Proces nawiązywania kontaktu nauczyciela z uczniem Z.Korzeniewski

Fazy Etapy funkcjonalne Pojawienie się nauczyciela w klasie Nawiązanie wstępnego kontaktu Fazy A. Nawiązanie kontaktu Z.Korzeniewski

Nawiązanie bliższego kontaktu B. Przechodzenie do bliższego kontaktu i bycie w bliższym kontakcie z uczniem Dostosowanie się Nawiązanie bliższego kontaktu Z.Korzeniewski

Nawiązanie bliskiego kontaktu Wspólna aktywność C. Przechodzenie do bliskiego kontaktu i bycie w bliskim kontakcie z uczniem Nawiązanie bliskiego kontaktu Wspólna aktywność Z.Korzeniewski

Najbardziej efektywne umiejętności wpływające na skuteczność uczenia się Wyraźne przedstawienie tematu lub działania Zrozumiałe wyjaśnianie, z przykładami i materiałem ilustrującym Systematyczna i uporządkowana organizacja lekcji Różnorodność materiałów nauczania i stosowanych metod Z.Korzeniewski

Najbardziej efektywne umiejętności wpływające na skuteczność uczenia się Stosowanie pytań, szczególnie wysoko uporządkowanych Stosowanie pochwał i innych wzmocnień, zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych Zachęcanie uczniów do udziału w lekcji Wykorzystywanie pomysłów uczniów, klasyfikowanie ich i dalsze rozwijanie Ciepło, kontakt i zapał, okazywane głównie niewerbalnie Z.Korzeniewski

Przedstawione umiejętności ( za Rosenshine) wymagają od nauczyciela zabiegów organizacyjnych, motywowania uczniów do nauki, stworzenia im odpowiednich warunków do twórczego myślenia, ale przede wszystkim wymaga umiejętności komunikacyjnych Z.Korzeniewski

Nawiązanie kontaktu z uczniem jest zdaniem T Nawiązanie kontaktu z uczniem jest zdaniem T. Gordona warunkiem skutecznego, a zarazem satysfakcjonującego nauczyciela i ucznia nauczania Potrzebuje on wiedzy o interakcji, komunikacji i kontakcie oraz o sposobach komunikowania się z uczniem Z.Korzeniewski

Zachowanie nauczyciela w fazie nawiązywania kontaktu z uczniem- cele: Korzystne zaprezentowanie się (efekt pierwszego wrażenia) Wzbudzenie zaufania ucznia dzięki otwartości własnych zachowań (zwłaszcza niewerbalnych) i zrównoważeniu emocjonalnemu Z.Korzeniewski

Zachowanie nauczyciela w fazie nawiązywania kontaktu z uczniem- cele: Wzbudzenie zainteresowania ucznia osobą nauczyciela, co stanowi przesłankę do późniejszego zainteresowania się ucznia nauczanym przez niego przedmiotem Wyrażenie zainteresowania uczniem przez skupieniem na nim uwagi. Jest to komunikat: „Jestem ważny dla nauczyciela, ponieważ skupił na mnie swoją uwagę” Zbudowanie pierwszych elementów pozytywnej płaszczyzny porozumienia Z.Korzeniewski

Należy przestrzegać reguł poprawnej komunikacji, w tym prawidłowości przebiegu procesu nawiązywania kontaktu, przede wszystkim kolejności następujących po sobie etapów. Dostosowanie się nauczyciela do ucznia powinno nastąpić po wcześniejszym nawiązaniu z nim wstępnego kontaktu Równie ważne jest zwracanie uwagi na przyzwolenie ucznia do przejścia do bliższego czy też bliskiego kontaktu Z.Korzeniewski

Pamiętać należy, że przekazywanie wiedzy jest najbardziej efektywne, gdy został wcześniej nawiązany kontakt z uczniem Równie ważne jest unikanie komunikatów agresywnych i wyrażających dominację. Komunikat agresywny narusz sferę intymną ucznia, a nadmierna władza i autorytet niszczą wzajemne stosunki Z.Korzeniewski

Komunikaty słowne należy formułować jasno, zgodnie z zasadą kooperacji H. Gricea, która narzuca pewne obowiązki na mówiącego, spełnienia których oczekuje od niego słuchacz: Z.Korzeniewski

Maksyma ilości Uczyń swoją wypowiedź na tyle informacyjną, na ile jest to potrzebne, ale nie bardziej. Nadmiar lub niedosyt informacji utrudniają współpracę nadawcy i odbiorcy. W związku z tym nauczyciel powinien zastanowić się nad ilością przekazywanych informacji Z.Korzeniewski

Maksyma jakości Mów tylko to, w co wierzysz, że jest prawdziwe. Unikaj mówienia o tym, co nie jest dowiedzione i sprawdzone Nauczyciel ma obowiązek (w związku z tym) prawdomówności i sprawdzania przekazywanej wiedzy Z.Korzeniewski

Maksyma odpowiedniości Wypowiadaj się tylko na temat poruszany w danym dyskursie. Dzięki przestrzeganiu tej maksymy nauczyciel unika w swoich wypowiedziach rozwlekłości, zbędnych dygresji i trzyma się tematu Z.Korzeniewski

Maksyma sposobu W swoich wypowiedziach unikaj niejasności, nadmiaru słów i nieporządku. Reguła ta pokazuje nam, jak ważne jest jasne wyrażanie myśli oraz zachowanie odpowiedniego porządku w wypowiedzi, jak również, aby to, co mówimy było zgodne z naszymi intencjami Z.Korzeniewski

Postawa akceptująca nauczyciela umożliwia nie tylko skrócenie dystansu, ale również zwiększenie u ucznia wiary we własne siły Przyczynić się może do poprawy jego funkcjonowania i przezwyciężenia przez niego wielu problemów, które przy niskiej samoocenie i braku akceptacji własnej osoby byłyby trudne do pokonania Z.Korzeniewski

Pamiętajmy również, że komunikacja to także niewerbalne przekazywanie uczniowi informacji takich, jak: nastawienie, otwartość- zamkniętość, zaufanie- brak zaufania, akceptacja- brak akceptacji, itd Z.Korzeniewski

że to, co uczeń mówi jest ważne, A co z uważnym słuchaniem? Gdy nauczyciel uważnie słucha ucznia, to tym samym przekazuje: że to, co uczeń mówi jest ważne, a skoro to, co uczeń mówi jest ważne, to i sam uczeń jest ważny (jako osoba) dla nauczyciela Z.Korzeniewski

Nauczyciel uważnie słuchając ucznia pokazuje mu jednocześnie, jakiego sposobu słuchania życzyłby on sobie od niego Gdy po uważnym wysłuchaniu nauczyciel udziela tzw. odpowiedzi rozumiejącej , tzn. ujmującej sedno usłyszanej informacji, to stosuje on aktywne słuchanie Z.Korzeniewski

Aktywne słuchanie według T. Gordona „Jest potężnym narzędziem ułatwiającym nauczanie, sprzyjającym wyjaśnianiu wielu spraw i zdobyciu informacji o uczniu, stwarzającym atmosferę, w której uczniowie mogą swobodnie myśleć, dyskutować, zadawać pytania i analizować” Z.Korzeniewski

Nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi Sztuka nawiązywania kontaktów z innymi polega w dużej mierze na umiejętności kierowania emocjami innych osób; są to zdolności zapewniające popularność, pełnienie ról liderskich i skuteczność w stosunkach interpersonalnych; osoby obdarzone tymi zdolnościami świetnie sobie radzą we wszystkich sprawach, które polegają na dobrych kontaktach z innymi Z.Korzeniewski

A jak to jest w relacji nauczyciel – uczeń? […] to, co zachodzi pomiędzy nauczycielem i uczniem jest determinowane bardziej przez jakość ich wzajemnych relacji, niż przez jakiekolwiek inne czynniki. Jeśli więc nauczyciele chcą, aby ujawniło się to co najlepsze w uczniach, których uczą, wyzwaniem dla nich powinna być ciągła poprawa jakości tych relacji. Dr Thomas Gordon „What every teacher should know” Z.Korzeniewski

Jak kształtują się relacje nauczyciel – uczeń? Relacje między nauczycielami a uczniami rozwijają się w wyniku obserwacji i oceny zachowań. Nauczyciele obserwują i oceniają zachowanie uczniów. To samo czynią uczniowie względem zachowań nauczycieli. Forma i treść werbalnej oceny tych zachowań wpływa na kształtowanie dobrych lub złych kontaktów nauczyciel - uczeń. Z.Korzeniewski

Jak kształtują się relacje nauczyciel – uczeń? Oceniając zachowania uczniów każdy nauczyciel stosuje swój system oceny tych zachowań, który Thomas Gordon określa mianem " okna ". Jedne zachowania akceptuje, inne nie, bo zakłócają one proces nauczania i uczenia się. Mówiąc inaczej jedne zachowania są dla nauczycieli „możliwe do przyjęcia” a inne „niemożliwe do przyjęcia” ,bo zwyczajnie im przeszkadzają. Z.Korzeniewski

„Okno” oceny zachowań uczniowskich ZACHOWANIA MOŻLIWE DO PRZYJĘCIA ZACHOWANIA NIEMOŻLIWE DO PRZYJĘCIA Z.Korzeniewski

Rodzaje możliwych reakcji nauczycieli na zachowania uczniów Nauczyciele akceptujący są bardziej elastyczni. Istnieje więcej zachowań, które są w stanie tolerować. Mniej osądzają i mniej narzucają własnych wersji tego, co dobre i złe. Są bardziej akceptowani, bo nikt z nas nie lubi być ciągle osądzany i źle oceniany. Z.Korzeniewski

Rodzaje możliwych reakcji nauczycieli na zachowania uczniów Nauczyciele nieakceptujący - sądzą, że ciągle oceniając i krytykując wywołują skupienie uwagi ucznia na jego słabościach i błędach. Są przekonani, że jeśli uczeń ma się zmienić, to bodziec musi przyjść z ich strony, bo uczniowie nie mają motywacji do samoistnej poprawy. Prawda jest jednak taka, że nadmiar negatywnych ocen nie wywołuje zmian, lecz je tłumi. Na takich nauczycieli wielu uczniów reaguje obronnie; buntują się i mszczą, prowokują żeby stwierdzić, jak daleko mogą się posunąć. Określają nauczyciela mianem "sztywniak", ”ważniak”. Z.Korzeniewski

Blokada komunikacji - język nieakceptacji Rozkazywanie, ręczne sterowanie, komenderowanie, polecanie (weź się do roboty). Ostrzeganie, wygłaszanie gróźb (nie masz co nawet marzyć o dobrych stopniach). Moralizowanie (twoim zadaniem jest nauka…). Sugerowanie jedynie słusznych rozwiązań (musisz lepiej zaplanować dzień ) Pouczanie, szantażowanie (lepiej byłoby gdybyś pamiętał, że na poprawienie masz tylko tydzień). Osądzanie, krytykowanie, potępianie (jesteś po prostu leniwy). Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie (zachowujesz się jak niespełna rozumu). Z.Korzeniewski

Blokada komunikacji - język nieakceptacji Niewłaściwe interpretowanie i stawianie niesprawdzonych tez (starasz się za wszelką cenę wykręcić od obowiązków) Wygłaszanie nieuzasadnionych bagatelizowanie, ( jesteś zdolny i dasz sobie z tym radę). Nadmierne uspakajanie i okazywanie współczucia (miałem takie same problemy). Indagowanie, przesłuchiwanie (ile czasu na to poświęciłeś, dlaczego tak długo czekałeś?) Odwracanie uwagi od problemu, zmiana tematu, (porozmawiajmy o czymś przyjemniejszym). Z.Korzeniewski

Ćwiczenie: JAK ROZMAWIAĆ Z UCZNIEM? Sprawdź jaki jest Twój styl prowadzenia rozmowy? W literaturze rozróżnia się 3 style: autorytarny – polegający na wydawaniu poleceń i rozkazów, bez przywiązywania uwagi do tego co myśli, czuje i mówi Twój rozmówca dostosowawczy – wymagający elastyczności w zachowaniu się podczas rozmowy i chęci porozumienia się z nią partnerski, który sprawia, że twój rozmówca czuje się rozumiany, szanowany i doceniany przez Ciebie Z.Korzeniewski