Klastry – sposób na innowacyjny wzrost w gospodarce

Prezentacja na temat: "Klastry – sposób na innowacyjny wzrost w gospodarce"— Zapis prezentacji:

1 Stan klastrów w Polsce – wyzwania wynikające z benchmarkingu klastrów Dionizy Smoleń Deloitte
Klastry – sposób na innowacyjny wzrost w gospodarce Europejski Kongres Gospodarczy 2011 Katowice, 16 maja 2011 r.

2 Agenda Wnioski z raportu „Benchmarking klastrów w Polsce – 2010” 3
Główne czynniki rozwoju klastrów w Polsce 9 Wnioski i rekomendacje 16 W niniejszej prezentacji wykorzystano fragmenty raportu „Benchmarking klastrów w Polsce – 2010” przygotowanego w ramach projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości przez Deloitte Business Consulting S.A. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3 Wnioski z raportu „Benchmarking klastrów w Polsce 2010”

4 Benchmarking klastrów 2010 - dane podstawowe (1)
Typ uczestników klastra W badaniu wzięło udział 47 klastrów spośród 178 klastrów i inicjatyw klastrowych zidentyfikowanych przez PARP W badaniu wykorzystano metodę benchmarkingu Blisko połowa klastrów powstała w 2007r. 53% klastrów znajduje się w początkowym stadium rozwoju Badane klastry najczęściej przyjmują formę stowarzyszenia (20 klastrów) Prawie 60% przedsiębiorstw w klastrach to mikro i małe przedsiębiorstwa Najczęściej reprezentowanymi branżami są: informatyka, lotnictwo, telekomunikacja, ekoenergetyka oraz budownictwo. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str.26-39

5 Benchmarking klastrów 2010 - dane podstawowe (2)
Najczęściej spotykanym typem inicjatywy utworzenia klastra jest inicjatywa oddolna 34% klastrów powstało w wyniku inicjatywy odgórnej, co wskazuje na istotną rolę polityki władz Typ inicjatywy Inicjator klastra 28 klastrów powstało w wyniku działania podmiotów innych niż przedsiębiorstwa Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str.26-39

6 Benchmarking klastrów 2010 – wyniki benchmarkingu
Średnio w klastrze – 42 podmioty Min – 14 podmiotów Max – 122 podmioty Liczba podmiotów Pozyskane środki zewnętrzne Średnio na klaster – 1,4 mln zł Max – 17 mln zł Wspólny kanał dystrybucji 9% klastrów Szkolenia w ostatnich 2 latach Średnio – 5 szkoleń Max – 30 Wsparcie ze strony władz W opinii 21 klastrów: brak istotnego wsparcia To dopiero początek drogi – większość klastrów to młode struktury Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, str.26-39

7 Klastry – dobre miejsce do rozwoju przedsiębiorstw
Współpraca – klastry: zrzeszają1469 przedsiębiorstw kooperujących w ramach sieci; Polska: dominuje konkurencja pomiędzy podmiotami gospodarczymi Wzrost zatrudnienia – klastry: 3,48%; Polska: 1,1% (ostatnie dwa lata) Innowacje objęte ochroną prawną – klastry: 1 patent na 210 przedsiębiorstw; Polska: 1 patent na 2500 przedsiębiorstw (średniorocznie) W każdym z klastrów średnio 12 nowych podmiotów (ostatnie dwa lata) Duże znaczenie eksportu w strukturze sprzedaży firm wchodzących w skład klastra pomimo małej rozpoznawalności za granicą Dzięki funkcjonowaniu w klastrach, wiele firm okazało się bardziej odpornych na następstwa kryzysu gospodarczego.

8 Klastry – organizmy o dużym potencjale
Innowacyjność Konkurencyjność Współpraca z jednostkami badawczo-rozwojowymi 153 instytucje badawczo-rozwojowe Promocja branży - cel wspólny dla największej liczby klastrów Przyciąganie nowych pracowników - „talentów” do regionu Transfer technologii – wdrażany w 26% klastrów, 33% na etapie zaawansowanego planowania Wydatki na badania i rozwój – klastry: średnio 14%; Polska: 8.1% Innowacje marketingowe, organizacyjne, w usługach Ekspansja na rynki zagraniczne Klastry mają duży potencjał rozwoju. Przy odpowiednim wsparciu mogą wpływać na podniesienie konkurencyjności w wymiarze regionalnym i krajowym.

9 Główne czynniki rozwoju klastrów w Polsce

10 Co wpływa na rozwój klastrów – czynniki wewnętrzne
Rola koordynatora Wzajemne zaufanie i poczucie korzyści Strategia rozwoju Klaster Współpraca z sektorem B+R Finansowanie działalności Współpraca z JST

11 Czynniki wewnętrzne rozwoju klastrów (1)
 Strategia rozwoju 89% badanych klastrów posiada strategię rozwoju: pozwala ona nakreślić wizję rozwoju klastra i koncentrację się na działaniach priorytetowych. Rola koordynatora Wzajemne zaufanie i poczucie korzyści z uczestnictwa Poczucie korzyści z uczestnictwa, jak pokazuje badanie, może być budowane poprzez zaangażowanie członków klastra we wspólne projekty.  Tylko 30% członków badanych klastrów bierze aktywna rolę w działaniach klastra. Rola koordynatora powinna polegać na: budowaniu poczucia korzyści uczestnictwa w klastrze, wzmacnianiu zaufania i promowaniu idei klastrowej. 

12 Czynniki wewnętrzne rozwoju klastrów (2)
 Finansowanie działalności Duża rola wsparcia finansowego ze środków Unii Europejskiej. Tworzenie własnych mechanizmów finansowych w celu uniezależnienia się od finansowania zewnętrznego. Współpraca z sektorem B+R Klastry – rozwój innowacyjnej gospodarki. Celem współpracy klastra z jednostkami B+R jest wdrożenie i komercjalizacja rozwiązań opracowanych na uczelniach oraz dostosowanie programów nauczania dla potrzeb klastra. Współpraca z Jednostkami Samorządu Terytorialnego Współpraca klastra z Jednostkami Samorządu Terytorialnego może mieć realne przełożenie na organizacyjne wsparcie klastra oraz na zmianę programów edukacyjnych.  

13 Co wpływa na rozwój klastrów – czynniki zewnętrzne
Zewnętrzne instrumenty wsparcia klastrów Polityka władz regionalnych Regionalne Programy Operacyjne Strategie rozwoju klastrów dla województw Regionalne Strategie Innowacji Polityka władz krajowych Programy Operacyjne realizowane na szczeblu krajowym Programy wsparcia klastrów

14 Polityka władz regionalnych
Wsparcie finansowe klastrów z regionalnych programów operacyjnych 2007 – 2013 Regionalne Strategie Innowacji – 16 strategii na różnym etapie wdrożenia Programy wsparcia klastrów Województwo Pomorskie: „Regionalny Programu Wspierania Klastrów dla Województwa Pomorskiego na lata ” Województwo Małopolskie: „Plan wspierania klastrów w Województwie Małopolskim” W ramach Regionalnego Programu Wspierania Klastrów dla Województwa Pomorskiego został przeprowadzony i zorganizowany konkurs na klastry kluczowe. Status klastra kluczowego województwa pomorskiego został nadany dwóm klastrom tj. Pomorskiemu Klastrowi ICT oraz Bałtyckiemu Klastrowi Ekoenergetycznemu. Dobra praktyka

15 Polityka władz krajowych – przykłady działań
Instytucja Przykłady działań Ministerstwo Gospodarki Opracowanie dokumentu „Kierunki rozwoju klastrów w Polsce” Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Nowe zasady wsparcia dla klastrów w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka - działanie 5.1 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Wspieranie rozwoju klastrów w ramach programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE oraz z innych programów takich jak np. Innovation Express Ministerstwo Edukacji Narodowej Projekt dotyczący delegowania nauczycieli kształcenia zawodowego na staże w przedsiębiorstwach w ramach PO KL – beneficjentem projektu Podlaski Klaster Metalurgiczny Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Honorowy patronat nad konkursem badawczym bioIDEA – zwycięski projekt klastra Life Science

16 Wnioski i rekomendacje

17 Szczebel regionalny Rekomendacje dla koordynatorów
Bardzo istotna rola koordynatora w rozwoju klastra zwłaszcza w początkowym okresie jego istnienia. Rekomendowane działania Aktywizacja członków klastra powierzanie realizacji wybranego projektu pomysłodawcy wzmacnianie roli liderów klastra poprzez spotkania liderów, uczestnictwo w szkoleniach, budowanie kompetencji przywódczych (miękkich). Wzmacnianie obszaru wzajemnego zaufania organizacja imprez integracyjnych, organizacja spotkań w czasie których uczestnicy klastra prezentują swoją ofertę, opracowanie przez członków klastra kodeksu etycznego – walka z nieuczciwą konkurencją. Strategiczne planowanie działań i optymalizacja zarządzania wydzielanie grup tematycznych i branżowych do realizacji wybranych zadań wyznaczenie dodatkowych organów wspomagających zarządzanie w postaci Rady Klastra, Prezydium Rady Klastra, Komitetu Sterującego, itp. Budowanie świadomości korzyści dla członków klastra przekazywanie informacji na temat korzyści płynących z członkostwa w klastrze, w tym korzyści pozafinansowych, proponowanie udziału we wspólnych projektach, prezentowanie przez koordynatora doświadczeń i efektów współpracy na podstawie przykładów innych klastrów. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str

18 Szczebel regionalny Rekomendacje dla władz regionalnych
Duże zróżnicowanie wsparcia klastrów przez władze regionalne. Rekomendowane działania Spójność strategii stworzenie spójnych zasad wspierania działań klastrów w poszczególnych regionach powiązanych z krajową polityką wspierania klastrów określoną w odpowiedniej strategii Wymiana doświadczeń poszukiwanie przez władze samorządowe możliwości korzystania z doświadczeń współpracy z klastrami wśród innych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce jak i za granicą Tworzenie regionalnych narzędzi wsparcia analiza potencjału poszczególnych klastrów w regionie, określenie kierunków ich wsparcia, organizacja spotkań i szkoleń budujących świadomość korzyści wynikających z tworzenia struktur klastrowych, zidentyfikowanie klastrów kluczowych z punktu widzenia rozwoju regionu i ich priorytetowe traktowanie. Atrakcyjność inwestycyjna regionu tworzenie i wzmacnianie wyodrębnionych powierzchni wspierających współpracę w klastrze (np. SSE) i współpracę z jednostkami B+R (np. parków technologicznych), poprawa infrastruktury (dróg, uzbrojenia terenu, etc.) oraz przygotowanie planów zagospodarowania przestrzennego. Regionalne Strategie Innowacji analiza i uwzględnianie potrzeb klastrów podczas procesu aktualizacji RSI, wdrażanie RSI z uwzględnieniem zamieszczonych w nich zapisów dotyczących klastrów. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str

19 Szczebel krajowy Rekomendacje dla władz krajowych
Kompleksowa polityka wspierania klastrów jednym z głównych czynników ich rozwoju Rekomendowane działania Przygotowanie kompleksowej strategii wsparcia klastrów na poziomie krajowym określenie modelu polityki klastrowej i przygotowanie zintegrowanej strategii wsparcia klastrów wraz z wyróżnieniem klastrów oraz branż kluczowych, określenie działań strategicznych na poziomie krajowym i regionalnym oraz dokładne przypisanie odpowiedzialności za ich rezultaty, określenie planu działań w zakresie wdrożenia strategii, poprawa komunikacji z klastrami. Ewaluacja działań stworzenie systemu ewaluacji podejmowanych działań obejmującego całość polityki klastrowej Wsparcie klastrów analiza potrzeb wsparcia wśród klastrów jako część strategii polityki klastrowej, przygotowanie podstawowych instrumentów wsparcia dla klastrów w początkowej fazie rozwoju, przygotowanie zawansowanych instrumentów wsparcia dla klastrów w fazie wzrostu, dojrzałości lub transformacji – projekty dla klastrów, uwzględnienie specyfiki klastrów w ramach kryteriów wyboru i oceny projektów, upowszechnianie wiedzy na temat narzędzi i instrumentów wsparcia dla członków klastrów (np. projektów dla MSP). Edukacja zmiana systemu edukacji zawodowej, który wymaga większego ukierunkowania na kształcenie umiejętności praktycznych, promowanie edukacji technicznej (na każdym poziomie nauczania), uwzględnienie potrzeb i opinii klastrów w projektowaniu zmian. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str

20 Wnioski i rekomendacje - podsumowanie
Przygotowanie kompleksowej strategii wsparcia klastrów na poziomie krajowym, Stworzenie spójnych zasad wspierania klastrów w poszczególnych regionach powiązanych ze strategią wspierania klastrów określoną na poziomie krajowym, Zintegrowanie działań władz publicznych mających na celu promocję rozwoju klastrów na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Polityka wspierania klastrów powinna mieć charakter zintegrowany

21 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Dionizy Smoleń Deloitte Tel. (22) 511 02 92
kom Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie Członek Deloitte Touche Tohmatsu Limited © 2011 Deloitte 21