dlaczego i jakiej strategii bezpieczeństwa Stanisław Koziej EUROPA MIĘDZY WSCHODEM I POŁUDNIEM: dlaczego i jakiej strategii bezpieczeństwa potrzebuje UE? www.koziej.pl @SKoziej AKADEMIA PISM 23 .10. 2015 Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Hipoteza: Podstawową słabością UE w dziedzinie bezpieczeństwa jest to, że nie jest ona realnym podmiotem strategicznym. Głównie reaguje na zasadzie ad hoc. Pokazują to wyraźnie ostatnie kryzysy. Taka UE jest nie tylko mało skuteczna, ale też mało przydatna dla Polski jako jej zewnętrzny filar bezpieczeństwa. Dlatego z polskiego punktu widzenia jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed UE jest jej ustrategicznienie. Oznacza to konieczność refleksji/samoidentyfikacji strategicznej i przyjęcia realistycznej strategii bezpieczeństwa europejskiego. Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

(do weryfikacji hipotezy): Zagadnienia (do weryfikacji hipotezy): Dlaczego UE potrzebuje strategii bezpieczeństwa? Jaka strategia bezpieczeństwa jest potrzebna UE? 3. W jaki sposób projektować strategię bezpieczeństwa UE? Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

1. Dlaczego? Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Ostatnie „testy” strategiczne UE (słabo „zaliczone”): Wojna Rosja – Gruzja/2008 r. Kryzys gazowy/2009 r. Interwencje w Afryce (Mali, Libia…) Kryzys finansowy … W trakcie …. wyzwania: WSCHÓD - POŁUDNIE Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Konflikt rosyjsko-ukraiński i konfrontacyjna polityka Rosji Najpoważniejsze od lat wyzwanie dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego: koniec ery pozimnowojennej Struktura kryzysu i prognozy: Rewolucja ukraińska (państwo porewolucyjne: stabilne, niestabilne?) Agresja rosyjska (cele: minimalistyczny - Krym, ambitny - Ukraina, awanturniczy - Zachód?) Reakcja Zachodu, w tym UE (stanowcza, uległa) Scenariusze: Nowa zimna wojna? Zgniły/gorzki/wstydliwy pokój? Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Konflikt na Bliskim Wschodzie i kryzys migracyjny w Europie Wojna wewnątrzislamska (szyicko-irański imperializm, sunnicki fundamentalizm, sztuczne granice polityczne, napięcia społeczne…): Państwo Islamskie Błędna strategia Zachodu: interwencyjna (Bush, prewencja) i kunktatorska (Obama, „poczekamy, zobaczymy”) i interwencja Rosji: bazy, gaz, polityka … Różnice interesów graczy regionalnych: Turcja, Iran, Arabia Saudyjska (Egipt, Jordania…), Izrael Potrzebna strategia: wizja nowego podziału politycznego(?), współpraca dwóch koalicji (?) Kryzys migracyjny w Europie: problem solidarności strategicznej … i potrzeba NOWEJ STRATEGII UE! Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

2. Jaka? Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

strategii bezpieczeństwa UE Treść strategii bezpieczeństwa UE Misja strategiczna UE Strategiczne wnioski z oceny środowiska/warunków bezpieczeństwa Koncepcja działania = strategia operacyjna Koncepcja przygotowania = strategia preparacyjna Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

w dziedzinie bezpieczeństwa Misja strategiczna UE w dziedzinie bezpieczeństwa Czy UE ma być strategicznym podmiotem w dziedzinie bezpieczeństwa? Interesy narodowe państw członkowskich a wartości uniwersalne „wspólny mianownik strategiczny” – wyciągnięty z interesów narodowych państw członkowskich Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Misja strategiczna UE – jako synteza interesów narodowych państw członkowskich Interesy państw członkowskich i stosunek do nich innych państw (partnerów, sojuszników): Wspólne (akceptowane) – wszyscy są gotowi uczestniczyć w we wsparciu ich realizacji (ubezpieczane wspólnotowo); Niesprzeczne (tolerowane) – nikt nie zgłasza wobec nich sprzeciwu, ale też nie deklaruje z góry udziału w zabezpieczeniu ich realizacji (w razie potrzeby – koalicja ad hoc); Sprzeczne (odrzucone) – nie uwzględniane we wspólnej misji bezpieczeństwa. Katalog (pakiet) wspólnych i niesprzecznych interesów państw członkowskich, czyli: Misja UE w dziedzinie bezpieczeństwa Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Treść strategii bezpieczeństwa UE: warunki i koncepcje Ocena środowiska bezpieczeństwa szanse, wyzwania, ryzyka i zagrożenia polityczno-militarne i niemilitarne (informacyjne, cyber, ekonomiczne, społeczne …) Strategia operacyjna (zadania strategiczne) zadania realizowane wspólnotowo (wspólne interesy) zadania realizowane wg zasady ad hoc (interesy niesprzeczne) tandem NATO- UE Strategia preparacyjna (przygotowanie sił i środków: systemu bezpieczeństwa UE) instrumenty prawne mechanizmy organizacyjno-koordynacyjne (polityki) zasoby (budżet, struktury …) Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

3. Jak? Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej

Proces refleksji/samoidentyfikacji strategicznej UE do szczytu nt Proces refleksji/samoidentyfikacji strategicznej UE do szczytu nt. WPBiO w 2016 r. Konsultacje z państwami członkowskimi UE Wysoki Przedstawiciel ds. WPBiO Wysoki Przedstawiciel ds. WPBiO POLSKA Raport (projekt) Pozostałe kraje UE Komisja Europejska Rada Europejska (czerwiec 2016) Raport WP (BKBE?) Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej 14

w pracach nad Raportem WP Udział Polski w pracach nad Raportem WP CEL: nadanie pracom nad Raportem WP charakteru PRZEGLĄDU STRATEGICZNEGO, który stworzyłby podstawy do przygotowania nowej STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA UE PODMIOTY KRAJOWE: wykonawcze: Prezydent i Rada Ministrów oraz MSZ, MON, BBN konsultacyjne: kluby parlamentarne, NGOs, instytuty naukowe, ośrodki akademickie, indywidualni eksperci, środowiska dziennikarskie …. Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej 15

Dziękuję @SKoziej www.koziej.pl Październik 2015 www.koziej.pl @SKoziej 16