Dysleksja a języki obce

Prezentacja na temat: "Dysleksja a języki obce"— Zapis prezentacji:

1 Dysleksja a języki obce
mgr Bronisława Niespor

2 Dysleksja rozwojowa: To specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. Termin „dysleksja” ma swoje uzasadnienie etymologiczne. Przedrostek „dis” to brak, trudność, natomiast „ lexis” oznacza słowo”. Anna Jurek w artykule „ ABC dysleksji” podaje, że określenie dysleksja rozwojowa oznacza, że ma ona charakter wrodzony i towarzyszy dziecku przez cały okres rozwoju, w odróżnieniu od dysleksji nabytej, która dotyczy utraty opanowanych wcześniej umiejętności na skutek urazu, wylewu czy zawału mózgu. Określenie „specyficzny” wg Anny Jurek oznacza wąski, ograniczony zakres zaburzeń i dotyczy dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym.

3 Jest to zaburzenie o podłożu językowym uwarunkowane uszkodzeniami tych ośrodków centralnego układu nerwowego, które biorą udział w procesach czytania i pisania. Dysfunkcja ta charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów. Dysleksja-trudności w czytaniu Dysgrafia-trudności w pisaniu, pismo jest nieestetyczne, nieczytelne także dla piszącego Dysortografia- trudności w nauce pisania

4 U uczniów z dysleksją rozwojową mogą wystąpić różnego rodzaju trudności w uczeniu się uzależnione od różnych dysfunkcji spowodowanych zaburzeniami funkcji wzrokowo-przestrzennych lub słuchowo-językowych lub rozwoju ruchowego lub zaburzeniami koordynacji funkcji percepcyjnych i motorycznych. Wg Anny Jurek w dysleksji typu wzrokowo-przestrzennego występują trudności w pisaniu ze wzoru (przepisywanie i pisanie z pamięci). Natomiast uczeń potrafi dobrze wypowiadać się. Według Anny Jurek w pisowni pojawiają się liczne błędy ortograficzne, mylenie liter asymetrycznych, z trudem utrwala się obraz wizualny wyrazu. Często występuje zgadywanie wyrazów na podstawie pierwszych liter, domyślanie się sensu z kontekstu. Szczególną trudnością jest czytanie wyrazów podobnych.

5 W dysleksji typu słuchowo-językowego występują trudności w pisaniu ze słuchu., trudności w wypowiadaniu się, błędy gramatyczne. W pisowni dominuje opuszczanie liter, końcówek, dodawanie liter podwajanie liter sylab, przestawianie ich kolejności, nieprawidłowy podział wyrazów na sylaby. W czytaniu występują błędy dotyczące zniekształceń brzmienia oraz wolne tempo, brak płynności liczne pauzy, powtórzenia. Szczególną trudnością jest rozróżnianie wyrazów podobnych fonetycznie

6 Dysleksja mieszana( zaburzenia funkcji wzrokowo-przestrzennych i słuchowo-językowych). Piszący popełniają błędy podczas przepisywania jak i pisania ze słuchu. Czytanie nowych wyrazów jest bardzo trudne natomiast czytanie wyrazów znanych jest szybkie ale popełniane są też błędy. Występuje także zastępowanie odczytywanych wyrazów innymi wyrazami. W dysleksji typu integracyjnego zakłócona jest koordynacja pojedynczych funkcji. U ucznia występują trudności z przetransportowaniem obrazu wzrokowego (słuchowego) słów na właściwą sekwencję ruchów umożliwiającą prawidłowy zapis wyrazów (Jurek, 2004).

7 Metody stosowane w pracy z uczniami z dysleksją rozwojową
metody polisensoryczne- angażujące jednocześnie kilka zmysłów( I’m running) Mnemotechnika wykorzystująca bodźce wyobrażeniowo-pamięciowe( nieregularna liczba mnoga rzeczowników, dni tygodnia, końcówka –es dla czasowników w 3 osobie l. poj.w Present Simple) Ćwiczenia z zakresu kinezjologii edukacyjnej zwiększające koncentrację i koordynację( metoda Dennisona)

8 Wprowadzanie słownictwa
W fazie prezentacji słownictwa nauczyciel powinien zwolnić tempo wypowiadanych słów Kolejność wprowadzania i utrwalania słownictwa powinna być następująca; Usłyszeć słowo Zobaczyć słowo Skojarzyć z podobnym słowem Powtórzyć słowo Wyobrazić je sobie Przeliterować Napisać Utworzyć z nim wyrażenie, zdanie.

9 Nowe wyrazy możemy objaśniać za pomocą
obrazka formy opisowej kontekstu podania synonimu/antonimu tworzenia związku z nowym wyrazem polskiego odpowiednika

10 Aby uczniom ułatwić opanowanie poprawnego zapisu pomocne mogą być następujące ćwiczenia:
Pisanie palcem po ławce Układanie wyrazu z liter przestrzennych Obwodzenie palcem napisu na powierzchni perforowanej Łączenie liter wykropkowanego na kolorowo wyrazu Wyklejanie napisu plasteliną i obwodzenie po nim palcem.

11 Nauczanie gramatyki Metoda indukcyjna-nauczyciel dobiera odpowiedni przykład a zadaniem ucznia jest znalezienie zależności i sformułowanie reguły. Stosowanie wykresów, tabel, diagramów Używanie strzałek, podkreśleń, czcionek o różnej grubości (myślenie obrazowe) Odwołania do języka polskiego aby uwypuklić różnice lub podobieństwa Najpierw imitacja ,później substytucja i transformacja

12 Pomoce dydaktyczne Układanki, rozsypanki, puzzle
Domina, memory, gry planszowe Tablice alfabetyczne, alfabet ruchomy Rozsypanki literowe, sylabowe wyrazowe Rebusy, krzyżówki Anagramy Plansze, obrazki

13 Ćwiczenia usprawniające funkcje językowe
Ćwiczenie analizy i syntezy słuchowej Wyklaskiwanie sylab Określenie głoski różniącej dwa wyrazy Tworzenie nowego wyrazu poprzez zmianę głoski (shirt-short; witch-watch) Tworzenie wyrazów zaczynających się na daną głoskę (chance, change, child, choice, China) Różnicowanie takich samych sylab w szeregu innych Wyodrębnienie wyrazu ukrytego w innym wyrazie Tworzenie nowego wyrazu poprzez zamianę kolejności liter ( eat-ate)

14 Tworzenie nowego wyrazu poprzez zamianę sylab( table, cable, stable)
Tworzenie nowego wyrazu poprzez dodanie głoski na początku, w środku , na końcu( top-stop; each-reach;each-teach sea-seal; Różnicowanie wyrazów identycznych i podobnie brzmiących (sit, seat, sit, sit) Tworzenie wyrazu z głoską opozycyjną np. pod względem dźwięczności (town-down,tip-dip, sad-sat, drain-train) Utrwalanie ciągów słownych, ćwiczenie pamięci słuchowej(dni tygodnia, miesiące, kolejość liter alfabetu)

15 Kończenie słów Tworzenie łańcuszka wyrazów, należących do tych samych części mowy( desk-computer-mouse-button-mail-friend) Odgadywanie, który wyraz zniknął z szeregu eksponowanych uprzednio słów Odnajdywanie w szeregu wyrazów takiego, który nie rymuje się z pozostałymi Odgadywanie zaszyfrowanych wyrazów

16 Układanie wyrazów z podanych liter
Tworzenie słów mających to samo zakończenie Tworzenie z podanego słowa innych wyrazów Wymienianie rzeczy i pojęć, które mają wspólną cechę( What is white?) tworzenie par słów( teacher-chalk)

17 DEKALOG DLA NAUCZYCIELI UCZNIÓW DYSLEKTYCZNYCH
Nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. 2. Nie karz, nie wyśmiewaj ucznia w nadziei, że zmobilizujesz go do pracy. 3. Nie łudź się, że uczeń „sam z tego wyrośnie”, „weźmie się w garść”. 4. Nie spodziewaj się, że kłopoty ucznia pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i znikną same w młodszych klasach szkoły podstawowej. 5. Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.

18 6. Staraj się zrozumieć ucznia, jego potrzeby, możliwości, ograniczenia. Zapobiegnie to pogłębianiu się jego trudności szkolnych i wystąpieniu wtórnych zaburzeń nerwicowych. 7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności ucznia, na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj to ze specjalistą. 8. Aby jak najwcześniej pomóc uczniowi: bądź w kontakcie z poradnią i nauczycielem terapeutą. Wykorzystuj wyniki badań i zalecenia specjalistów, uwzględniaj je w swojej pracy. Zaobserwuj podczas lekcji, co najskuteczniej pomaga uczniów. 9. Opracuj indywidualny program terapeutyczny wymagań wobec ucznia, dostosowany do jego potrzeb i możliwości. 10. Bądź życzliwy dla ucznia.

19 Uczeń dyslektyczny powinien wg Ewy Brągiel
siedzieć blisko tablicy, na przykład w drugiej ławce, aby widzieć dobrze to, co jest napisane na tablicy a jednocześnie mieć poczucie bezpieczeństwa chowając się za plecami kolegi Kolega siedzący z nim powinien być dobrym uczniem Odpowiadać z ławki jako, że ma małą wiarę we własne możliwości.

20 Nauczyciel nie powinien:
Omawiać szczegółowo jego błędów wobec klasy Nie porównywać go z uczniami zdolniejszymi Nie wyrywać nagle do odpowiedzi i do tablicy Dać mu czas do namysłu Włączać do rywalizacji tylko tam, gdzie może osiągnąć sukces Nauczyć go jak ma sobie pomóc w szkole i w domu.

21 DEKALOG DLA UCZNIÓW 1. Pamiętaj, dysleksja nie zwalnia cię z obowiązku uczenia się, pisania i czytania. 2. Dysleksja nie może iść w parze z lenistwem. 3. Pracuj nad samokształceniem i samokontrolą. 4. Systematycznie uczestnicz w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. 5. Poznaj zasady ortograficzne. 6. Wykonuj ćwiczenia zgodnie z zaleceniami terapeuty. 7. Czytaj codziennie co najmniej 15 minut. 8. Opowiedz komuś przeczytany tekst. 9. Ćwicz pisownię nowo poznanych wyrazów. 10. W razie wątpliwości korzystaj ze słownika ortograficznego.

22 • nie odpytywać z czytania nowego tekstu na forum klasy,
Uczeń ma prawo do 1. Pomocy ze strony szkoły w formie specjalistycznych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych lub indywidualnych – terapeutycznych. 2. Oceniania dostosowanego do swoich potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych zgodnie z następującymi zasadami, których powinien przestrzegać nauczyciel: • dostosowywać tekst do czytania pod względem ilościowym i jakościowym (krótkie teksty, większa czcionka), • nie odpytywać z czytania nowego tekstu na forum klasy, • nie obniżać oceny za usterki w technice czytania (tempo, płynność, poprawność), • oceniać na podstawie wypowiedzi ustnych i treści prac pisemnych, a nie za liczbę zrobionych błędów,

23 wydłużać czas na zadania pisemne,
• umożliwiać oddawanie prac pisanych komputerowo, nie oceniać zeszytów za estetykę, • w przypadku dysgrafików nie oceniać pisma pod względem kaligraficznym, • umożliwiać korzystanie ze słownika, • błędy w pracach pisemnych poprawiać opisowo, • zwolnienia z nauki drugiego języka obcego w przypadku stwierdzonej głębokiej dysleksji, • dostosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych na sprawdzianie egzaminie kończącym szkolę na podstawie opinii Poradni.

24 Bibliografia Brągiel Ewa, „Praca z uczniem dyslektycznym na lekcjach języka obcego”, w: Języki Obce w Szkole, CODN, 2004, str.19-25 Jurek A.(2004)”ABC dysleksji”, w: Języki Obce w nr 5 s Szkole CODN. Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych pod redakcją Marty Bogdanowicz i Marioli Smoleń, wyd. Harmonia, Gdańsk 2004 Zakrzewska Barbara, Trudności w czytaniu i pisaniu, Modele ćwiczeń, WSiP, Warszawa 1996 Przydatne adresy stron internetowych