć jako efektywności nauczania mierzone wskaźnikami EWD

15 Czynniki kontekstowe osiągnięć edukacyjnych uczniów- indywidualne
zdolności ucznia uprzednie osiągnięcia szkolne, czyli poziom kompetencji kluczowych zainteresowania stan zdrowia i możliwości rozwojowe poziom motywacji aspiracje, ambicje własne uczniów cechy osobowościowe frekwencja na zajęciach czas poświęcony na odrabianie prac domowych umiejętność gospodarowania czasem inteligencja uczniów

16 Czynniki kontekstowe osiągnięć edukacyjnych uczniów – społeczne/ środowiskowe
wpływ grupy rówieśniczej sytuacja materialna rodziny wykształcenie rodziców dobra sytuacja aktywność zawodowa rodziców dostęp do komputera wielkość aglomeracji posiadanie i wykorzystanie księgozbioru aspiracje rodziców zaangażowanie rodziców zaufanie i partnerstwo w relacjach rodzic-dziecko, nauczyciel- uczniowie 16

17 Czynniki kontekstowe osiągnięć edukacyjnych uczniów – pedagogiczne/szkolne
kwalifikacje, zaangażowanie i doświadczenie nauczycieli metody nauczania warunki nauczania warsztat metodyczny stosunek do obowiązków i umiejętność pracy z uczniami wielkość szkoły liczba nauczycieli z uprawnieniami egzaminatorów udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych, pozaszkolnych, kursach przygotowawczych do egzaminów systematyczna, autentyczna współpraca w zespołach nauczycielskich udział uczniów w konkursach, olimpiadach

18 WSKAŹNIKI EWD realistyczne formułowanie celów
- Co i w jakim czasie powinniśmy osiągnąć? Co zrobić, żeby było tak jak powinno być? Jakie działania podejmiemy, aby osiągnąć swój cel (wytyczone cele)? propozycje konkretnych działań mających przynieść poprawę stwierdzonego stanu. Harmonogram działań (…) monitorowanie skuteczności podejmowanych działań (Czy zmiany zmierzają w pożądanym kierunku?)

19 Wykorzystanie EWD Ocena szkoły na podstawie wskaźnika EWD może zmniejszyć nacisk na selekcję na wejściu do szkoły, zaś ocena nauczycieli według tej miary może podnieść atrakcyjność pracy w szkołach działających w mniej korzystnych warunkach społecznych. Może przyczynić się do rewitalizacji szkół pracujących w środowiskach społecznie, kulturowo i ekonomicznie upośledzonych

20 Egzaminy zewnętrzne w polityce i praktyce edukacyjnej Raport o stanie Edukacji 2014; Warszawa 2015; Wyniki mogą być wykorzystywane przez szkoły do doskonalenia praktyki nauczania, przez nadzór pedagogiczny do oceny jakości nauczania w konkretnej szkole, przez organy prowadzące do oceny jakości nauczania w szkołach czy przez ministerstwo do oceny stopnia, w jakim system edukacji osiąga oczekiwane rezultaty.

21 Raport Badanie na temat wykorzystania edukacyjnej wartości dodanej (EWD) przez szkoły Autorzy: Ewa Kędracka Katarzyna Matuszczak Anna Rappe Ewa Stożek ; IBE; Warszawa 2013 Badanie pokazało, że efektywność nauczania jest bardzo często mylona przez dyrektorów szkół z efektami kształcenia. Metoda EWD nie jest bezpośrednio kojarzona z efektywnością kształcenia rozumianą jako wykorzystanie zasobów na wejściu. (str.68)

22 W celu podwyższenia efektywności nauczania należy dokonać zmian w:
jakości zarządzania (ocena pracy nauczycieli, obserwacja zajęć, ewaluacja programów) jakości procesu uczenia się (świadomość celów uczenia się, motywacji i zaangażowania uczniów, współpraca z rodzicami w obszarze osiągania celów kształcenia) organizacja procesu kształcenia (przydział godzin do dyspozycji dyrektora, oferta zajęć wspierających proces nauczania- uczenia się) jakości procesu nauczania (wybór celów nauczania, dobór programów, treści, metod, form i środków nauczania)

23 Raport Badanie na temat wykorzystania edukacyjnej wartości dodanej (EWD) przez szkoły Autorzy: Ewa Kędracka Katarzyna Matuszczak Anna Rappe Ewa Stożek ; IBE; Warszawa 2013 Niestety w wielu szkołach zabrakło refleksyjnego myślenia, umiejętności stawiania, często trudnych, pytań o drogę jaką ma podążać szkoła w następnych latach. Często jedynym pomysłem na „poprawienie wyników nauczania” jest zwiększenie godzin z przedmiotu, który sprawia uczniom najwięcej problemów, lub przesunięcie lekcji np. matematyki na wcześniejsze godziny lekcyjne. Szkoły bardzo rzadko przekładają wnioski z analiz na konkretne działania, które miałyby przyczyniać się do wzrostu efektów kształcenia i rzadko planują sposoby oceny skuteczności podejmowanych działań. (str.68)

24 Po co nam EWD? Zmniejszenie roli surowych wyników sprawdzianów/egzaminów jako jedynej miary jakości nauczania. EWD i surowe wyniki egzaminacyjne są sygnałem zachodzących w szkole procesów edukacyjnych. Łagodzenie negatywnych skutków konkurencji między szkołami. Zmniejszenie poczucia frustracji nauczycieli pracujących w środowiskach o niekorzystnych cechach społeczno – ekonomicznych.

25 Ocena szkoły na podstawie wskaźnika EWD może zmniejszyć nacisk na selekcję na wejściu do szkoły, zaś ocena nauczycieli według tej miary może podnieść atrakcyjność pracy w szkołach działających w mniej korzystnych warunkach społecznych. Może przyczynić się do rewitalizacji szkół pracujących w środowiskach społecznie, kulturowo i ekonomicznie upośledzonych.

26 Dominujące działania podejmowane po analizie wyników egzaminacyjnych
Jest: Intensyfikacja pracy nad konkretnymi umiejętnościami/przedmiotami (np. zwiększenie liczby godzin konkretnych ćwiczeń, liczby zajęć na których pracuje się nad umiejętnościami uznanymi za najsłabiej opanowane

27 Uczyć się to znaczy zmieniać się w pożądanym kierunku z wykorzystaniem informacji zwrotnych o efektach podejmowanych działań. SEZ+ SEO dostarczają szkołom informacji zwrotnych o ich pracy Informacje zwrotne powinny być spójne i nawzajem uzupełniające się. Wykorzystanie informacji przez szkoły powinno pomóc w rozumieniu procesów w nich zachodzących. Uczenie powinno sprzyjać rozwojowi.

28 Model organizacji uczącej się wg Senge
Czy szkoły się uczą? budowanie wspólnej wizji myślenie systemowe zespołowe uczenie się mistrzostwo osobiste modele myślowe

29 Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina
Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. Wspólna wizja Czy koncepcja pracy szkoły jest jasna dla każdego nauczyciela? Czy świadomie podejmowane są działania służące realizacji wizji i misji szkoły? Czy monitorowana jest realizacja koncepcji szkoły z wykorzystaniem rożnych wskaźników, w tym EWD. Pomagających ocenić wkład szkoły w efekty kształcenia mierzone wynikami egzaminów zewnętrznych?

30 Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina
Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. Myślenie systemowe zdolność do łączenia zagadnień i szukania rozwiązań całościowych zrozumienie zależności miedzy poszczególnymi częściami systemu (wewnątrzszkolne ocenianie i efekty kształcenia) „Zrozum całość, do której należy część, w której pracujesz.”

31 Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina
Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. Zespołowe uczenie się WDN – na ile to uczenie się jest naprawdę zespołowe? Czy nauczyciele nie tylko uczą się ze sobą, ale także od siebie? Czy analiza wyników egzaminacyjnych z wykorzystanie EWD zajmują się zespoły nauczycielski, czy pojedyncze wyznaczone osoby? W jaki sposób dyskutuje się wnioski z analiz, a jak formułuje rekomendacje do działań? W jaki sposób rozmawia się w szkole o odpowiedzialności nza efekty kształcenia?

32 Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina
Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. Mistrzostwo osobiste (tam, gdzie istnieje zdolność do rozpoznawania tego, co najważniejsze dla jednostki) Czy każdy nauczyciel ma możliwość rozwoju w drodze do mistrzostwa osobistego? W jaki sposób każdy nauczyciel w szkole może doskonalić swój warsztat pracy, w tym umiejętności analityczne niezbędne do skutecznego wykorzystywania wyników egzaminacyjnych i wskaźników EWD?

33 Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina
Elementy organizacji uczącej się wg SENGE Piata dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. Modele myślowe głęboko zakorzenione założenia, uogólnienia, wyobrażenia, które wpływają na to , jak rozumiemy otaczający nas świat i w jaki sposób działamy Czy pracownicy rozmawiają ze sobą o sprawach ważnych, nie tylko zachowaniach, ale także o przekonaniach i wartościach? Na ile rdzeń tych przekonań jest wspólny? Czy zastanawiali się wspólnie nad nawykami i stereotypami w swojej pracy? Czy nauczyciele mogą śmiało dzielić się swym sceptyzmem wobec nowych sposobów/ wskaźników oceny pracy szkoły? Mają się do kogo zwrócić po radę?

34 Szkoły uczą się jak i w jaki celu analizować i wykorzystywać dane z systemu egzaminacyjnego.
Motywacja do gromadzenia i przetwarzania danych ma charakter zewnętrzny- związany z regulacjami prawa.

35 Uczenie się szkoły a EWD
Uczyć się to znaczy zmieniać się w pożądanym kierunku, uczenie się powinno sprzyjać rozwojowi. Rola informacji zwrotnej w uczeniu się Rola ewaluacji w doskonaleniu Szkoły uczące się, to takie które są zdolne do samopoznania, zrozumienia swoich problemów i doskonalenia się, które po prostu umieją uczyć się na własnych błędach(Senge, 1998). Uda się nam doskonalić nasze szkoły jedynie pod warunkiem, że zrozumiemy wszystkie procesy, jakie wchodzą tu w grę i pojmiemy jak na nie wpływać. (MacBeath, 2003)

36 Dominujące działania podejmowane po analizie wyników egzaminacyjnych
Powinno być: Doskonalenie sposobów nauczania. Modyfikacja w warsztacie pracy.

37 Sposoby wykorzystania wyników egzaminów zewnętrznych
Doskonalenie nauczycieli Współpraca nauczycieli i zespołów nauczycielskich Stwarzanie warunków do uczenia się uczniów

38 CELE I ZASADY EWALUACJI ZEWNĘTRZNEJ „Jak być jeszcze lepszym
CELE I ZASADY EWALUACJI ZEWNĘTRZNEJ „Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji?” pod red. G. Mazurkiewicza a) rozwój placówek, czyli umożliwienie zespołom szkolnym i w placówkach (dyrektorom wraz z nauczycielami) efektywnej pracy nad poprawianiem jakości szkoły i placówki przez dostarczanie informacji na temat tej jakości. Wiarygodne i porównywalne dane, zdefiniowane mocne strony i problemy szkoły oraz ich wspólna analiza powinny ułatwiać podejmowanie decyzji dotyczących działań szkół i placówek (w tym też tych służących spełnieniu Wymagań) b) rozwój systemu oświatowego, czyli pokazywanie kierunków rozwoju oraz umożliwianie monitorowania tego rozwoju przez dostarczenie narzędzi i informacji o poziomie spełniania przez szkoły i placówki wymagań państwa c) rozwój sposobów zarządzania systemem oświatowym, dzięki budowaniu bazy danych dotyczących tego systemu umożliwiającej prowadzenie badań porównawczych i analiz, czyli umożliwienie prowadzenia polityki oświatowej, podejmowania decyzji i tworzenia strategii rozwojowych. Możliwość popularyzowania dobrych praktyk oraz szansa na opracowanie rzetelnej informacji o stanie oświaty.

39 Czy analizując spełnienie danego wymagania w Twojej szkole brano pod uwagę wskaźniki EWD? Zaznacz w jakim stopniu: od nie uwzględniano (środek diagramu) do uwzględniano w bardzo szerokim zakresie (punkt zewnętrzny na diagramie). 1: Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów 2: Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się 3: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej 6: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów uwzględniając ich indywidualną sytuację 7: Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych 11: Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników (…) egzaminacyjnych oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych 12: Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi

40 Edukacyjna Wartość Dodana w ewaluacji…
wykorzystanie wskaźników EWD do oceny stopnia spełniania wymagań:1,2,3,6,7,11,12 konieczność analizy wyników i EWD: wymagania 1 i 3

41 CELE I ZASADY EWALUACJI ZEWNĘTRZNEJ „JAKOŚC EDUKACJI” pod red. G
CELE I ZASADY EWALUACJI ZEWNĘTRZNEJ „JAKOŚC EDUKACJI” pod red. G. Mazurkiewicza a) rozwój placówek, czyli umożliwienie zespołom szkolnym i w placówkach (dyrektorom wraz z nauczycielami) efektywnej pracy nad poprawianiem jakości szkoły i placówki przez dostarczanie informacji na temat tej jakości. Wiarygodne i porównywalne dane, zdefiniowane mocne strony i problemy szkoły oraz ich wspólna analiza powinny ułatwiać podejmowanie decyzji dotyczących działań szkół i placówek (w tym też tych służących spełnieniu Wymagań) b) rozwój systemu oświatowego, czyli pokazywanie kierunków rozwoju oraz umożliwianie monitorowania tego rozwoju przez dostarczenie narzędzi i informacji o poziomie spełniania przez szkoły i placówki wymagań państwa c) rozwój sposobów zarządzania systemem oświatowym, dzięki budowaniu bazy danych dotyczących tego systemu umożliwiającej prowadzenie badań porównawczych i analiz, czyli umożliwienie prowadzenia polityki oświatowej, podejmowania decyzji i tworzenia strategii rozwojowych. Możliwość popularyzowania dobrych praktyk oraz szansa na opracowanie rzetelnej informacji o stanie oświaty.

42 Edukacyjna Wartość Dodana w ewaluacji…
ocena efektywności nauczania identyfikacja obszarów do zmiany określenie czynników efektywności specyficznych dla danej szkoły

43 Organy prowadzące – JST, a wyniki egzaminacyjne szkół w badaniach
Wyznacznik jakości pracy szkoły (64% badanych; Ogólnopolskie badanie w 2012 r. na zlecenie ORE) Sukcesy uczniów o konkursach i olimpiadach (40% badanych) Satysfakcja uczniów i ich rodziców (38% badanych) EWD (22% badanych)

44 Możliwości wykorzystania wskaźników egzaminacyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego
art.5a ust.4 ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - został wprowadzony ustawą o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw z dnia 19 marca 2009 r. w następującym brzmieniu: „Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 31 października, przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego informację o stanie realizacji zadań oświatowych tej jednostki za poprzedni rok szkolny, w tym o wynikach sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt. 1, 2 i 3 lit. b – f, w szkołach tych typów, których prowadzenie należy do zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego”.

45 Możliwości wykorzystania wskaźników egzaminacyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego
opis kondycji lokalnej oświaty, również procesów w niej zachodzących podstawa do podejmowania decyzji dotyczących funkcjonowania szkół planowanie działań w strategiach oświatowych, jak i na etapie monitorowania ich skuteczności

46 Możliwości wykorzystania wskaźników egzaminacyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego
Użycie wielu wskaźników edukacyjnych daje możliwość bardziej precyzyjnego opisu procesów zachodzących w szkole. O efektywności szkoły lepiej mówić na podstawie wieloletniego oglądu wskaźników EWD, nie należy dążyć do tego, żeby szkołę przypisać do określonej kategorii.

47 Sposoby wykorzystania wyników egzaminów zewnętrznych
Obszary: Doskonalenie nauczycieli Współpraca nauczycieli i zespołów uczniowskich Współpraca z rodzicami Wewnątrzszkolne badania osiągnięć edukacyjnych uczniów WSO/PSO Wzmocnienie nadzoru pedagogicznego Stwarzanie optymalnych warunków do uczenia się Przygotowanie uczniów do egzaminów Wzbogacenie bazy dydaktycznej Organizacja pracy szkoły Organizacja procesu nauczania- uczenia się Współpraca z samorządem lokalnym

48 Raport Badanie na temat wykorzystania edukacyjnej wartości dodanej (EWD) przez szkoły Autorzy: Ewa Kędracka Katarzyna Matuszczak Anna Rappe Ewa Stożek ; IBE; Warszawa 2013 Między kuratoriami a organami prowadzącymi szkoły prawie nie ma współpracy we wspólnym zarządzaniu szkołą jako elementem regionalnego systemu edukacji. Obie strony mają za to cenne rady dla siebie nawzajem w zakresie tego, co powinno się robić. Za przyczynę takiego stanu badani uznali w dużej mierze prawo oświatowe nie wyjaśniające dostatecznie i jasno roli obu urzędów i nie określające pól ewentualnej współpracy. (str.69)

49 Podsumowanie Nie należy porównywać surowych wyników egzaminacyjnych pomiędzy latami. Porównywanie szkół ze względu na średni wynik egzaminacyjny, w danej sesji egzaminacyjnej, bez uwzględnienia liczebności i zróżnicowania wyników wewnątrz szkoły, prowadzi do przeceniania różnic między szkołami. Komunikowanie wyników na skali staninowej, która jest krótka ma tylko 9 pozycji, nie można uznać za wystarczająco precyzyjną metodę pozwalającą rozróżniać szkoły między sobą. Wyniki egzaminacyjne powinny służyć zrozumieniu procesów zachodzących w szkołach a nie tworzeniu rankingów.

50 Podsumowanie O efektywności szkoły lepiej mówić na podstawie wieloletniego oglądu wskaźników EWD, nie należy dążyć do tego, żeby szkołę przypisać do określonej kategorii. Szkoła powinna dążyć do uzyskania przynajmniej przeciętnej efektywności niezależnie od środowiska, w którym pracuje. Użycie wielu wskaźników edukacyjnych daje możliwość bardziej precyzyjnego opisu procesów zachodzących w szkole.