Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w ramach państw członkowskich UE ,EOG i Szwajcarii Październik 2010

Nowe przepisy z zakresu koordynacji, zarys podstawowych zmian w zakresie ustawodawstwa właściwego Radek Październik 2010

POJĘCIE KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego jako pojęcie nie jest zdefiniowane ani w aktualnie obowiązujących rozporządzeniach unijnych ani w setkach orzeczeń ,które w tej materii wydał Trybunał Sprawiedliwości. Koordynacja oznacza regulowanie zależności między systemami prawnymi różnych krajów dla zachowania odpowiedniego ładu dla ich funkcjonowania ,ale bez zmian merytorycznych norm prawnych ,systemów. Koordynacja jest pojęciem przeciwstawnym pojęciu harmonizacji prawa czyli ujednoliceniu prawa. Cechy koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego: 1.Zachowanie różnic pomiędzy systemami państw członkowskich Państwa członkowskie budują własne systemy ubezpieczeniowe w oparciu o własne warunki ekonomiczne,demograficzne,polityczne czy historyczne, Państwa członkowskie same określają wysokość składek,świadczeń ,warunki nabywania uprawnień do świadczeń.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego Cel koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego: 1.Wypracowanie instrumentów ,które stanowiłyby pomost łączący różnorodność systemów zabezpieczenia społecznego wszystkich krajów członkowskich 2.Ochrona interesów osób ubezpieczonych przemieszczających się po krajach członkowskich 3.Skorygowanie zasady terytorialności. 4.Współpraca instytucji zabezpieczenia społecznego państw członkowskich 5.Zbudowanie kompleksowego mechanizmu ,procedur pozwalających zapewnić harmonijna współpracę pomiędzy krajami członkowskimi.

ZASADY KOORDYNACJI Zasada jedności stosowanego ustawodawstwa art.11 ust.1 rozporządzenia 883/2004 Naczelna zasada przewiduje ,że osoby do których stosuje się rozporządzenia unijne podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego.W przypadku pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek zastosowanie ma ustawodawstwo tego państwa członkowskiego w którym wykonywana jest praca,zgodnie z zasadą „ lex loci laboris” czyli zasada miejsca zatrudnienia. Wyjątki od powyższej zasady: -oddelegowanie pracowników do innego państwa członkowskiego

PODSTAWY PRAWNE Z dniem 1 maja 2010 weszły w życie: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) nr 988/2009 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz określające treść załączników. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczące wykonania rozporządzenia 883/2004 Decyzje Komisji Administracyjnej d,s Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego *decyzja nr 2A dotycząca zastosowania właściwego ustawodawstwa do pracowników delegowanych

PODSTAWY PRAWNE Zadania Komisji Administracyjnej: 1.art.72 rozporządzenia 883/2004 określa szczególne zadania Komisji Administracyjnej tj: *rozpatrywanie spraw administracyjnych *dokonywanie wykładni wynikających z przepisów rozporządzeń 883/2004 i 987/2009 *ułatwienie stosowania w praktyce przepisów unijnych.

OGÓLNE DEFINICJE WYNIKAJĄCE Z ROZPORZĄDZEŃ UNIJNYCH Praca najemna- wszelka praca lub sytuacja równoważna czyli praca pod nadzorem ,za wynagrodzeniem ,na rzecz osoby trzeciej Działalność na własny -rachunek-wszelka praca lub sytuacja równoważna na „swoją rzecz” we własnym imieniu Zamieszkanie-miejsce -w którym osoba zwykle przebywa

DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Osoba ,która wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy ,a która jest delegowana przez tego pracodawcą do innego państwa członkowskiego ,nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego ,pod warunkiem ,że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i ,że osoba ta nie jest wysłana aby zastąpić inną. Pracownik aby mógł być oddelegowany do pracy do innego kraju członkowskiego musi bezpośrednio przed wysłaniem do kraju zatrudnienia podlegać ubezpieczeniom w kraju delegującym przez okres 1 m-ca. Podleganie ubezpieczeniom oznacza: 1. Opłacanie składek społecznych i zdrowotnych 2. Opłacanie składek tylko zdrowotnych 3. Pobieranie zasiłków z FUS 4. Zarejstrowanie w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna 5.Podleganie w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Warunki jakie musi spełnić pracodawca aby mógł oddelegowywać pracowników do pracy do innego kraju członkowskiego. 1.Pracodawca musi prowadzić znaczna część swojej działalności na terenie kraju delegującego: *miejsce w którym delegujące przedsiębiorstwo ma zarejstrowaną siedzibę i administrację *liczebność personelu administracyjnego w państwie delegującym i państwie zatrudnienia ( obecność wyłącznie personelu administracyjnego w państwie delegującym wyklucza możliwość zastosowania przepisów o oddelegowaniu), *miejsce ,w którym rekrutowani są pracownicy, *miejsce ,w którym zawierana jest większość umów z klientami, *prawo mające zastosowanie do zawartych umów, *liczba umów zawieranych w kraju delegującym i zatrudnienia, *obroty osiągąne przez pracodawcę w kraju delegującym i zatrudnienia (zaleca się około 25% obrotów w kraju delegującym aby spełnic warunki do oddelegowania) *

DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW PRZYKŁAD 1 Firma we wniosku od wydanie formularza A1 podała, że zatrudnia w Polsce 5 osób, za granicę wysłała 45. Obroty kształtują się na poziomie 27% w Polsce a reszta za granicą. Złożone wnioski dotyczą okresu 22 miesiące od 1 września 2010r.. Któremu ustawodawstwu będą podlegali delegowani? Jakie kryteria należy sprawdzić przed wydaniem formularza A1? Delegowani mogą nadal podlegać polskiemu ustawodawstwu pod warunkiem: Działalność firmy nie ma charakteru czysto wewnętrznego zgodnie z art. 14.2 R 987/2009 (zatrudnia jedynie 5 osób) Bezwzględnie należy sprawdzić czy w okresie od 1 sierpnia do 1 września pracownicy podlegali ubezpieczeniom społecznym w Polsce

DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW PRZYKŁAD 2 Pracownik był zatrudniony i delegowany do wykonywania pracy w Niemczech od marca 2010 do 30 czerwca 2010. Po tym okresie rozwiązał umowę o pracę i od 1 lipca 2010 zatrudnił się u innego pracodawcy. Od 1 lipca 2010 ma zostać wysłany na 24 miesiące do pracy w Belgii. Któremu ustawodawstwu podlega delegowany pracownik? Delegowany pracownik nadal podlega polskiemu ustawodawstwu ponieważ podlegał ubezpieczeniom społecznym miesiąc bezpośrednio przed delegowaniem. Ponieważ pracownik ma być delegowany do innego państwa UE, okresy delegowania się nie sumują – nie ma potrzeby sprawdzania, czy aktualnie delegujący pracodawca jest powiązany z poprzednim.

FORMULARZE

FORMULARZE Od 1 maja 2010r. przestają obowiązywać formularze: E101 E103 W miejsce formularzy został przyjęty formularz A1, który ma być stosowany do wszystkich przypadków, również tych, do których nadal ma zastosowanie Rozporządzenie 1408/71 poprzez artykuł 87(8) Rozporządzenia 883/2004 Od 1 maja 2012, zaczną obowiązywać formularze elektroniczne

FORMULARZE - PROCEDURY Od 1 maja 2010 obowiązują nowe wzory wniosków o wydanie formularza A1 Formularz A1 składany jest w: 4 egzemplarzach dla pracownika, 3 egzemplarzach dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

FORMULARZE - PROCEDURY Przekazywanie informacji przez zainteresowanych (art. 3.2 R 987/2009) „Osoby, do których ma zastosowanie rozporządzenie podstawowe, zobowiązane są do przekazania instytucji właściwej informacji, dokumentów lub dowodów potwierdzających niezbędnych dla ustalenia ich sytuacji lub sytuacji ich rodzin, do ustalenia lub utrzymania ich praw i obowiązków oraz do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa oraz wynikających z niego obowiązków tych osób.”

FORMULARZE - PROCEDURY Zgodne z art. 5 R 987/2009 dokumenty wydane przez dane państwo są: Tak długo ważne i muszą być akceptowane dopóki nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez tę instytucję, która je wydała (art. 5.1), W razie wątpliwości co do dokumentu lub informacji na których się on opiera instytucja ma prawo zwrócić się z prośbą o wyjaśnienia lub wycofanie dokumentu (art. 5.2), Jeżeli instytucje nie osiągną porozumienia sprawa kierowana jest do Komisji Administracyjnej

Dziękuję za uwagę Radek