Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu

Prezentacja na temat: "Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu"— Zapis prezentacji:

1 Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
TEMAT: Wybrane religie świata

3 OM – zapis sylaby będącej symbolem hinduizmu
Perski termin Hindu pochodzi od sanskryckiego słowa Sindhu oznaczającego rzekę Indus i wykorzystany był przez perskich geografów do określania ludów mieszkających za tą rzeką. Terminy Hindu i Hindoo wykorzystane były przez Brytyjczyków pod koniec XVIII wieku w odniesieniu do mieszkańców Hindustanu. Wkrótce określenie Hindu zaczęło się odnosić do każdego Indusa (w sensie: mieszkańca Indii) wyznania innego niż islam, chrześcijaństwo, sikhizm i dżinizm. OM – zapis sylaby będącej symbolem hinduizmu Ok roku Brytyjczycy przez dołączenie do słowa Hindu przyrostka ism i utworzyli używaną dziś nazwa hinduizm (w angielskiej formie jako Hinduism). W pierwszej połowie XIX wieku rozpowszechnił się on w Europie dla przeciwstawienia religii indyjskich buddyzmowi i dżinizmowi. Sami wyznawcy na określenie swojej religii używają nazwy sanātanadharma, czyli odwieczny porządek.

4 Hinduizm Hinduizm jest najstarszą istniejącą religią świata. Powstał co najmniej 2 tys. lat p.n.e. Hinduizm to określenie zbiorcze na grupę wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim. Rozmaite odłamy hinduizmu wyznaje prawie 1 miliard ludzi, z których ok. 910 milionów mieszka w Indiach i Nepalu. Inne państwa ze znacznym odsetkiem hinduistów to: Bangladesz, Sri Lanka, Pakistan, Indonezja, Singapur, Gujana, Surinam, Fidżi, Mauritius, Trynidad i Tobago, Republika Południowej Afryki. W związku z tym hinduizm, traktowany zbiorczo, jest trzecią pod względem liczby wyznawców religią świata. Hinduizm przedstawia następujące koncepcje powstania świata: świat istniał zawsze – nikt go nie stworzył, świat powstał z wody, świat stworzył praczłowiek, który wykluł się z kosmicznego jaja. Śiwa jako medytujący jogin i asceta

5 Hinduizm Wyznawcy hinduizmu nie mają ustalonego wyznania wiary, jednak zgadzają się z następującymi tezami: jest nieskończenie wielu bogów, jednak wszyscy oni są wcieleniami Boga wszelkiego początku – Brahmy, wszelkie istoty żywe mają swoje indywidualne dusze – Ataman, dusze uczestniczą w nieskończonym procesie reinkarnacji, przechodzenia po śmierci w inne ciało w kołowrocie życia (samsary), moc, która napędza ten kołowrót życia i śmierci, nazywa się karmą. Dzięki niej za dobre uczynki dusza przesuwa się w górę hierarchii bytów, a za złe w dół. Uzasadnia to istnienie kast, na szczycie hierarchii jest możliwe przerwanie reinkarnacji poprzez stopienie własnej duszy bezpośrednio z Brahmą lub jednym z jego wcieleń, Święte księgi hinduizmu to napisane w sanskrycie Wedy. Opisują one m.in. żywioły bogów. Z tradycją hinduizmu wiąże się kult świętych krów oraz pielgrzymki nad rzekę Ganges.

6 Hinduizm Różne odłamy hinduizmu zawierają cechy monoteizmu, monizmu, panteizmu, henoteizmu, panenteizmu, politeizmu czy nawet ateizmu. Generalnie hinduizm uznaje, że każda wiara, która prowadzi do Boga, jest dobra. W hinduizmie istnieje wiara w bóstwa – dewy (bóstwa męskie) i dewi (bóstwa żeńskie), które są zwykle traktowane albo jako emanacje jedynego Boga lub (rzadziej) jako istoty niższe (odpowiedniki aniołów w religiach abrahamowych). Hinduizm ma ogromny zbiór świętych pism. Dzieli się je na śruti - literaturę wedyjską - Wedy oraz smriti - literaturę początkowo niekanoniczną, w skład której wchodzą eposy: Ramajana i Mahabharata. Istnieją również inne księgi uznawane za święte tylko przez niektóre hinduistyczne odłamy bądź ruchy religijne. Swastyka hinduistyczna Dla części hinduistów kanon świętych ksiąg jest w dalszym ciągu otwarty, a nawet w niektórych nurtach za święte uznawane są święte teksty innych wyznań. Z reguły za symbol religii hinduistycznej uważa się znak: "OM". Czasami też symbolem hinduizmu jest swastyka hinduistyczna. Z hinduizmu wywodzi się wiele innych religii, m.in. buddyzm, dżinizm, sikhizm.

7 Judaizm Judaizm jest religią narodu żydowskiego, którego historia sięga 4 tys. lat p.n.e. Obecnie wyznaje ją ok. 15 mln ludzi na całym świecie. Przynależność do tej wiary nabywa się przez urodzenie z matki Żydówki. Jest to religia monoteistyczna oparta na dwóch podstawowych założeniach: wierze w jednego Boga, Stwórcy i Pana Wszechświata, który oczekuje od ludzi moralnego postępowania, przekonaniu o posłannictwie Żydów, z którymi i Bóg zawarł przymierze jako z narodem wybranym. Historia narodu żydowskiego jest opisana w Tanachu, hebrajskim Starym Testamencie, którego główną częścią jest pięcioksiąg Tora. Ukazuje ona m.in. Abrahama jako twórcę narodu i pierwszego, który głosił wiarę w jednego Boga. Drugą ważną postacią ksiąg jest Mojżesz, który wyprowadził potomków Abrahama z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej, gdzie mogli żyć w wolności, zgodnie z Prawem Bożym.  Gwiazda Dawida (zwana też Tarczą Dawida), Magen Dawid - najbardziej znany z symboli judaizmu

8 Judaizm Za początek historii i tożsamości judaizmu uważa się objawienie na Górze Synaj – zawarcie przymierza z Bogiem i przyjęcie tablic Dekalogu. Komentarzem do Tory (interpretacją) jest Talmud, skodyfikowany zbiór praw religijnych opartych na rozważaniach rabinów. Główne święta żydowskie to: Rosz Haszana – Święto Nowego Roku, zwane też Świętem Trąbek, przypadające 10 dni później Jom Kippur – Dzień Odpuszczenia (dzień czynienia skruchy), Chanuka – trwające 8 dni Święto Świateł. Ściana Zachodnia w (nazywana także Ścianą Płaczu), jedyna pozostałość po Świątyni Jerozolimskiej Miejscem kultu wyznawców judaizmu jest synagoga (bożnica). Świętym miastem judaizmu a także chrześcijaństwa i islamu) jest Jerozolima ze Ścianą płaczu – jedyną ocalałą częścią Świątyni Jerozolimskiej wzniesionej przez króla Salomona.

9 Żydowskie dzieci z nauczycielem w Samarkandzie
Judaizm Judaizm świątynny powstał w czasach niewoli babilońskiej, po wypędzeniu ludności Izraela na tereny dzisiejszego Iraku i po najeździe Palestyny przez Achemenidów. Zburzenie świątyni jerozolimskiej oznaczało koniec kultu świątynnego i skoncentrowanie religii wokół Biblii. Miejsce kapłanów ostatecznie zajęli rabini - dawni "uczeni w piśmie" nauczyciele religii, którzy odtąd gwarantowali ciągłość wiary żydowskiej. Jakkolwiek obecnie judaizm stanowi religię jednego tylko narodu - Żydów, w przeszłości istniały nieżydowskie narody i grupy etniczne, wyznające tę wiarę, która w pewnym momencie była na drodze do stania się religią uniwersalistyczną. Żydowskie dzieci z nauczycielem w Samarkandzie Judaizm ortodoksyjny opiera się na pełnym stosowaniu Talmudu w życiu codziennym.

10 Menora (jest najważniejszym symbolem judaizmu) - ilustracja z XV wieku
Judaizm ortodoksyjny dzieli się na następujące nurty: haredim (judaizm ultraortodoksyjny) - mają negatywne stanowisko wobec postępu kulturalnego i ograniczają do minimum kontakty ze światem zewnętrznym, tworząc swoiste getto. Domagają się niezmienionej normy tradycjonalizmu, noszą XIX-wieczne ubiory, nie skracają brody ani pejsów, rygorystycznie przestrzegają koszerności. chasydzi - ruch zapoczątkował Izrael Ben Eliezer ( ). Chasydzi uznają wagę skrupulatnego wypełniania rytuałów, ale ważniejsze znaczenie ma pobożność i radość ze służenia Bogu. Chasydzi gromadzą się wokół wybitnych rabinów, zwanych cadykami, którzy zgodnie z ich przekonaniami są pośrednikami między światem Boga, a światem ludzi oraz uczą ich nawiązywać z nim kontakt. Menora (jest najważniejszym symbolem judaizmu) - ilustracja z XV wieku nowoczesna ortodoksja, aszkenazyjska (neoortodoksja), w Izraelu wyznawcy określani są jako datim - stworzona przez Rafaela Hirscha ), rabina z Frankfurtu, którego hasłem było "Tora im derek erec" (Prawo z miejscowymi zwyczajami) chce pogodzić prawowierny judaizm ze współczesną kulturą, nauką i społeczeństwem.

11 Judaizm Życie ortodoksyjnego Żyda powinno wyglądać w sposób następujący: w 8 dniu po narodzinach chłopiec powinien być obrzezany. W ceremonii uczestniczy mohel (dokonujący operacji), sandak (osoba trzymająca dziecko), rodzice, zaproszeni goście oraz prorok Eliasz, dla którego stoi specjalny fotel, dziewczynkę od 12 roku życia, a chłopca od 13 uważa się za dorosłych, tzn. nałożony jest na nich obowiązek przestrzegania halachy, Halacha ogranicza kontakty między osobami różnej płci: zakazuje mężczyznom zwracać uwagę na urodę kobiet, wąchać ich perfum, słuchać ich śpiewu. Kipa (jarmułka) noszona przez Żydów Obowiązkiem każdego Żyda jest ożenić się i mieć dzieci. Wyznawców judaizmu od chrześcijan różni przede wszystkim wizja Boga, sposób zbawienia oraz interpretacja prawa i przymierza mojżeszowego, czego następstwem jest również spór o mesjaństwo Jezusa Nazarejskiego.

12 Krzyż - współczesny symbol większości chrześcijan
Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo wywodzi się z judaizmu i też jest religią monoteistyczną. Powstało 2 tys. lat temu. Religia ta wzywa do nawiązania osobistej więzi z Bogiem (w 3 osobach) poprzez Słowo Boże, wiarę, łaskę, sakramenty, mistykę oraz kontemplację. Za właściwą postawę wobec boga uważa się miłość, adorację i rozumne, wolne posłuszeństwo. Powstanie i rozwój religii wiąże się z nauczaniem Chrystusa – Syna Bożego oraz z głoszeniem Ewangelii przez jego uczniów, Chrześcijańskie zbiory świętych ksiąg to Biblia, czyli Stary i Nowy Testament. Ten drugi stanowi Ewangelia według czterech ewangelistów: Krzyż - współczesny symbol większości chrześcijan św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza i św. Jana a także Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie i Apokalipsa św. Jana. Wspólna wszystkim odłamom chrześcijaństwa jest wiara w jednego Boga w 3 osobach (stwórcę wszystkich bytów), wcielenie i zbawcza misja Jezusa Chrystusa oraz zmartwychwstanie ciała i życie wieczne.

13 Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo narodziło się na początku naszej ery na Bliskim Wschodzie. W pierwszych latach swojego istnienia związane było ze wschodnią prowincją Cesarstwa Rzymskiego – Judeą, zwaną też w kolejnych stuleciach Palestyną. Szybko jednak religia ta wyszła poza granice Judei oraz jej mieszkańców – Żydów. W pierwszym stuleciu istnienia chrześcijaństwa spisano jej święte księgi, które otrzymały nazwę Nowy Testamentu, stanowiące razem z księgami Starego Testamentu (święte księgi Żydów) Biblię lub Pismo Święte. Mniej więcej w tym samym czasie zaczęły się również kształtować struktury organizacyjne chrześcijaństwa, które określono jednym terminem -  Kościół (gr. Ecclesia). Nie ma żadnych wątpliwości, że chrześcijaństwo narodziło się i rozwija po dzień dzisiejszy wokół osoby Jezusa z Nazaretu, zwanego najczęściej Jezusem Chrystusem. Podstawową doktryna chrześcijaństwa, która wyróżnia jej wyznawców od innych religii oraz grup parachrześcijańskich jest przekonanie, że Jezus z Nazaretu jest prawdziwym Synem Boga, prawdziwym Bogiem i człowiekiem, który narodził się z ziemskiej kobiety, aby swoją męczeńską śmiercią na krzyżu ofiarować wszystkim, którzy w Niego wierzą, zbawienie.

14 Ichthys- pierwotny symbol chrześcijan
Chrześcijaństwo Kształtowały się też struktury władzy, które na samym początku nosiły bardzo wyraźny charakter służebny. Od samego początku znane były trzy struktury władzy (usługiwania) w Kościele: biskup, prezbiter, diakon. Rozwój chrześcijaństwa przebiegał bardzo dynamicznie, chociaż nie brakowało momentów kryzysowych spowodowanych trudności wewnętrznymi i zewnętrznymi. Dość szybko też doszło do podziału chrześcijaństwa na liczne nurty i grupy wyznaniowe, które zaczęły różnić się strukturami organizacyjnymi, zwyczajami, ale także doktryną. W jednym tylko doktryna była niezmienna – wiara w Syna Bożego Jezusa Chrystusa. Ichthys- pierwotny symbol chrześcijan Dzisiaj wyróżnia się 3 najważniejsze nurty chrześcijaństwa: Katolicyzm, Prawosławie, Protestantyzm. Termin katolicyzm pochodzi z greckiego oraz łacińskiego terminu - "catholicismus". Wyrażenie to oznacza zarówno doktrynę religijną, moralną i społeczną Kościoła katolickiego - określanego często jako Kościół rzymskokatolicki - jak też odnosi się ono do jedno z największych wyznań religijnych współczesnego świata.

15 Chrześcijaństwo Prawosławie – doktryna ortodoksyjnego Kościoła chrześcijańskiego – jednej z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła rzymskokatolickiego, powstałych w wyniku rozłamu w Kościele chrześcijańskim z 1054 roku (tzw. schizmy wschodniej, lub – co uznaje się za historycznie bardziej uzasadnione – schizmy wielkiej). Protestantyzm — jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wyznania religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach. Krzyż prawosławny Najważniejsze święta chrześcijaństwa to Wielkanoc – upamiętniająca zmartwychwstanie Chrystusa i Boże Narodzenie – upamiętniające narodziny Chrystusa. Spośród obrządków szczególne znaczenie przypisuje się Eucharystii, która jest pamiątką Ostatniej Wieczerzy. Włączenie we wspólnotę chrześcijańską następuje poprzez chrzest dopełniony bierzmowaniem. Dla chrześcijan miejscem świętym jest Jerozolima – miejsce męczeństwa Chrystusa.

16 Półksiężyc powszechnie określany mianem "symbolu islamu"
Islam jest religią monoteistyczną. Zajmuje drugie miejsce pod względem liczby wyznawców na świecie (głównie w Afryce i Azji). Rozwija się od VII wieku n.e. W rezultacie objawienia, jakiego miał doznać Mahomet – ostatni z proroków zesłanych przez Allacha. Świętą księgą islamu jest Koran, księga objawiona przez Allacha, spisana przez uczniów Mahometa na podstawie jego nauk. Zawiera ona wiele pouczeń dla muzułmanów – jak sprawować kult, jak traktować bliźnich, co jeść i w co się ubierać, a także generalne zasady życia rodzinnego. Z Koranu wywodzi się praktycznie prawodawstwo – szariat i jest ono uznawane fundament państwa. W praktyce Koran wiąże życie religijne z życiem politycznym, gospodarczym i społecznym. W islamie sunnickim muzułmanin ma pięć obowiązków, zwanych pięcioma filarami islamu: Półksiężyc powszechnie określany mianem "symbolu islamu" Wyznanie wiary (szahada) - zaświadczam, że nie ma boga prócz Allaha, a Mahomet jest Jego sługą i wysłannikiem. Jest ona również aktem włączenia do wspólnoty muzułmańskiej i w razie przyjęcia islamu na łożu śmierci jest powszechnie uważana za warunek wystarczający do uznania za pełnoprawnego muzułmanina.

17 Pielgrzymi wokół Kaaby w meczecie al-Masjid ul-Ḥarām w Mekce
Islam Modlitwa (salat) - odprawiana pięć razy dziennie, z twarzą zwróconą w stronę Mekki (do 627 roku w stronę Jerozolimy) - dzieci i osoby chore mogą odmawiać 3 razy dziennie. Jałmużna (zakat) - określoną część swego majątku, nie dochodu (najczęściej 2,5%) muzułmanin ma obowiązek oddawać biednym. Uważana jest za jeden z pierwszych "nowoczesnych" podatków socjalnych, pobierany od określonego progu majątkowego. Post (saum) - w ciągu dziewiątego miesiąca roku muzułmańskiego (ramadanu), muzułmanie muszą powstrzymywać się od jedzenia i picia (nie dotyczy kobiet w ciąży lub karmiących, małych dzieci, osób ciężko chorych oraz odbywających długą i wyczerpującą podróż) a także palenia tytoniu i uprawiania seksu od wschodu do zachodu słońca. Pielgrzymka do Mekki (hadżdż) - muzułmanin musi ją odbyć przynajmniej raz w życiu, jeśli pozwala mu na to sytuacja materialna. Często na podróż składa się cała lokalna wspólnota lub rodzina, która deleguje jedną osobę. Niektóre autorytety religijne uważają, że w razie braku możliwości odbycia pielgrzymki do Mekki, można ją w pewien sposób zastąpić pielgrzymką do innego ważnego centrum islamu. Pielgrzymi wokół Kaaby w meczecie al-Masjid ul-Ḥarām w Mekce

18 Islam Obecnie wyznawcy islamu dzielą się na dwie główne grupy:
sunitów i szyitów. Główną przyczyną podziału jest spór o wybór przywódcy po śmierci Mahometa. Najważniejszymi świętami w islamie są Święto Ofiar, Święto Przerwania Postu, a dla szyitów – Aszura. Dla wielu muzułmanów istnieje święty obowiązek nawracania innych na islam, a wiąże się to z dawaniem dobrego przykładu własnym życiem. Te wewnętrzne zmagania osoby, która stara się wieść życie zgodne z zasadami islamu, nosi nazwę dżihadu, co oznacza „świętą wojnę”. Mahomet powracający do Mekki Z powodu zakazu przedstawiania zwierząt i ludzi rozwinęła się ornamentyka, wykorzystująca kaligrafię i motywy roślinne, której przykładem jest arabeska. Zakaz lichwy doprowadził do powstania szeregu alternatywnych rozwiązań, które miały na celu uniknięcie konieczności pobierania odsetek w transakcjach finansowych.

19 „Koło Dharmy" – najczęściej spotykany buddyjski symbol
Buddyzm Buddyzm ("Nauka Przebudzonego") powstał w V wieku p.n.e. w północnych Indiach. Założycielem tej religii i twórcą podstawowych jej założeń był, żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. Siddhārtha Gautama, syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z państw - miast w północnych Indiach. Buddyzm opiera się na Czterech Szlachetnych Prawdach głoszonych przez Siddharthę Gautamę, oraz na przedstawionej przez niego Ośmiorakiej Ścieżce, która prowadzić ma do ustania cierpienia. „Koło Dharmy" – najczęściej spotykany buddyjski symbol Podstawowe założenia buddyzmu wyłożone są w Czterech Szlachetnych Prawdach sformułowanych przez Buddę podczas pierwszego kazania w Parku Gazeli, w Sarnath. Cztery Szlachetne Prawdy są akceptowane bez zastrzeżeń przez wszystkie tradycje buddyjskie. Są to: Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu - Istnieje cierpienie,

20 "Złoty Budda"; świątynia Wat Trimitr; Bangkok; Tajlandia.
Buddyzm Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia - przyczyną cierpienia jest pragnienie, Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia - ustanie cierpienia to całkowite zaniknięcie i ustanie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie, puszczenie pragnienia, Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia - drogą do ustania cierpienia jest Szlachetna Ośmiostopniowa Ścieżka - właściwy pogląd, właściwe postanowienie, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwy żywot, właściwe dążenie, właściwe skupienie, właściwa medytacja,  "Złoty Budda"; świątynia Wat Trimitr; Bangkok; Tajlandia.

21 Budda objaśnia swe nauki Pięciu Ascetom w Parku Gazeli.
Buddyzm Aby w pełni zrozumieć Cztery Szlachetne Prawdy, Budda zalecał podążać Ośmioraką Ścieżką, na którą składają się: Właściwy Pogląd - jest to poznanie Czterech Szlachetnych Prawd, Budda objaśnia swe nauki Pięciu Ascetom w Parku Gazeli. Właściwe Postanowienie - to postanowienie wyrzeczenia się złej woli i odstąpienie od wyrządzania wszelkiej krzywdy, Właściwe Słowo - to powstrzymanie się od kłamstwa, od mowy powodującej nieporozumienia między ludźmi ("dzielącej" mowy), obelżywej mowy, pustego gadania, Właściwy Czyn - to powstrzymanie się od zabijania, od kradzieży, od nieskromności, Właściwy Żywot - to porzucenie nieuczciwego sposobu życia i prowadzenie życia właściwego: czyli przestrzeganie wskazań moralno-etycznych, zawartych w naukach buddyjskich,

22 Nirwana – najwyższa buddyjska doskonałość
Buddyzm Właściwy Wysiłek - to intencje i wysiłek, które nie pozwalają na powstawanie złych a powstanie dobrych mentalnych właściwości, Właściwa Uważność - zachowanie uważności we wszystkim, co się przedsięwzięło, Właściwa Medytacja - dążenie do osiągania stanów, w których znika "ego„. Szczególnym świętem jest Wesak – w każdą rocznicę narodzin, oświecenia i śmierci Buddy. Miejsca tych wydarzeń są celem pielgrzymek. Posągi Buddy są wszechobecne w życiu wyznawców tej religii – w domach, świątyniach i w naturalnym otoczeniu (np. wykute w skale). Charakterystyczne dla buddyzmu religijne budowle to stupy, zawierające relikwie samego Buddy lub innych postaci otaczanych kultem. Współcześnie wśród wielu odłamów buddyzmu poza Indiami rozwijają się buddyzm chan w Chinach, buddyzm zen w Japonii, amidyzm w Azji Wschodniej, buddyzm tybetański (wyznawcy czczą aż 100 bóstw, a duchowym przywódcą jest Dalajlama. Nirwana – najwyższa buddyjska doskonałość