Krajowe Ramy Kwalifikacyjne Warsztaty PIFS maja 2011

KRK – podstawowe fakty i pojęcia - Założenia LLL - Europejskie Ramy Kwalifikacji - Krajowe Ramy Kwalifikacji - Walidacja - Kwalifikacje - Jednostka uczenia się - Pracodawcy, a sektor edukacyjni - Użytkownicy systemu KRK - IBE Instytut Badań Edukacyjnych - PIFS, a KRK

Główne założenia LLL: Osoba ucząca się w centrum zainteresowania Pełniejsze wykorzystanie efektów uczenia się osób w różnych miejscach, formach i okresach życia, a przede wszystkim lepsze wykorzystanie doświadczenia życiowego, w tym zawodowego Gwarantowanie przez państwo równego traktowania różnych dróg uczenia się, poprzez opieranie krajowych systemów kwalifikacji na efektach uczenia się Wskaźnikiem skuteczności polityki skupionej na osobach uczących się jest ich wiedza, umiejętności i inne kompetencje, a nie cechy dotyczące instytucji (np. wzrost nakładów na szkolnictwo i szkolenia w firmach, jakość programów, podręczników i kadry.

Cele LLL z dokumentu: Perspektywa uczenia się przez całe życie Kreatywność́ i innowacyjność Przejrzysty i spójny krajowy system kwalifikacji Różnorodna i dostępna oferta form wczesnej opieki i edukacji Kształcenie i szkolenie dopasowane do potrzeb gospodarki i zmian na rynku pracy Środowisko pracy i zaangażowania społecznego sprzyjające uczeniu się przez całe życie

Europejskie Ramy Kwalifikacji (ERK) ERK są wspólnym europejskim układem odniesienia umożliwiającym wzajemne porównywanie i powiązanie systemów kwalifikacji w poszczególnych krajach

Krajowe Ramy Kwalifikacji (KRK) Krajowe Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie: są narzędziem służącym w danym kraju do klasyfikowania kwalifikacji według poziomu danej kwalifikacji; KRK ma jasne odniesienie do ERK Z prac Zespołu Ekspertów ds. KRK

Założenia KRK Możliwość́ odniesienia kwalifikacji do EQF Czytelność́ systemu edukacyjnego dla obywateli Dialog z rynkiem pracy Integracja edukacji ogólnej, zawodowej i wyższej Spójność systemu kwalifikacji Wspólny aparat pojęciowy Przesunięcie akcentu z procesu na wynik Promocja i wsparcie uczenia się przez całe życie Jens Bjornavold, Cedefop (Warszawa, listopad 2009)

Cele wprowadzenia KRK 1.Przejście z systemu edukacji skoncentrowanego na procesie nauczania do systemu opartego na efektach uczenia się̨ 2.Stworzenie systemu umożliwiającego uznawanie efektów uczenia się pozaformalnego i nieformalnego 3.Stworzenie praktycznych możliwości szybkiego reagowania na nowe potrzeby społeczeństwa, w tym rynku pracy

Cele wprowadzenia KRK II 4.Zapewnienie większej integracji wszystkich trzech rodzajów (sektorów) edukacji w Polsce (ogólnej, zawodowej, wyższej) 5.Stworzenie warunków umożliwiających uznawanie kwalifikacji nadawanych w Polsce w innych krajach, w tym zwłaszcza w państwach członkowskich UE 6.Zrealizowanie zobowiązań, które wynikają z uzgodnionych w ramach UE uregulowań dotyczących tego obszaru

Walidacja walidacja efektów uczenia się to: proces potwierdzania, że określone, poddane ocenie efekty uczenia się uzyskane przez uczącego się odpowiadają konkretnym efektom wymaganym w ramach jednostki (uczenia się) lub kwalifikacji Załącznik nr 1. do dokumentu Komisji Wspólnot Europejskich pt.: ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ustanowienia Europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) [SEK(2008) 442 SEK(2008) 443] (Bruksela, dnia )

Europejski kontekst walidacji Zaleca się: stosowanie podejścia opartego na efektach uczenia się przy definiowaniu i opisywaniu kwalifikacji należy propagować walidację ocenionych efektów uczenia się pozaformalnego i nieformalnego Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady w z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET)

Kontekst europejski II każdy poziom kwalifikacji powinien być zasadniczo osiągalny przez osoby podążające różnymi ścieżkami edukacji i kariery Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (EQF)

Cele wprowadzenia walidacji kompetencji 1.Umożliwienie nadania statusu formalnego kompetencjom zdobywanym w toku uczenia się pozaformalnego i nieformalnego, w tym – w toku pracy 2.Ułatwienie migracji zarobkowej i edukacyjnej w ramach UE 3.Zdobywanie zatrudnienia zgodnego z posiadanymi kwalifikacjami 4.Ukierunkowanie dalszego uczenia się

Walidacja jako odpowiedź na potrzeby Doświadczenia wynikające z migracji Potrzeby osób indywidualnych potwierdzone w ramach projektów walidacyjnych Mobilność na dynamicznym rynku Rozwój idei i praktyki LLL Brak rozwiązań kompleksowych

Kwalifikacje, a jakość Mówimy̨ o wysokiej jakości - ale czego? Efektów uczenia się? Kwalifikacji? Procesu walidacji? Szkoleń i kształcenia? – procesu?? Usług edukacyjnych ? – zadbanie o klienta czy jakość kwalifikacji? Podkreślić należy niezależność procesu kształcenia i procesu oceniania

Kwalifikacja Kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami Definicja przyjęta przez Parlament Europejski w ramach zalecenia w sprawie wprowadzenia Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (kwiecieo 2008) Kwalifikacja (qualification) – dyplom, świadectwo, certyfikat lub inny dokument, wydany przez uprawnioną instytucję, stwierdzający że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z odpowiednimi wymaganiami. Definicja przyjęta uchwałą nr 7/VII/10 Komitetu Sterującego do spraw Krajowych Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie w dniu 29 lipca 2010 r. kapital-ludzki/krajowe-ramy-kwalifikacji/zestawienie-definicji-krk/

Kwalifikacja jako zbiór efektów uczenia się Kwalifikacja nadana uczącemu się może być traktowana jako zbiór efektów uczenia się Efekty uczenia się muszą podlegać ocenianiu i potwierdzeniu Po zbadaniu zgodności efektów uczenia się̨ z obowiązującymi standardami wydawane jest potwierdzenie odpowiedniej kwalifikacji – dyplom/świadectwo Kwalifikacja może być uzyskana na drodze: kształcenia formalnego kształcenia poza-formalnego Uczenia się nieformalnego Kwalifikacja cechuje się zawsze określoną objętością

Jednostka uczenia się (learning unit) Ma jasno i ściśle określone efekty uczenia się̨ Jest, może być częścią̨ składową kwalifikacji Jest najmniejszym (?) zbiorem efektów uczenia się̨ podlegającym ocenianiu i potwierdzaniu. W ECVET – Europejskim Systemie Transferu i Akumulacji Osiągnięć przypisywane są jej punkty ECVET i może być przenoszona i akumulowana w celu nadania kwalifikacji

Różnice pomiędzy kwalifikacją a jednostką uczenia się Kwalifikacja musi zawsze posiadać określony, zatwierdzony przez uprawnioną instytucję standard Jednostka uczenia się̨ – nie musi posiadać zatwierdzonego standardu oceny uzyskanych efektów uczenia się̨ dokonuje się̨ w odniesieniu do opisu jednostki uczenia się̨ – dokonanego językiem efektów uczenia się̨ Jednostka uczenia się powstaje szybciej – istnieje możliwość szybszej reakcji na potrzeby rynku pracy

Trzy rodzaje zbiorów efektów uczenia się Kwalifikacja pełna Uzyskanie kwalifikacji pełnej na określonym poziomie KRK umożliwia ubieganie o nadanie kwalifikacji pełnej na wyższym poziomie Kwalifikacja pełna podnosi znacząco kompetencje uczącego się w wszystkich trzech obszarach – wiedza, umiejętności (w tym wyższe umiejętności kognitywne), kompetencje personalne i społeczne Kwalifikacja cząstkowa Może być częścią składową kwalifikacji pełnej Nie uprawnia do ubiegania się o kwalifikację pełną na wyższym poziomie Nie musi podnosić kompetencji w trzech obszarach Jednostka uczenia się

Jak pracodawcy oceniają sektor edukacyjny? - luki kompetencyjne wynikające z nienadążania systemu kształcenia za potrzebami pracodawców, - brak powiązania między programami kształcenia zawodowego i szkoleń, a aktualnym zapotrzebowaniem pracodawców na określone kompetencje pracowników, - brak instrumentów pozwalających pracodawcom na szybkie sprawdzenie faktycznych umiejętności nowo zatrudnianych pracowników, co utrudnia i wydłuża proces rekrutacji, - brak możliwości formalnego uznawania umiejętności praktycznych uzyskiwanych przez pracowników w wyniku kształcenia nieformalnego i zdobywanych przez doświadczenie

Jak pracodawcy oceniają sektor edukacyjny II? - niewystarczający i często nieprecyzyjnie określany zakres szkoleń oferowanych na rynku wynikający z braku odpowiedniej standaryzacji wymagań zawodowych - pracowników o dopasowanych do potrzeb rynku kwalifikacjach, które można byłoby łatwo i skutecznie zweryfikować na podstawie uznanego w branży certyfikatu, - elastycznego i szybko reagującego na potrzeby rynku systemu kształcenia pracowników gwarantującego uzyskanie kwalifikacji odpowiadających oczekiwaniom pracodawców,

Użytkownicy systemu KRK

Projekt systemowy pt. "Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie" realizowany jest przez Instytut Badań Edukacyjnych w okresie od lipca 2010 do końca 2013 r.

Cel ogólny projektu prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych Opracowanie ostatecznych założeń merytorycznych i instytucjonalnych dla wdrożenia Krajowych Ram Kwalifikacji oraz krajowego rejestru kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie.

Cele szczegółowe projektu prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych - Opracowanie modelu KRK w oparciu o wypracowany ekspercki model KRK - Zbudowanie mapy kwalifikacji w Polsce w odniesieniu do ERK - Opracowanie procedur potwierdzania kompetencji w celu uzyskania kwalifikacji i weryfikacji istniejących kwalifikacji w odniesieniu do ERK, z uwzględnieniem zasad zapewniania jakości - Przygotowanie założeń merytorycznych, instytucjonalnych i organizacyjnych dla instytucji do spraw Krajowego Systemu Kwalifikacji - Zwiększanie wiedzy na temat Krajowych Ram Kwalifikacji i kształcenia w oparciu o efekty uczenia się wśród instytucji edukacyjnych i szkoleniowych i uczestników rynku pracy.

Udział PIFS w kosultacjach Powołanie czterech zespołów problemowych dla poszczególnych obszarów debaty: 1. Model KRK dla maksymalizacji możliwości osiągania poziomu kwalifikacji przez uczących się. 2. Proces osiągania kwalifikacji oparty o efekty uczenia się. 3. System potwierdzania efektów uczenia się oraz mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w Europie 4. Zakres uczestnictwa partnerów społecznych i uczestników dialogu obywatelskiego w systemie kwalifikacji dla pełnego zaangażowania grup interesariuszy w tworzeniu i funkcjonowaniu systemu kwalifikacji

Jakie są potencjalne szanse i zagrożenia dla Izby związane z reformą? Szanse: Dodefiniowanie branży szkoleniowej w ramach kształcenia pozaformalnego. Umocnienie głosu środowiska szkoleniowego. Integracja branży szkoleniowej (jej opis poprzez projekty badawcze, jako części kształcenia pozaformalnego). Dążenie do standaryzacji usług (KRK wymaga poddania się zewn. Ocenie), kwalifikacji pełnych i cząstkowych oraz przejrzyste zasady tego procesu.

Nawiązanie współpracy z różnymi izbami branżowymi i współdziałanie w zazębiających się obszarach (komitety akredytacyjne, przepisy VAT). Integracja wszystkich kształcących w obszarze pozaformalnym. Uzyskanie możliwości ustanawiania przedstawiciela PIFS w komisjach akredytujących, weryfikujących kwalifikacje. Budowanie modelu ustanawiania kwalifikacji. Abyśmy mogli, jako środowiska branżowe i szkoleniowe kształcące w konkretnych zawodach (kwalifikacjach pełnych lub cząstkowych), definiować kwalifikacje, je opisywać i wskazywać sposób ich weryfikowania.

Przy okazji definiowania kształcenia pozaformalnego - integrowanie wokół niego- przepisów dotyczących branży szkoleniowej w ramach różnych ministerstw (wyeliminowanie sprzeczności: VAT, placówki niepubliczne, kształcenie i wychowanie, uczelnie wyższe – firmy szkoleniowe). Podniesienie rangi kształcenia pozaformalngo. Zrównanie wszystkich dróg zdobywania kwalifikacji, tzn. ze sfery edukacji formalnej, nieformalnej i pozaformalnej.

Zagrożenia: Brak badań i definicji oraz opracowań dotyczących kształcenia pozaformalnego może skutkować zawłaszczeniem tego rynku, błędnym jego nazywaniem: przykład ze spotkania KRK – kształcenie pozaformalne = szkoły językowe. Brak reprezentacji firm i instytucji szkoleniowych w ciałach nazywających kwalifikacje i je weryfikujących. Brak kwalifikacji pełnych i cząstkowych uczonych przez firmy szkoleniowe wśród kwalifikacji uznawanych. Realizowanie się zasady: nieobecni nie mają głosu.

Zmarnowanie szansy na włączenie się w proces zmian, gdy on jest inicjowany i definiowany. Zgoda na bycie biernym obserwatorem zmian. Upaństwowienie i zawłaszczenie LLL oraz KRK przez kształcenia formalne. Komercyjny rynek szkoleń musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czy oferowane przez niego kwalifikacje, w tym te poparte dyplomami i certyfikatami, zachowają swoją wartość w oczach klientów po wdrożeniu ram kwalifikacyjnych, jeśli nie zostaną w pełni w tych ramach odpowiednio uwzględnione i wycenione (za A. Lechem).

Planowane i realizowane działania: 1.Aktywna praca przedstawicieli PIFS w zespołach roboczych debaty społecznej KRK. 2.Uświadamianie środowiska firm szkoleniowych w obszarze zachodzących zmian. 3.Inicjowanie dyskusji w tym zakresie (maile, forum PIFS, Komisja Kształcenia Zawodowego, Pełnomocnicy Regionalni, Newsletter PIFS) 4.Włączenie się w prace rozpoczęte przez IBE nad badaniem obszaru kształcenia pozaformalnego. 5.Współpraca z PARP przy badaniach rynku usług szkoleniowych. 6.Praca przedstawicieli PIFS w zespole powołanym przez MEN w celu wypracowania zasad współpracy: szkoły zawodowe – przedsiębiorcy. 7.Pozyskanie środków unijnych na projekt finansujący powstanie obserwatorium kształcenia pozaformalnego.

8.Zakończenie prac nad standardem usługi szkoleniowej. 9.Udział PIFS w tworzeniu słownika pojęć w KRK. 10.Współpraca z PTI, KBiN, Izbą Rzemieślniczą – wypracowywanie wspólnych rozwiązań i stanowisk. 11.Udział przedstawicieli kształcenia pozaformalnego w instytucjach weryfikujących i nadających kwalifikacje. 12.Zadbanie o otwarcie dla praktyków i branż możliwości opisywania kwalifikacji pełnych i cząstkowych. 13.Zbadanie, jakie kwalifikacje pełne reprezentowane są lub uczone przez Członków PIFS.

Dziękujemy za uwagę! Ewa Polańska, Andrzej Lech (Tworząc prezentację korzystałam z opracowań Witolda Woźniaka oraz Tomasza Saryusz-Wolskiego, Michała Gawryszczaka, Andrzeja Lecha)