Zarządzanie kapitałem w bankach Krzysztof Dresler, Wiceprezes Zarządu Banku PKO BP SA Warszawa, 27 stycznia 2011 r.

Podstawowe pojęcia - przedmiot zarządzania Kapitał wewnętrzny - oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka Miara stosowana w praktyce przez banki (definicja z Prawa bankowego art. 128) Kapitał ekonomiczny - oszacowana przez bank kwota kapitału, niezbędna do pokrycia wszystkich potencjalnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz wpływu zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka Miara występująca w literaturze akademickiej, w praktyce często utożsamiana z kapitałem wewnętrznym (różnica semantyczna) Fundusze własne – definicja kapitałów uznawanych przez władze nadzorcze dla celów określania adekwatności kapitałowej; składają się z sumy funduszy podstawowych (Tier 1), uzupełniających (Tier 2) i kapitału krótkoterminowego (Tier 3) Kapitał własny – miara sprawozdawczo-księgowa stanowiąca sumę: kapitału podstawowego, kapitału zapasowego, kapitału rezerwowego, funduszu ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej, funduszu z aktualizacji wyceny, wyniku finansowego w trakcie zatwierdzania, wyniku z lat ubiegłych, bieżącego wyniku finansowego netto, odpisów z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Podstawowe pojęcia - RAPM RAPM (Risk Adjusted Performance Measurement) - metoda pomiaru rentowności działalności banku uwzględniająca relację poziomu zysku do poziomu ponoszonego ryzyka, obejmuje takie miary jak: wynik netto wynik netto RORAC = = kapitał skorygowany o ryzyko kapitał wewnętrzny wynik netto skorygowany o ryzyko wynik netto - oczekiwana strata RAROC = = zainwestowany kapitał kapitał własny wynik netto skorygowany o ryzyko wynik netto - oczekiwana strata RARORAC = = kapitał skorygowany o ryzyko kapitał wewnętrzny Wdrożenie systemu pomiaru rentowności skorygowanej o ryzyko wymaga aktywnego współdziałania Finansów (w zakresie zarządzania rentownością oraz alokacji wyników) oraz Ryzyka (w zakresie alokacji oczekiwanego i nieoczekiwanego poziomu ryzyka). Ponadto ustalenie celów rentownościowych powinno być spójne z polityką zarządzania ryzykiem banku, w tym określoną przez bank tolerancją na ryzyko.

Podstawowe pojęcia - cele zarządzania Celem zarządzania kapitałem własnym jest zwiększanie rentowności oraz wartości dla akcjonariuszy, przy zachowaniu bezpiecznego poziomu adekwatności kapitałowej. Celem zarządzania adekwatnością kapitałową jest utrzymanie, w sposób ciągły, funduszy własnych na poziomie adekwatnym do skali oraz profilu ryzyka działalności (mierzonego np.: kapitałem wewnętrznym). Proces zarządzania adekwatnością kapitałową i kapitałem własnym obejmuje: określanie oraz realizację pożądanych przez bank celów kapitałowych, identyfikację i monitorowanie istotnych rodzajów ryzyka, szacowanie kapitału wewnętrznego na pokrycie poszczególnych rodzajów ryzyka oraz łącznego kapitału wewnętrznego, ustalanie wewnętrznych limitów na poziom adekwatności kapitałowej, prognozowanie, monitorowanie oraz raportowanie poziomu i struktury kapitału własnego oraz adekwatności kapitałowej, kapitałowe działania awaryjne, alokację kapitału wewnętrznego, ocenę rentowności poszczególnych obszarów biznesowych oraz poszczególnych spółek.

Zarządzanie kapitałem - element procesu ICAAP Zgodnie z paragrafem 40 uchwały nr 383/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r., proces ICAAP obejmuje: Proces ICAAP szacowanie kapitału wewnętrznego, planowanie kapitałowe, zarządzanie kapitałowe. ZARZĄDZANIE KAPITAŁOWE PLANOWANIE KAPITAŁOWE

Alokacja kapitału wewnętrznego w PKO BP SA 1. Klucze alokacji Kapitał wewnętrzny alokowany jest na: obszary biznesowe, segmenty klienta, spółki Grupy Kapitałowej c. 2. Obciążenie centrów zysku kosztem kapitału Kapitał wewnętrzny jest alokowany w przekrojach pozwalających na obciążenie obszarów biznesowych, segmentów klienta oraz poszczególnych spółek kosztem kapitału. 3. Pomiar rentowności skorygowanej o ryzyko Do oceny rentowności działalności poszczególnych obszarów biznesowych i segmentów klienta oraz poszczególnych spółek stosowane mogą być następujące mierniki: zwrot skorygowany o ryzyko na kapitale wewnętrznym RARORAC (Risk Adjusted Return on Risk Adjusted Capital) zwrot na kapitale wewnętrznym RORAC (Return on Risk Adjusted Capital) Wyniki oceny rentowności obszaru biznesowego i segmentu klienta są uwzględniane w procesie planowania finansowego i strategicznego oraz podejmowania decyzji kapitałowych z zakresu struktury finansowania, podziału zysku, polityki dywidendy oraz dodatkowych emisji kapitału.

Planowanie, monitorowanie i raportowanie kapitałowe w PKO BP SA Monitorowanie poziomu miar adekwatności kapitałowej prowadzone jest dla jednostkowego i skonsolidowanego współczynnika wypłacalności, relacji funduszy własnych do kapitału wewnętrznego, Leverage Ratio oraz Tier 1 Ratio Monitorowanie ma na celu ustalenie aktualnego poziomu miar adekwatności kapitałowej oraz porównanie do określonego jako bezpieczny minimalnego poziomu miar adekwatności kapitałowej d. 2. Planowanie Założeniem planowania finansowego jest takie zaplanowanie działań, aby planowane miary adekwatności kapitałowej znajdowały się na bezpiecznym poziomie. Prognozowanie wykonania planu adekwatności kapitałowej w celu weryfikacji konieczności podejmowania działań zaradczych. 3. Raportowanie adekwatności kapitałowej Informacje dotyczące: adekwatności kapitałowej, funduszy własnych, wymogów kapitałowych, kapitału wewnętrznego oraz ich prognoz, wyników analiz testów warunków skrajnych oraz analizy wrażliwości, rekomendacji działań w zakresie adekwatności kapitałowej. odbiorcami są KZAP, Zarząd Banku oraz Rada Nadzorcza Banku.

Zarządzanie adekwatnością kapitałową w PKO BP SA 1. Określanie apetytu na ryzyko i celów kapitałowych Limity zgodnie z Prawem bankowym: współczynnik wypłacalności >8% → fundusze własne > suma wymogów kapitałowych relacja fundusze własne / kapitał wewnętrzny >1,0 → fundusze własne > suma kapitału wewnętrznego Limity wewnętrzne: limit dolny i górny ustalony powyżej limitów zewnętrznych 2. Zarządzanie wysokością i strukturą kapitałów Długoterminowe cele kapitałowe są ustalane i monitorowane w procesie planowania finansowego i strategicznego. Kształtowanie celów kapitałowych odbywa się poprzez proces podejmowania decyzji kapitałowych z zakresu struktury finansowania, podziału zysku, polityki dywidendy oraz dodatkowych emisji kapitału. 3. Kapitałowe działania awaryjne Kapitałowe działania awaryjne są uruchamiane, gdy historyczny lub prognozowany poziom miar adekwatności kapitałowej spada poniżej bezpiecznego poziomu. Narzędziami wykorzystywanymi przy opracowywaniu kapitałowych działań awaryjnych są: polityka dywidendy, emisja / skup akcji, dług podporządkowany, sekurytyzacja, limity działalności kredytowej / ekspansja kredytowa. Decyzję w zakresie uruchomienia kapitałowych działań awaryjnych podejmuje Kierownictwo banku. 4. Zarządzanie rentownością skorygowaną o ryzyko Wykorzystanie miar rentowności skorygowanej o ryzyko (RAPM) do podejmowania decyzji zarządczych.

Zarządzanie kapitałem w PKO BP SA - doświadczenia Charakterystyka Grupy Kapitałowej - spółki o profilu kredytowym, finansowym, etc, Podmiot dominujący Grupy Kapitałowej - PKO BP SA wyznacza standardy, wspiera oraz nadzoruje spółki, Planowanie kapitałowe - z poziomu Banku do poziomu Grupy Kapitałowej, Zaangażowane komórki - głownie Pion Finansów i Pion Ryzyka Bankowego, Transfer rozwiązań do spółek - szerszy do spółek kredytowych (BFL, Kredobank).

Zarządzanie kapitałem w PKO BP SA - koszt kapitału Cel szacowania kosztu kapitału - analiza opłacalności inwestycji, Potrzeba zróżnicowania kosztu kapitału: Grupa Kapitałowa obejmuje spółki o różnym profilu i ryzyku inwestycyjnym, dodatkowe czynniki w przypadku koszt kapitału Kredobank - ryzyko kraju, stopy procentowe, etc.