Rozporządzenie jako źródło prawa administracyjnego

Prezentacja na temat: "Rozporządzenie jako źródło prawa administracyjnego"— Zapis prezentacji:

1 Rozporządzenie jako źródło prawa administracyjnego
wyk. Anna Sroka

2 Źródła prawa –nie da się ich jednoznacznie określić, wyróżnia się dwa znaczenia:
1) Publikatory, w których ogłaszane są akty normatywne stanowione przez właściwe organy. Publikatorami są np. Dziennik Urzędowy, Monitor Polski czy Wojewódzki Dziennik Urzędowy. Kwestie związane z opublikowaniem aktów normatywnych są uregulowane ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych.

3 2) Pojmowanie żródła prawa jako samego aktu, w którym zawarte są poszczególne akty prawne. Takie rozumienie pozwala na zachowanie porządku prawnego, a także pozwala na uporządkowanie norm prawnych oraz ułatwia określenie ich wzajemnego stosunku. Tym samym, za źródło prawa uważa się formę, w której ujęte zostały normy prawne.

4 Cechy źródeł prawa administracyjnego:
1) Ich wielkość i różnorodność w sensie składników gatunkowych, występuje wielka różnorodność źródeł prawa, najliczniejsze są rozporządzenia. Inne gałęzie prawa są uregulowane całościowo w kodeksach, a także orzecznictwach sądów. 2) Interesującą cechą jest także brak uregulowań prawa administracyjnego w formie kodeksu, poza procedurą ujętą w Kodeksie postępowania administracyjnego. Podejmowane próby dotyczą jedynie uregulowania ogólnych zasad postępowania.

5 3) Twórcami tych źródeł są same organy administracji państwowej
3) Twórcami tych źródeł są same organy administracji państwowej. Zazwyczaj źródła tworzone są przez naczelne organy administracji, częściowo tworzą je także centralne organy. Dotyczą one zazwyczaj prawa wewnętrznego oraz są wydawane na podstawie szczególnych norm prawnych lub na podstawie norm kompetencyjnych. Akty wydawane na podstawie norm kompetencyjnych, w przypadku, gdy wyprowadzano z nich określone prawa oraz obowiązki zewnętrznych podmiotów nazywane były aktami samoistnymi.

6 4) Niejednolitość prawa administracyjnego- poprzez wyróżnianie szczególnych przedmiotów, prawo administracyjne dzieli się na tzw. działy kompleksowe to znaczy takie działy, w których oprócz prawa stricte administracyjnego zawarte są także norm z zakresu innych dziedzin, np. Prawo podatkowe, prawo ochrony środowiska.

7 Podział źródła prawa: 1)
- źródła prawa stanowione przez centralne organy państwa (np. Sejm, Senat, Prezydent RP, Rada Ministrów) - źródła prawa stanowione przez organy terenowe (np Jednostki samorządu terytorialnego) 2) źródła prawa wewnętrznego (art. 98 Konstytucji) źródła prawa powszechnego obowiązującego (art. 87 Konstytucji

8 Źródła prawa powszechnie obowiązującego :
KONSTYTUCJA- Jest ona usytuowana na samym szczycie hierarchii aktów prawnych. Termin konstytucja jest często zastępowany w doktrynie prawa terminem - ustawa zasadnicza. Normy zawarte w konstytucji są powszechnie obowiązujące i posiadają moc nadrzędna nad innymi normami zawartymi w innych aktach prawnych. Wszystkie urzędy, instytucje czy organy są zobowiązane do przestrzegania norm konstytucji i nienaruszania ich w trakcie podejmowania przez siebie czynności. Głównym celem konstytucji jest wskazanie głównych założeń państwa we wszystkich najważniejszych dziedzinach jego funkcjonowania takich jak ustrój, gospodarka, stosunek do religii itp.

9 USTAWY: Porządkują one wszystkie aspekty życia społecznego, gospodarczego i politycznego państwa. W zakresie prawa administracyjnego określają one kwestie związane z organizacją i funkcjonowaniem administracji a także regulują w sposób szczegółowy prawa i obowiązki obywateli w stosunku do organów administracji. Uprawniają także organy administracji do wydawania aktów prawnych o mocy powszechnie obowiązującej. Ustawy regulują wszystkie dziedziny życia państwa za wyjątkiem tych, które uregulowane są w Konstytucji. Jednocześnie w Konstytucji można znaleźć odniesienia do ustaw.

10 RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE
Przez termin umowa międzynarodowa należy rozumieć takie uregulowania, które dotyczą dwóch lub więcej państwa i nakładają na właściwe organy tych państw pewne obowiązki mające na celu wykonanie zobowiązania wynikające z umowy. Ratyfikacja (zatwierdzenie) natomiast oznacza zgodę na zawarcie umowy międzynarodowej. W Polsce ratyfikacja umów międzynarodowych należy do kompetencji prezydenta RP. Jest jednak zakres spraw regulowanych przez umowy, których ratyfikacja wymaga wcześniej wyrażonej zgody w ustawie. Do tych spraw należą m.in. kwestie dotyczące pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych.

11 ROZPORZĄDZENIA: W teorii prawa rozporządzenie jest aktem wydawanym przez kompetentne organy na podstawie ustaw i dla ich wykonania. Warunkiem wejścia w życie jest publikacja w Dzienniku Ustaw. Możliwe jest, iż ustawa w celu wydania rozporządzenia nakazuje współprace różnych organów. W treści rozporządzenia musi zostać zawarta podstawa prawna, to znaczy określenie na podstawie, jakiej ustawy dane rozporządzenie zostaje wydane i czego dotyczy. Oznacza to podanie dokładnego artykułu a nie jedynie tytułu ustawy. Przepisy zawarte rozporządzeniu muszą być zgodne zarówno z ustawą, na podstawie której rozporządzenie zostało wydane, jak i z przepisami zawartymi w konstytucji oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.

12 Zgodnie z Konstytucją rozporządzenia mogą wydawać:
Prezydent RP (zgodnie z art. 142 ust. 1) Rada Ministrów (zgodnie z art. 146 ust. 4 pkt 2) Prezes Rady Ministrów (zgodnie z art. 148 ptk.3) ministrowie kierujący działem administracji rządowej (zgodnie z art. 149 ust. 2) Krajowa Rada Radiofonii I Telewizji (zgodnie z art. 213 ust. 2) Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych Przewodniczących Komitetu Integracji Europejskiej Uprawnienia tych dwóch ostatnich wynikają z faktu, iż wchodzą oni w skład Rady Ministrów a co za tym idzie stosowane są wobec nich przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej czyli art. 147 ust. 4 i 149 ust. 3 Konstytucji.

13 ROZPORZĄDZENIA Z MOCĄ USTAWY:
Rozporządzanie z mocą ustawy jest aktem prawnym, do którego wydania kompetencje posiada organ władzy wykonawczej. Rozporządzenie takie może zastępować ustawę. Zgodnie z art. 234 aktualnie obowiązującej konstytucji, jedynym organem, który posiada kompetencje w zakresie wydawania rozporządzeń z mocą ustawy jest Prezydent. Uprawnienie takie przysługuje mu podczas stanu wojennego, gdy sejm nie ma możliwości zebrać się na posiedzeniu. Na wniosek rady Ministrów, Prezydent wydaje rozporządzenie, które ma charakter powszechnie obowiązującego prawa.

14 AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO:
Termin ten odnosi się do przepisów prawnych obowiązujących jedynie na pewnej administracyjnie wyodrębnionej części państwa. Do ich stanowienia potrzebne jest ustawowe upoważnienie. Takie upoważnienie posiadają: - sejmik województwa, - wojewoda, - organy administracji niezespolonej, - rada gminy.

15 W myśl przepisów organami posiadającymi kompetencje do wydawania aktów prawa miejscowego są:
- rada powiatu, - rada gminy, a w wyjątkowych przypadkach: - zarząd powiatu - wójt. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad stanowieniem aktów prawa miejscowego, na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o administracji rządowej w województwie może również uchylić akt prawa miejscowego, jeśli jest on niezgodny z polityką rządu albo narusza zasadę rzetelności i gospodarności.

16 ZASADY I TRYB OGŁASZANIA AKTÓW NORMATYWNYCH ZAWIERAJĄCYCH PRZEPISY POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE

17 AKTY NORMATYWNE POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE:
Akty prawotwórcze zawierające normy dotyczące adresatów wskazanych generalnie, zasadniczo obowiązują na terytorium całego państwa. Mogą stanowić podstawę aktów stosowania prawa wobec osób fizycznych i prawnych, przykładowo w postaci decyzji administracyjnych, czy orzeczeń sądowych. Do grupy aktów powszechnie obowiązujących w Polsce należą: konstytucje, umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia. Specyficzną grupę aktów powszechnie obowiązujących stanowią akty prawa miejscowego.

18 TWORZENIE AKTÓW NORMATYWNYCH
Do tworzenia aktów normatywnych uprawnione są ściśle określone podmioty. W społeczeństwach demokratycznych są to najczęściej organy wymienione w konstytucji. Konstytucja określa też w jakim trybie odbywa się tworzenie aktów normatywnych oraz jakie formy one przyjmują (np. ustawa, rozporządzenie, czy dekret).

19 BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO:
Typowy akt normatywny zawiera tytuł, przepisy merytoryczne, przepisy nowelizujące, przepisy przejściowe i dostosowujące oraz przepisy końcowe. Oprócz przepisów prawnych, akty prawne zawierają również części nieposiadające charakteru normatywnego. Są to najczęściej tytuł, numeracja przepisów, oznaczenia struktury wewnętrznej aktu normatywnego (tytuły, rozdziały), wskazanie normy kompetencyjnej, na podstawie której akt wydano.

20 ZASADY WEJŚCIA W ŻYCIE AKTU:
Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z 20 lipca 2000 roku. Natomiast umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

21 Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych przewiduje następujące rozwiązania:
Art. 1. 1. Ustawa określa zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz zasady i tryb wydawania dzienników urzędowych. Art. 2. 1. Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Art. 3. Akty normatywne ogłasza się niezwłocznie.

22 Art. 4. 1. Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia (vacatio legis), chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. W uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego (dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia aktu).

23 Art. 6. 1. Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Art. 7. Akty normatywne wydawane na podstawie ustaw można ogłaszać w okresie od dnia ogłoszenia danej ustawy, a przed dniem jej wejścia w życie; akt taki nie może wejść w życie wcześniej niż ustawa. Art. 8. Dziennikami urzędowymi w rozumieniu ustawy są: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski B", dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe.

24 Art. 9. 1. W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej "Dziennikiem Ustaw", ogłasza się: 1) Konstytucję, 2) ustawy, 3) rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 4) rozporządzenia wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, będących członkami Rady Ministrów, oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, 5) teksty jednolite aktów określonych w pkt 1-4, 6) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw, 7) uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenie ministra. itp

25 Art. 10. 1. W Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", zwanym dalej "Monitorem Polskim", ogłasza się: 1) zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wydane na podstawie ustawy, 2) uchwały Rady Ministrów i zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, wydane na podstawie ustawy, 3) teksty jednolite aktów określonych w pkt 1 i 2, 4) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Monitorze Polskim lub aktów normatywnych, które nie były ogłoszone. Itp.

26 Art. 13. W wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się:
1) akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej, 2) akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organ powiatu oraz organ gminy, w tym statuty województwa, powiatu i gminy, 3) statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów, 4) akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy administracji niezespolonej, 5) wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionego przez: wojewodę i organy administracji niezespolonej, organ samorządu województwa, organ powiatu i organ gminy, 6) porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych

27 KONSTYTUCJA I JEJ ZMIANY:
1) Inicjatywa ustawodawcza: - Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć, co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 2) Termin zmiany: - Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.

28 3) Większość wymagana do zmiany:
Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością, co najmniej 2/3 głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.

29 1) Referendum zatwierdzające:
Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących. 2) Podpis Prezydenta: - Po zakończeniu powyższego postępowania Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

30 UCHWALANIE USTAW: 1) Inicjatywa ustawodawcza:
przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów, a także grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa. 2) Czytanie ustawy (art. 119): - ust. 1. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach. - ust. 2. Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy projektu, posłom i Radzie Ministrów. - ust. 3. Marszałek Sejmu może odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji. - ust. 4. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu zakończenia drugiego czytania projektu.

31 3) głosowanie: Zgodnie z art. 120 Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. - Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

32 4) podpisanie: - Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi Rzeczypospolitej. - Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. - Przed podpisaniem ustawy Prezydent Rzeczypospolitej może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. Prezydent Rzeczypospolitej nie może odmówić podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodną z Konstytucją.

33 RATYFIKOWANA UMOWA MIĘDZYNARODOWA:
Konstytucja do ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

34 ROZPORZĄDZENIA: Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi. W związku z tym że rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy, może zatem wyjątkowo i z woli ustawy regulować te sprawy, które są niezbędne dla jej realizacji, a nie zostały w niej wyczerpująco uregulowane.

35 ROZPORZĄDZENIA Z MOCĄ USTAWY:
Zgodnie, z art. 234 ust., 1. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art.228 ust.3-5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.

36 AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO:
Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa. W zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Przepisy porządkowe, mogą przewidywać za ich naruszanie karę grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, w formie zarządzenia.

37 Akty prawa miejscowego na obszarze województwa wydawane są na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku. Na podstawie tej ustawy oraz na podstawie upoważnień udzielonych w innych ustawach i w ich granicach sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Przewodniczący sejmiku województwa podpisuje akty prawa miejscowego, przyjęte przez sejmik województwa, niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje je do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym podlega także uchwała budżetu województwa oraz sprawozdanie z wykonania budżetu województwa.

38 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ  wyk. Anna Sroka