Podatki dochodowe mgr Marcin Hołówka

Podatki Tylko dwie rzeczy są pewne: śmierć i podatki Beniamin Franklin

Plan wykładu Krótki rys historyczny podatków dochodowych; Cechy charakterystyczne podatków dochodowych; Przybliżenie podstawowych elementów konstrukcji prawnej podatku dochodowego (organ podatkowy, podatnik, podatek, przychód, koszty, dochód, itp.); Powstanie i wygaśnięcie stosunku prawnego; Krótko o regulacjach Unii Europejskiej a dotyczących podatku dochodowego

Historia podatków dochodowych Pierwszym podatkiem dochodowym był „tymczasowy” podatek, uchwalony przez Parlament Anglii w 1799 r. i służący do sfinansowania wojny. W Polsce, już w 1920 r. wprowadzono państwowy podatek dochodowy – obowiązujący na terytorium całego kraju.

Konstytucja RP Art. 217 Konstytucji RP stanowi, że nakładanie podatków oraz innych danin publicznych, a także określanie podmiotów opodatkowania, przedmiotów opodatkowania, stawek podatkowych, kategorii podmiotów zwolnionych od podatków oraz zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych może następować wyłącznie w drodze ustawy.

Co to jest podatek? Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa

Cechy charakterystyczne podatków dochodowych Podatki dochodowe są: Podatkami bezpośrednimi, bo obciążają bezpośrednio podatnika (podmiot podatku), to podatnik ma obowiązek wpłacić obliczoną kwotę podatku do organu podatkowego; Świadczeniami uwzględniającymi zasadę zdolności płatniczej, a więc realizacja opodatkowania jest dostosowana do możliwości płatniczych podatnika, ciężar podatkowy ma być zasadniczo rozłożony równo pomiędzy członków społeczeństwa;

Cechy charakterystyczne podatków dochodowych Podatki dochodowe są: Związane z dochodem płynnym podatnika, obejmuje dochody podatnika w oznaczonym czasie (np. roku kalendarzowego, roku obrotowego); Podatkami realnymi (rzeczywistymi), będącymi funkcją efektywności ekonomicznej podatnika (w przeciwieństwie do podatków nominalnych).

Konstrukcja podatków dochodowych Podatek dochodowy opiera się na następującym mechanizmie: Dochód to przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu Przychód to wpływy majątkowe podatnika Koszty uzyskania przychodu to wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodu

Jakie mamy podatki dochodowe? W polskim systemie prawnym mamy: 1. Podatek dochodowy od osób fizycznych, który jest regulowany przepisami zawartymi w następujących aktach prawnych: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: PDOF), ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Jakie mamy podatki dochodowe? 2. Podatek dochodowy od osób prawnych, który został uregulowany przepisami zawartymi w następujących aktach prawnych: ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej PDOP), ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Podmioty stosunku prawno-podatkowego: Organ podatkowy, który jest ustawowo uprawniony do żądania zapłaty podatku (podmiot czynny); Podatnik, na którego ustawowo zostały nałożone podatkowe normy imperatywno-atrybutywne, zobowiązujące go do zapłaty podatku (podmiot bierny).

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Głównym obowiązkiem podatnika (podmiotu biernego) jest zapłata podatku. Głównym uprawnieniem organu podatkowego (podmiotu czynnego) jest żądanie zapłaty podatku.

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Kto jest podmiotem podatku dochodowego? Podatek dochodowy od osób fizycznych: osoby fizyczne, Podatek dochodowy od osób prawnych: osoby prawne, spółki kapitałowe w organizacji, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Kto jest podmiotem podatku dochodowego od osób fizycznych? Definicja osoby fizycznej: brak legalnej definicji w polskim systemie prawa podatkowego, Odwołanie do kodeksu cywilnego (art. 8 ust. 1 k.c.): Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną (oraz zdolność podatkową).

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Także inne podmioty niż osoby fizyczne i osoby prawne podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Są to przykładowo: Wspólnie rozliczający się małżonkowie; Osoby samotnie wychowujący dzieci; Dochody dzieci są łączone z dochodami rodziców; Gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych; Podatkowe grupy kapitałowe.

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Na czym polega nieograniczony / ograniczony obowiązek podatkowy? Nieograniczony obowiązek podatkowy oznacza, że opodatkowaniu podlega całość dochodów podatnika, bez względu na miejsce położenia źródła przychodów, pod warunkiem, że osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium RP lub osoba prawna ma siedzibę (miejsce zarządu) na terytorium RP. Osoba fizyczna – istotne jest miejsce centralnej aktywności życiowej (tzw. centrum interesów życiowych).

Elementy konstrukcji prawnej podatku dochodowego Na czym polega nieograniczony / ograniczony obowiązek podatkowy? Ograniczony obowiązek podatkowy oznacza, że opodatkowaniu podlega tylko ta część dochodów podatnika, która ma swoje źródło na terenie RP, pod warunkiem, że osoba fizyczna nie ma miejsca zamieszkania na terytorium RP lub osoba prawna nie ma siedziby (miejsce zarządu) na terytorium RP. Osoba prawna – istotne jest, gdzie jest siedziba oraz gdzie znajduje się miejsce rzeczywistego zarządu osoby prawnej.

Przedmiot opodatkowania Przedmiotem opodatkowania jest dochód, w oznaczonych w przepisach przypadkach przedmiotem opodatkowania będzie przychód.

Przedmiot opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych Przedmiotem opodatkowania jest dochód uzyskiwany z działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika, będącego osobą prawną.

Przedmiot opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych Przedmiotem opodatkowania jest m.in..: dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika, osobę fizyczną; Wynagrodzenie z umowy o pracę, Wynagrodzenie z działalności prowadzonej osobiście (np.: umowa zlecenie, umowa o dzieło), Dochody z majątku i kapitału.

Rok podatkowy PDOF: zawsze 12 miesięcy kalendarzowych; PDOP: 12 następujących po sobie miesięcy wybranych przez podatnika.

Wyłączenia z opodatkowania Wyłączone z opodatkowania są m.in. przychody z prawnie nieskutecznej czynności prawnej (np.: dochody z kradzieży, prostytucji), przychody opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.

Podmiotowe zwolnienia z podatku dochodowego Podmiotowo zwolnione są m.in.: Skarb Państwa, NBP, ZUS, jednostki samorządu terytorialnego odnośnie oznaczonych dochodów tych jednostek i inne wymienione podmioty.

Definicja dochodu Dochodem jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania przychodów. W przypadku, gdy wartość kosztów uzyskania przychodów przekracza wartość przychodów to taka różnica jest stratą.

Jak ustalić dochód? Dochód (stratę) ustala się na podstawie : zawartej umowy, prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, innych dokumentów źródłowych (wystawionych rachunków, przelewów bankowych, itp.).

Oszacowanie dochodu W przypadku, gdy księgi rachunkowe prowadzone są nierzetelnie to organ podatkowy może dokonać oszacowania dochodu (m.in. dotyczy to podatników o ograniczonym obowiązku podatkowym lub tzw. stron powiązanych).

Definicja przychodu Przychód w działalności gospodarczej – kwoty należne, choćby faktycznie nieotrzymane. Przychód poza działalnością gospodarczą – kwoty wypłacone, przelane na konto bankowe lub pozostawione do dyspozycji podatnika.

Definicja kosztów Koszty w działalności gospodarczej – wydatki poniesione w celu osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia przychodów, niezaliczone do kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Koszty poza działalnością gospodarczą – wartość określona kwotowo albo procentowo wartość przychodów (np.: 20%, 50%).

Koszty w działalności gospodarczej Proporcjonalność kosztów wobec przychodów: moment zaksięgowania otrzymanej faktury dokumentującej poniesienie wydatku, jeśli wydatek jest powiązany z przychodami tego roku podatkowego; Jeśli wydatek jest związany z następnym rokiem podatkowym – może być kosztem dopiero w tym następnym roku.

Koszty zryczałtowane Do określonych przez ustawodawcę przychodów stosuje się określone przez ustawę koszty zryczałtowane, ustalone w wymiarze kwotowym (np.: 111,25 zł miesięcznie dla umów o pracę) bądź procentowym (np.: 20% dla umów zleceń).

Amortyzacja Amortyzacja to szczególny sposób odnoszenia w koszty uzyskania przychodów wydatków na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Chodzi o rozłożenie znacznego kwotowo wydatku w czasie.

Zwolnienia i ulgi w podatku dochodowym Zwolnienia podatkowe oznaczają definitywne wyłączenie z zakresu opodatkowania danych podmiotów (np.: zwolnienie podmiotowe dla Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego) lub danych czynności prawnych (np.: zwolnienie przedmiotowe dla świadczeń rodzinnych otrzymanych na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych).

Zwolnienia i ulgi w podatku dochodowym Ulgi podatkowe jedynie redukują wymiar podatku, ale nie oznaczają rezygnacji z opodatkowania. Przykładem może być ulga internetowa (art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o PDOF) na wydatki przeznaczone korzystanie z Internetu w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.

Podstawa opodatkowania Po ustaleniu jakie przychody podatnik w danym roku osiągnął oraz jakie poniósł wydatki na uzyskanie tych przychodów otrzymujemy informację o dochodzie podatnika. Po uwzględnieniu ulg podatkowych dochodzi do konkretyzacji przedmiotu opodatkowania, a więc otrzymujemy podstawę opodatkowania.

Stawki podatku Do ustalonej podstawy opodatkowania stosujemy odpowiednie stawki podatku dochodowego, np.: Podstawowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi – 19%. Podstawowe „progresywne” stawki podatku dochodowego od osób fizycznych wynoszą – 18% lub 32%, po uwzględnieniu kwoty wolnej od podatku. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać stawkę liniową – 19%.

Inne stawki podatku dochodowego Stawki podatku od przychodów osób z ograniczonym obowiązkiem podatkowym - 20% (przychody z odsetek, należności licencyjnych) lub 19% (dywidendy), niższe stawki w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania; Strony powiązane, bez dokumentacji stron powiązanych - 50%; Stawka podatku PDOF przychody z nieujawnionych źródeł - 75%.

Dochody zagraniczne Podatnik z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym a dochody zagraniczne: możliwe dwie metody unikania podwójnego opodatkowania metoda wyłączenia z progresją, polegająca na tym, że dochody zagraniczne służą jedynie ustaleniu progu i stawki podatku lub metoda proporcjonalnego odliczenia, polegająca na odliczeniu podatku dochodowego zapłaconego za granicą od podatku obliczonego w zeznaniu rocznym.

Powstanie i wygaśnięcie stosunku prawnego Nauka prawa podatkowego wyróżnia dwa sposoby powstania zobowiązań podatkowych: ex lege (z mocy prawa), gdy zaistnieje zdarzenie wskazane przez przepisy ustawy podatkowej; przez doręczenie decyzji urzędowej (urzędowy wymiar podatku). W podatkach dochodowych zasadniczo zobowiązanie podatkowe powstaje przez ziszczenie się zdarzenia określonego w ustawach o PDOF i PDOP.

Powstanie i wygaśnięcie stosunku prawnego W określonym przez ustawy o PDOF i PDOP terminie podatnik ma obowiązek złożenia deklaracji podatkowej oraz uiszczenia podatku. W deklaracji rocznej podatnik wskazuje wysokość wpłacanych miesięcznie bądź kwartalnie zaliczek na podatek dochodowy. Organ podatkowy może wydać decyzję deklaratoryjną, w której określona zostaje prawidłowa wysokość podatku.

Powstanie i wygaśnięcie stosunku prawnego Jak wygasają zobowiązania w podatku dochodowym: Zapłata podatku; Przejęcie własności; Przeniesienie własności; Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta; Potrącenie; Zaliczenie nadpłaty; Umorzenie zaległości; Zaniechanie poboru podatku; Przedawnienie.

Udział jednostek samorządu terytorialnego w PDOF i PDOP Gmina (art. 4 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego): Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 39,34%. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi 6,71%.

Udział jednostek samorządu terytorialnego w PDOF i PDOP Powiat (art. 5 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego): Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze powiatu wynosi 10,25%. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze powiatu, wynosi 1,40%.

Udział jednostek samorządu terytorialnego w PDOF i PDOP Województwo (art. 6 ust. 2 i 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego): Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze województwa wynosi 1,60%. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze województwa, wynosi 14,75%.

Regulacje Unii Europejskiej dotyczące podatku dochodowego Podstawą harmonizacji rozwiązań państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie podatków bezpośrednich jest art. 94 (ex art. 100) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zgodnie z którym ujednoliceniu mają podlegać te rozwiązania prawne, które bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.

Regulacje Unii Europejskiej dotyczące podatku dochodowego Regulacja podatku dochodowego od osób fizycznych jest domeną państw członkowskich. Kraje członkowskie Unii Europejskiej same określają podstawę opodatkowania, stawki, zwolnienia i ulgi.

Regulacje Unii Europejskiej dotyczące podatku dochodowego Regulacja podatku dochodowego od osób prawnych należy w Unii Europejskiej zasadniczo do gestii państw członkowskich, w szczególności określanie podstawy opodatkowania, stawek, ulg i zwolnień. Jednak na poziomie wspólnotowym wprowadzono szereg dyrektyw, które mają za cel ujednolicenie aspektów opodatkowania spółek z różnych państw członkowskich, w tym w szczególności umożliwienia zapewnienia przepływu towarów, osób, usług i kapitału oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej.

Regulacje Unii Europejskiej dotyczące podatku dochodowego Dyrektywy w podatku dochodowego od osób prawnych: 1. Dyrektywa 90/434/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do fuzji, podziałów, wniesienia majątku i wymiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich (Dz. U.WE L 225, 20.08.1990, str. 0001 - 0005), 2. Dyrektywa 90/435/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i zależnych w różnych państwach członkowskich (Dz.U WE L 225. 20.08.1990. str. 0006 - 0009), 3. Konwencja Arbitrażowa 90/436/EWG w sprawie wyeliminowania podwójnego opodatkowania w związku z korektą zysków przedsiębiorstw powiązanych (Dz.U WE L 225, 20/08/1990, str. 0010 - 0024), 4. Dyrektywa 2003/48/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania dochodu z oszczędności w formie płatności odsetkowych na obszarze Wspólnoty (Dz.U UE L 157,26/6/2003. str. 38), dotycząca wyłącznie opodatkowania nierezydentów, 5. Dyrektywa 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania odsetek i należności licencyjnych w stosunkach pomiędzy spółkami powiązanymi w różnych państwach członkowskich (Dz.U UE L 157, 26/6/2003, str.49).

Dziękuję za uwagę Prezentację można pobrać ze strony internetowej: www.holowka.com.pl/dokumenty-do-pobrania/podatki_dochodowe.pptx