Polityka i strategia rynku pracy 1.Rodzaje polityk rynku pracy 2.Polityka substytucyjna i komplemantarna rynku pracy 3.Programy rynku pracy w Polsce 4.Polityka rynku pracy w świetle danych statystycznych 5.Dialog społeczny w polityce zatrudnienia? 6.Badania opinii o polityce rynku pracy 7.\

Kwestie podstawowe Walka z bezrobociem a polityka zatrudnienia Europejska Polityka Zatrudnienia Polska polityka zatrudnienia? Problemy zatrudnienia w szerszej perspektywie cywilizacyjnej: globalna konkurencja, otwarcie gospodarek,

Polityka a strategia Polityka zatrudnienia = podczęścią polityki rynku pracy Polityka zatrudnienia: cele przyjmowane w odniesieniu do wszystkich uczestników rynku pracy, tj. pracujących i bezrobotnych, pracodawców i poszukujących pracy; ich wpływ na poziom zatrudnienia: poziom płacy minimalnej, wielkość podatku od wynagrodzeń, wielkość dochodu z pracy wolna od podatków, możliwość kształcenia i szkolenia zawodowego Polityka rynku pracy: realizowane cele związane ściśle z pobudzaniem bezpośrednio zatrudnienia np. walka z bezrobociem młodego pokolenia, dostarczenie wszystkim bezrobotnym możliwości szkolenia Strategia rynku pracy - sposób osiągania tych celów

Różnice opinii dotyczących strategii i polityki rynku pracy Podejście liberalne Podejście interweniujące

Jak długo bezrobotni powinni mieć prawo do pobierania zasiłku? Wskazania respondentów wg terminów badań w procentach XI ‘92X-XI ‘94XI ‘94 Trzy miesiące 8-7 Pół roku1217 Rok Dwa lata6159 Bez ogranicze ń, przez cały czas pozostaw ania bez pracy

Rodzaje polityk rynku pracy polityka substytucyjna rynku pracy i polityka komplementarna aktywna i pasywna polityka rynku pracy polityka wolnorynkowa i polityka oparta na konsensusie społecznym Polityka pobudzania popytu na pracę (popytowa) i wspierania podaży tj. pracujących i bezrobotnych (podażowa)

Polityka substytucyjna rynku pracy i polityka komplementarna Polityka substytucyjna: celem zrekompensowanie negatywnych skutków polityki gospodarczej, wywołującej niekorzystne zjawiska na rynku pracy, wsparcie dla bezrobotnych + wspieranie mechanizmów rynku pracy tj. przejrzystości, mobilności, re-kwalifikacji zawodowej Polityka komplementarna: wspieranie zatrudnienia przez politykę gospodarczą, kreowanie nowych miejsc pracy (job-creation – policy)

Niezatrudnieniowy wzrost gospodarczy jako problem Uporczywe zjawisko w Polsce Wzrost wydajności pracy na zatrudnionego Silne oszczędzanie na wydatkach płacowych w branżach pracochłonnych (np. ochrona zdrowia, transport publiczny, usługi kurierskie) Wzrost tendencji do oszczędzania w branżach kapitałochłonnych (np. energetyka)

Efekty polityki komplementarnej Tworzenie wielu tanich miejsc pracy Tworzenie miejsc pracy finansowanych ze środków publicznych

Polityka substytucyjna rynku pracy Pasywna: zasiłki dla bezrobotnych, wcześniejsze emerytury, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe, renty chorobowe i inwalidzkie Aktywna: aktywizacja bezrobotnych Klasyfikacja OECD narzędzi aktywizacji bezrobotnych a. pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe wraz z kosztami administracji, prowadzone przez publiczne służby zatrudnienia b. szkolenia zawodowe (wszelkiego rodzaju) c. rotacja pracy i podział pracy (np. systemy skróconego czasu pracy, praca dzielona) d. zachęty zatrudnieniowe (programy umożliwiające zatrudnienie osób bezrobotnych lub utrzymanie miejsca pracy, które bez wsparcia byłoby zlikwidowane) e. wspieranie zatrudnienia bezrobotnych i rehabilitacja osób niepełnosprawnych f. bezpośrednie tworzenie miejsc pracy (subsydiowanie, roboty publiczne, prace interwencyjne, itp.) g. wspieranie podejmowania działalności gospodarczej przez bezrobotnych

Ideologia polityki substytucyjnej Od form pasywnych do form aktywnych Od hojności do motywującego ograniczenia wielkości zasiłku Od bezwarunkowości do wzajemnych zobowiązań

Polityka wolnorynkowa i polityka oparta na konsensusie społecznym Polityka wolnorynkowa: niewidzialna ręka rynku Polityka oparta na konsensusie społecznym: rola dialogu społecznego w ustalaniu celów i strategii, wyodrębnione zadania dla tzw. partnerów społecznych

Skutki polityki wolnorynkowej: W krótkim czasie: wysoki poziom bezrobocia, duże rozwarstwienie dochodowe podmiotów na rynku pracy, rozwój kapitału ludzkiego w oparciu o indywidualne zasoby, marginalizacja społeczna dużych grup i ich wykluczenie z życia społecznego, gospodarczego, politycznego. Jako koszt dostosowania. W długim okresie czasu: „zdrowy rynek”, elastycznie dostosowujący się do zmian w gospodarce?

Polityka rynku pracy oparta na konsensusie społecznym najbardziej wartościowe przystosowanie uzyskuje się przy promowaniu równowagi sił między pracodawcami i związkami zawodowymi znacznie dialogu społecznego pomiędzy podmiotami stosunków pracy w opracowywaniu i realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia oczekiwania wobec krajów członkowskich i kandydackich: wpisanie dialogu społecznego w opracowywanie strategii prozatrudnieniowego wzrostu gospodarczego

Programy rynku pracy planowane i realizowane w Polsce Główny instytucjonalny kreator Program Typ polityki i strategii rynku pracy Społeczne konsekwencje

Hojność i pochopność pionierów Rząd Tadeusza Mazowieckiego Plan Balcerowicza: terapia szokowa w celu budowy gospodarki rynkowej. Budowa rynku pracy poprzez odstraszający przykład bezrobocia. Brak programu walki z bezrobociem: polityka osłonowa – szeroko dostępne zasiłki dla bezrobotnych Brak polityki komplementarnej rynku pracy Obawy przed nadmiernie aktywnym NSZZ Solidarność, jako związku zdolnego do zorganizowania protestu społecznego

Nadzieje związane z prywatnym pracodawcą Rząd Jana Bieleckiego – 1991 Postępująca prywatyzacja Brak programu walki z bezrobociem Ideologia polityki komplementarnej rynku pracy, pobudzanie przedsiębiorczości versus postępująca prywatyzacja Obawy przed nadmiernie aktywnym NSZZ Solidarność, jako związku zdolnego do zorganizowania protestu społecznego

Zaniechania i bunt Rząd Hanny Suchockiej Brak programu walki z bezrobociem Postępująca prywatyzacja skutkująca spadkiem miejsc pracy Podtrzymane działania osłonowe Obawy przed nadmiernie aktywnym NSZZ Solidarność, jako związku zdolnego do zorganizowania protestu społecznego

Pierwszy program Rząd SLD- PSL „Program promowania produktywnego zatrudnienia i zmniejszania bezrobocia” na lata Program Promocji Aktywności Zawodowej Młodzieży Polityka komplementarna i ograniczana substytucyjna

Ku aktywnej polityce Rząd AWS (początkowo z Unią Wolności) „Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich w latach 2000 – 2006” „Plan działań na rzecz zatrudnienia na lata ” Polityka substytucyjna Zwiększenie nacisku na aktywną politykę rynku pracy Idea większego udział partnerów społecznych w przygotowaniu, monitorowaniu i ewaluacji Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i programów operacyjnych

Przygotowania do absorpcji funduszy strukturalnych Rząd SLD (Miller-Belka) „Strategia Gospodarcza Rządu SLD - UP – PSL” 2002 Program „Pierwsza praca”, pakiet „Przede wszystkim przedsiębiorczość" Dążenie do imitacji Europejskiej Polityki Zatrudnienia jako element przygotowań przedakcesyjnych: „Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich w latach 2000 – 2006 – realizacja” Zubożona polityka substytucyjna, brak funduszy na politykę komplementarną i aktywną politykę rynku pracy, elementy dialogu społecznego (konsultacje) wpisane w przygotowania przedakcesyjne

Zobowiązania europejskie: jak ważne? Rząd PiS / Prezydent RP Umowa społeczna „Gospodarka – praca – praca – rodzina – dialog” Imitacja Europejskiej Polityki Zatrudnienia, program oparty na zobowiązaniach wobec Unii Europejskiej. Opracowanie dokumentu „Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia ” wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie Przygotowanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (zatwierdzony przez UE we wrześniu 2007) Silny nacisk na dialog społeczny Działania w zakresie polityki komplementarnej rynku pracy Polityka komplementarna i substytucyjna, nacisk na projekty aktywne i systemowe, zorganizowany dialog społeczny w formule konsultacyjnej

Imitacja Rząd Platformy Obywatelskiej/PSL Imitacja Europejskiej Polityki Zatrudnienia, program oparty na zobowiązaniach wobec Unii Europejskiej w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata , Krajowa Strategia Zatrudnienia Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia , realizacja Programu Kapitał Ludzki Polityka komplementarna i substytucyjna, nacisk na projekty aktywne i systemowe, zorganizowany dialog społeczny z przewidywaną większą rolą partycypacyjną dla partnerów społecznych (większy udział w monitorowaniu i ewaluacji, projekty własne partnerów społecznych)

Polityka i strategia rynku pracy w świetle danych statystycznych

Dynamika dochodu narodowego a wydatki na politykę rynku pracy

RokLiczba bezrobotnych w ml osób zarejestrowa nych Liczba zasiłków dla bezrobotn ych w ml Liczba zasiłków przedemery tal­nych w ml Liczba świadczeń przedemerytal nych w ml Razem świadczeni a i zasiłki jako udział w liczbie bezrobotn ych 19952,6281,34--51, ,7020,530,220,5447, ,7730,370,250,1327, ,8920,330,280,1238,6 Zasiłki dla bezrobotnych i inne świadczenia

Hojność Rokzasiłek dla bez­robotnych w złotych Przeciętny zasiłek jako % przeciętnego wynagrodzeni a brutto zasiłek przed­­­- emerytalny w złotych świadczenie przed­­- emerytalne w złotych ,4% ,8% ,9% ,5% ,3%794924

Polskie wydatki na rynek pracy na tle regionu w roku 2001 KrajStopa bezrobocia w roku 2001 Udział wydatków na rynek w GDP Udział wydatków na aktywne programy w GDP Polska18,4 1,12 0,11 Bułgaria19,9b.d0,35 Węgry5,70,860,48 Czechy8,00,280,10 Słowenia5,70,580,36 Estonia12,40,240,09 UE (15)7,6b.d0,92

Wydatki na programy aktywne

Dynamika wydatków na politykę aktywną wg jej rodzajów Wyszczególnienie Dynamika rok do roku w %, gdy rok 2007=100% Liczba uczestników szkoleń Liczba uczestników prac interwencyjnych Liczba uczestników robot publicznych Liczba uczestników staży Środki dla bezrobotnych na działalność gospodarczą Refundacja pracodawcom kosztów doposażenia stanowiska pracy Razem interwencji „aktywnych” na rynku pracy

Skuteczność form aktywizacji Wyszczegó lnienie Odsetek zatrudnion ych wśród kończącyc h szkolenie 44,439,234,3%36,7% Odsetek zatrudnion ych wśród kończącyc h prace interwency jne 74,373,471,8%70,8% Odsetek zatrudnion ych wśród kończącyc h roboty publiczne 46,946,648,0%46,0% Odsetek zatrudnion ych wśród kończącyc h staże 55,254,249,5%48,4%

Czy, Pana(i) zdaniem państwo powinno z budżetu, czyli z pieniędzy podatników: Odpowiedzi typu „tak” Finansować nowe inwestycje dające pracę 8990 Organizować szkolenia zawodowe dla młodzieży 9389 Organizować szkolenia zawodowe dla bezrobotnych 9086 Gwarantować minimalne ceny skupu produktów rolnych 84 Wspomagać produkcję rolną stosując ulgi, dopłaty i tanie kredyty 8781 Udzielać bezrobotnym pożyczek na zakładanie własnych firm 7280 Pokrywać część kosztów ponoszonych przez prywatne zakłady tworzące nowe miejsca pracy, np. poprzez ulgi podatkowe 5862 Przejmować z powrotem upadające sprywatyzowane przedsiębiorstwa w celu utrzymania istniejących miejsc pracy Nie pytano56 Dopłacać do nieprzynoszących zysku przedsiębiorstw państwowych w celu utrzymania istniejących miejsc pracy 2230 Zwiększać podatki w celu finansowania nowych miejsc pracy 2218