Nowotwory złośliwe narządów płciowych kobiecych Monika Paluszewska Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Warszawie

Nowotwory narządów płciowych kobiecych (2000r)

Rak szyjki macicy stanowi 6,9% nowotworów u kobiet, najczęściej występuje w grupie wiekowej 45-55 lat, odsetek przeżyć 5-letnich w Polsce wynosi ok. 50%

Rak szyjki macicy Czynniki ryzyka zachorowania zakażenie wirusem brodawczka ludzkiego (HPV - human papilloma virus) – w 90% przypadków raka szyjki macicy stwierdza się wirusa (typ 16 i typ 18) wczesne rozpoczęcie życia seksualnego duża liczba partnerów seksualnych partnerzy „wysokiego ryzyka” liczne ciąże i porody

Rak szyjki macicy Czynniki ryzyka zachorowania stany zapalne narządu płciowego przenoszone drogą płciową (np. chlamydia, rzęsistek, wirus opryszczki HSV-2) niski status socjo-ekonomiczny palenie papierosów wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych zakażenie wirusem HIV

Rak szyjki macicy Zmiany przednowotworowe śródnabłonkowa dysplazja (neoplazja) szyjki macicy (CIN - cervical intraepithelial neoplasia) dysplazja małego stopnia - CIN I dysplazja średniego stopnia - CIN II dysplazja dużego stopnia - CIN III

Rak szyjki macicy Zmiany przednowotworowe dysplazja małego stopnia CIN-I - zmiany (atypia, liczne mitozy, zaburzenia architektury) obejmują 1/3 dolnej nabłonka, w 60% ulega samoistnej regresji dysplazja średniego stopnia CIN-II - zmiany (nasilona atypia, duża liczba figur podziałowych)) obejmują 2/3 dolnej nabłonka, w 40% ulega samoistnej regresji

Rak szyjki macicy Zmiany przednowotworowe dysplazja dużego stopnia / rak przedinwazyjny CIN-III - zmiany dysplastyczne obejmują całą grubość nabłonka, ryzyko rozwoju raka inwazyjnego wynosi 36% w ciągu 20 lat (10-67%), w pozostałych przypadkach zmiany utrzymują się lub ulegają samoistnej regresji

Rak szyjki macicy Zmiany przednowotworowe wg syst. Bethesda low grade SIL (squamous intraepithelial lesion) (śródnablonkowe zmiany dysplastyczne małego stopnia) - obejmuje zmiany stwierdzane w przypadku zakażenia HPV oraz dysplazję małego stopnia (CIN I) high grade SIL - squamous intraepithelial lesion (śródnablonkowe zmiany dysplastyczne małego stopnia) - obejmuje zmiany typu dysplazji średniego i dużego stopnia oraz raka przedinwazyjnego (CIN II - CIN III)

Rak szyjki macicy Badania przesiewowe (zalecenia polskie, PUO) powszechne badania cytologiczne wymazu z szyjki macicy kobiet zdrowych w wieku 30-60 lat nie rzadziej niż co 3 lata u kobiet o tzw. podwyższonym ryzyku zachorowania badania powinny być wykonywane wcześniej i częściej co 1-2 lata

Rak szyjki macicy Badania przesiewowe - American Cancer Society 2004 cytologiczne badania przesiewowe należy rozpocząć 3 lata po pierwszym stosunku, nie później niż w wieku 21 lat, badania należy wykonywać raz w roku lub co 2 lata jeżeli badania wykonuje się na podłożu płynnym. U kobiet po 30 rż. jeżeli 3-krotne badanie było prawidłowe, badanie można wykonywać, co 2-3 lata. U kobiet powyżej 70rż., jeżeli 3-krotne badanie było prawidłowe, a w czasie ostatnich 10 lat nie było badań nieprawidłowych można badań zaniechać. Smith A i wsp. Cancer J Clin 2004

Rak szyjki macicy Badania cytologiczne System Bethesda jest systemem ujednoliconego przekazywania opisowych rozpoznań cytologicznych i powinien służyć jako wytyczne dla sposobu przedstawiania rozpoznań z wymazów z szyjki macicy i/lub pochwy. Dotychczasowy system Papanicolaou nie jest do zaakceptowania we współczesnej diagnostyce cytologicznej.

Rak szyjki macicy Badania cytologiczne - system Papanicolaou nie odzwierciedla etapów karcinogenezy nie ma odpowiedników w terminologii hist–pat brak określeń dla zmian przednowotworowych brak jednolitych kryteriów kwalifikacyjnych brak brak algorytmów postępowania

Rak szyjki macicy Badania cytologiczne - system Bethesda ocena jakości rozmazu odpowiedni do oceny odpowiedni, ale ocena utrudniona z powodu ... nieodpowiedni ogólna kategoryzacja stwierdzanego obrazu cytologicznego obraz cytologiczny prawidłowy obraz cytologiczny nieprawidłowy rozpoznanie opisowe

Rak szyjki macicy Postępowanie w stanach przedrakowych (USA, UE) CIN I – badanie cytologiczne za rok, nie stosuje się weryfikacji histologicznej ani leczenia CIN II, CIN III – weryfikacja histologiczna i zabiegi konizacji, ew. w wybranych przypadkach histerektomia

Rak szyjki macicy Objawy kliniczne objawy wczesne obfite upławy nieregularne krwawienia międzymiesiączkowe krwawienia pourazowe objawy późne bóle w dole brzucha bóle w okolicy lędźwiowej obrzęk kończyny dolnej objawy ze strony pęcherza i odbytnicy

Rak szyjki macicy Rozpoznanie objawy kliniczne ustalenie rozpoznania (cytologia, kolposkopia, badanie histologiczne wycinków z tarczy i wyskrobin z kanału szyjki) ocena zaawansowania (badania obrazowe, podstawowe badania krwi i moczu)

Rak szyjki macicy Histopatologia rak płaskonabłonkowy - 80% rak gruczołowy - 9,3% inne - rak drobnokomórkowy, mięsaki , chłoniaki złośliwe

Rak szyjki macicy Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień 0 - rak przedinwazyjny (ca in situ) Stopień I - rak ściśle ograniczony do szyjki macicy IA - rozpoznawany tylko w badaniu mikroskopowym IA1 - minimalne naciekanie podścieliska < 3mm IA2 - naciekanie podścieliska >3<5mm, a średnica < 7mm IB - zmiana większa niż w stopniu IA2, klinicznie widoczna lub niewidoczna IB1 - klinicznie widoczna zmiana < 4cm IB2 – klinicznie widoczna zmiana > 4cm

Rak szyjki macicy Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień II - rak przechodzi poza szyjkę, nie dochodzi do ścian miednicy i/lub nacieka 2/3 długości pochwy IIA - nacieka tylko górne 2/3 długości pochwy IIB - nacieka przymacicza (z lub bez naciekania pochwy) nie dochodząc do kości miednicy Stopień III - rak dochodzi do ścian miednicy, nacieka pochwę w dolnej 1/3 długości, wodonercze IIIA - nacieka 1/3 dolną pochwy, nie nacieka kości miednicy IIIB - nacieka kości miednicy (z lub bez naciekania pochwy), współistniejące wodonercze lub nieczynna nerka

Rak szyjki macicy Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień IV - rak przechodzi poza obręb miednicy mniejszej lub nacieka przez ciągłość błonę śluzową pęcherza lub odbytnicy IVA - naciekanie narządów sąsiednich IVB - odległe przerzuty

Rak szyjki macicy Leczenie rodzaj operacji i jej rozległość zależy od stopnia klinicznego zaawansowania Stopień 0 i IA1 metodą z wyboru jest oszczędzające leczenie chirurgiczne (konizacja lub amputacja szyjki) lub wobec braku zgody chorej brachyterapia przeciwwskazania do leczenia oszczędzającego guzy, stany zapalne przydatków, mięśniaki macicy, lokalizacja raka w kanale szyjki macicy, zniekształcenie poporodowe szyjki

Rak szyjki macicy Leczenie Stopień IA2 radykalne leczenie chirurgiczne (usunięcie macicy z selektywnym usunięciem węzłów chłonnych), +/- leczenie uzupełniające radioterapia (tele + brachy) z ± chemioterapią Stopień IB i IIA radykalne leczenie chirurgiczne (wycięcie macicy z przydatkami i węzłów chłonnych miednicy mniejszej, biopsja węzłów okołoaortalnych), radioterapia (tele + brachy) z ± chemioterapią

Rak szyjki macicy Leczenie Stopień IIB, III, IVA teleradioterapia w skojarzeniu z chemioterapią (cisplatyna) + brachyterapia Stopień IVB brak standardowego leczenia, postępowanie w ramach badań klinicznych

Rak szyjki macicy Leczenie radioterapia uzupełniająca przerzuty w węzłach chłonnych miednicy ogniska nowotworu w tkankach przymacicz obecność komórek raka w linii cięcia przerzuty do jajowodów i/lub jajników naciekanie trzonu macicy zatory z komórek raka w naczyniach rak gruczołowy, anaplastyczny i inne rzadkie postacie stopień złośliwości G2, G3

Rak szyjki macicy Leczenie radiochemioterapia poprawia całkowity i wolny od progresji czas przeżycia zmniejsza ilość wznów miejscowych i odległych zmniejsza ryzyko zgonu o 30-50% najczęściej stosowany schemat - cisplatyna 40mg/m2 co 7 dni w ciągu 6 tygodni napromieniania

Rak szyjki macicy Leczenie chemioterapia paliatywna ma ograniczone zastosowanie ze względu na znikomy wpływ na wydłużenie życia i poprawę jakości życia nie wykazano przewagi chemioterapii wielolekowej nad monoterapią czas trwania odpowiedzi 3-6 miesięcy mediana przeżycia ok. 1 roku leki - cisplatyna (w monoterapii 50-100mg/m2), doxorubicyna, cyklofosfamid

Rak szyjki macicy Przeżycie 5-letnie wg st. zaawansowania FIGO Stopień IA - 90-100% Stopień IB - 75-90% Stopień II - 50-60% Stopień III - 30-35% Stopień IV - 5%

Rak trzonu macicy stanowi 6,2% nowotworów złośliwych u kobiet, występuje głównie po menopauzie, odsetek 5-letnich przeżyć w Polsce wynosi 65% i należy do najniższych w Europie

Rak trzonu macicy Czynniki ryzyka zachorowania Ryzyko zachorowania na raka trzonu wiąże się z niezrównoważoną, długotrwałą stymulacją błony śluzowej macicy estrogenami (endogennymi lub egzogennymi). Raki estrogenozależne mają tendencję do rozwijania się na podłożu hiperplazji, są lepiej zróżnicowane i zwykle lepiej rokują. Raki estrogenoniezależne nie współistnieją z typowymi czynnikami ryzyka, są niżej zróżnicowane oraz cechują się bardziej agresywnym przebiegiem klinicznym.

Rak trzonu macicy Czynniki ryzyka zachorowania otyłość nadwaga 4-8,5kg -2x nadwaga 8,5-20kg -3x nadwaga >20kg -10x estrogeny egzogenne stosowanie estrogenów w okresie menopauzy bezdzietność

Rak trzonu macicy Czynniki ryzyka zachorowania późna menopauza (po 52 r.ż.) wczesne pokwitanie (przed 12 r.ż) cukrzyca nadciśnienie zaburzenia hormonalne (cykle bezowulacyjne, nowotwory jajnika wydzielające estrogeny)

Rak trzonu macicy Stany przedrakowe atypowy rozrost endometrium (wg WHO) – w 25% przypadków dochodzi do rozwoju raka rozpoznanie rozrostu atypowego jest wskazaniem do leczenia operacyjnego rozrosty bez atypii można leczyć zachowawczo gestagenami (z kontrolą histologiczną po 3 miesiącach)

Rak trzonu macicy Profilaktyka Obecnie w oparciu o kryteria epidemiologiczne nie ma uzasadnienia dla prowadzenia skriningu w celu wykrycia raka trzonu macicy. Wskazane jest jednak, aby u kobiet o podwyższonym ryzyku zachorowania od 50 r.ż. pełne badanie ginekologiczne z cytologią z kanału szyjki macicy oraz usg przezpochwowe wykonywać co rok.

Rak trzonu macicy Wytyczne dot. wczesnego wykrywania (ACS 04) informowanie kobiet w okresie menopauzy z grupy przeciętnego ryzyka przez o czynnikach ryzyka i objawach raka trzonu macicy i zachęcane do informowania lekarza o jakichkolwiek nietypowych krwawieniach Smith A i wsp. Cancer J Clin 2004

Rak trzonu macicy Objawy kliniczne krwawienie z dróg rodnych po menopauzie krwawienia międzymiesiączkowe upławy bóle okolicy krzyżowej

Rak trzonu macicy Rozpoznanie objawy kliniczne rozpoznanie – pobranie wyskrobin z macicy (z trzonu macicy i kanału szyjki), jako uzupełnienie badanie usg przezpochwowe ocena zaawansowania (badania obrazowe, badania podstawowe krwi, moczu)

Rak trzonu macicy Histopatologia rak gruczołowy endometrialny (80%) rak gruczołowy śluzowy rak gruczołowy surowiczy rak gruczołowy jasnokomórkowy rak płaskonabłonkowy rak niezróżnicowany

Rak trzonu macicy Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień 0 - ca in situ (hyperplasia endometrii atypica) Stopień I - rak ograniczony do trzonu IA - nowotwór ograniczony do endometrium IB - naciekanie mięśniówki  1/2 grubości IC - naciekanie mięśniówki > 1/2 grubości Stopień II - rak zajmuje trzon i szyjkę macicy IIA - zajęcie jedynie gruczołów szyjkowych IIB - naciekanie podścieliska szyjki

Rak trzonu macicy Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień III - rak przechodzi poza macicę, ale nie przekracza granic miednicy mniejszej IIIA - rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki i/lub stwierdza się komórki raka w wymazach z jamy brzusznej IIIB - przerzuty do pochwy IIIC - przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub przyaortalnych Stopień IV - rak przechodzi poza granice miednicy mniejszej IVA - naciekanie pęcherza moczowego i/lub odbytnicy IVB - przerzuty odległe do węzłów (j. brzuszna, pachwinowe)

Rak trzonu macicy Klasyfikacja zróżnicowania histologicznego G1 - nowotwory o wysokim stopniu zróżnicowania (komórki niezróżnicowane nie przekraczają 5% wszystkich komórek) G2 - nowotwory zawierające do 50% komórek niezróżnicowanych G3 - nowotwory, w których utkanie niezróżnicowane przekracza 50%

Rak trzonu macicy Czynniki prognostyczne stopień zaawansowania wg FIGO (głębokość nacieku mięśniówki, naciekanie szyjki macicy) stopień histologicznej złośliwości typ histologiczny nowotworu korzystny: gruczolakorak GI, adenoacanthoma,śluzowy niekorzystny: rak brodawkowaty surowiczy, rak jasnokomórkowy zajęcie naczyń limfatycznych zajęcie naczyń krwionośnych zależność od działania estrogenów, ocena receptorów estrogenowych

Rak trzonu macicy Leczenie leczenie operacyjne radioterapia (tele i brachyterapia) jako leczenie uzupełniające przy niekorzystnych czynnikach prognostycznych (64%) jako metoda samodzielna (16%) hormonoterapia chemioterapia

Rak trzonu macicy Leczenie Stopień I i II leczenie chirurgiczne – usunięcie macicy z obustronnym usunięciem przydatków i węzłów chłonnych (miednicy i okołoaortalnych) radioterapia chorych nie kwalifikujących się do leczenia operacyjnego lub nie wyrażających zgody pooperacyjna tele/brachyterapia stopień złośliwości G2, G3 naciekanie mięśniówki > 1/2 grubości (Ic) naciekanie szyjki macicy przerzuty w jajnikach, otrzewnej, węzłach miednicy

Rak trzonu macicy Leczenie Stopień III radioterapia +/- uzupełniająca homonoterapia (progestageny) +/- leczenie operacyjne po zakończeniu napromieniania Stopień IV hormonoterapia (progestageny) leczenie cytostatyczne w ramach badań klinicznych

Rak trzonu macicy Leczenie hormonalne Progestageny wskazania histologicznie rak dobrze zróżnicowany dodatnie receptory wznowa z długim tzw.czasem wolnym od choroby (>2lat) odpowiedź u 15-20% chorych, mediana przeżycia 12 miesięcy, 5-15% chorych ma szansę na długie przeżycie (> 3lata)

Rak trzonu macicy Leczenie hormonalne progestageny octan megestrolu (Megace) p.o. 160 - 320 mg octan medroksyprogesteronu (Provera) p.o. 200mg lub i.m. 400-1000mg co 7 dni

Rak trzonu macicy Leczenie cytostatyczne postępowanie paliatywne wskaźnik obiektywnych odpowiedzi ok. 20% chorych poddanych monoterapii, zwykle są to odpowiedzi częściowe, o krótkim czasie trwania (4-6 miesięcy) z medianą przeżycia około 7-10 miesięcy leki - cisplatyna, doxorubicyna, paklitaksel

Rak trzonu macicy Leczenie nawrotów wznowa w obrębie miednicy po pierwotnym leczeniu chirurgicznym ponowne leczenie operacyjne i/lub radioterapia rozsiany proces nowotworowy hormonoterapia (progestageny – odpowiedź u 10 -60%, tamoksyfen - odpowiedź u 20%, chemioterapia – w hormonoopornym raku - odpowiedź u 20-35% (cisplatyna, karboplatyna, doksorubicyna, paklitaksel)

Rak trzonu macicy Przeżycie 5-letnie wg st. zaawansowania FIGO Stopień I - 87,4% Stopień II - 76,1% Stopień III - 56,6% Stopień IV - 17,8%

Nowotwory jajnika stanowią 5,5% wszystkich nowotworów u kobiet, 18% nowotworów narządów płciowych

Nowotwory jajnika Podział nowotwory wywodzące się z komórek nabłonka powierzchniowego - nowotwory nabłonkowe - raki nowotwory wywodzące się z pierwotnej komórki płciowej - nowotwory zarodkowe (20%) rozrodczak, nowotwór pęcherzyka żółtkowego, potworniaki nowotwory wywodzące się ze zrębu jajnika i sznurów płciowych (4-6%) ziarniszczak

Rak jajnika występuje głównie u kobiet po menopauzie charakteryzuje się dużą śmiertelnością rak jajnika w III i IV stopniu zaawansowania jest rozpoznawany u 60-70% chorych zaledwie 20-30% leczonych chorych przeżywa 5 lat od chwili rozpoznania

Rak jajnika Czynniki ryzyka zachorowania czynniki genetyczne (mutacje genu BRCA1 i BRCA2, zespoły dziedzicznego występowania raka jajnika np. zespół Lynch HNPCC 5-10% wszystkich przypadków) zaburzenia czynności hormonalnej jajników oraz leczenie stymulujące owulację doustna antykoncepcja zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajnika (o 50%) bezdzietność i urodzenie pierwszego dziecka >35rż.

Rak jajnika Objawy kliniczne objawy występują późno objawy wczesne są niecharakterystyczne i często są to dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcie, zaparcie, odbijanie, czkawka, uczucie pełności w jamie brzusznej, utrata apetytu) objawy zaawansowanej choroby (wodobrzusze, wyczuwalny guz, powiększone węzły chłonne, naciek odbytnicy i pęcherza, płyn w opłucnej) ok. 50% chorych we wczesnym stadium stwierdza się podwyższone stęż. CA-125

Rak jajnika Profilaktyka nie są zalecane rutynowe badania przesiewowe u chorych z grupy wysokiego ryzyka (z czynnikami genetycznymi) zalecane jest raz w roku wykonanie badania ginekologicznego, usg przezpochwowego i oznaczenie antygenu CA-125, zalecane jest też profilaktyczne usunięcie jajników po 35 rż, po urodzeniu planowanej liczby dzieci

Rak jajnika Rozpoznanie badanie ginekologiczne (per vaginam, per rectum) usg (przezpochwowe, przezbrzuszne) ew. badanie CT, MRI, laparoskopia ew. punkcja jamy brzusznej z oceną cytologiczną płynu badanie markerów CA-125 w rakach AFP, CEA, HCG w guzach zarodkowych inne badania w celu oceny zaawansowania podstawowe badania krwi i moczu

Rak jajnika Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień I - nowotwór ograniczony do jajników IA - zajęcie jednego jajnika, bez zajęcia torebki i wysięku otrzewnowego IB - zajęcie obu jajników, bez zajęcia torebki i wysięku otrzewnowego IC - zajęcie torebki, pęknięcie torebki, wodobrzusze lub obecność komórek nowotworowych w płynie otrzewnowym

Rak jajnika Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień II - nowotwór jednego lub obu jajników z zajęciem narządów miednicy mniejszej IIA - zajęcie macicy i/lub jajowodów IIB - zajęcie innych narządów miednicy mniejszej (pęcherz, odbytnica, pochwa) IIC - nowotwór jak w stopniu IIA lub IIB oraz IC (zajęcie torebki, pęknięcie torebki, wodobrzusze lub obecność komórek nowotworowych w płynie otrzewnowym)

Rak jajnika Klasyfikacja zaawansowania wg FIGO Stopień III - nowotwór jednego lub obu jajników wychodzący poza miednicę mniejszą i/lub z przerzutami do węzłów chłonnych zaotrzewnowych IIIA - mikroskopowe ogniska nowotworu w otrzewnej IIIB - ogniska nowotworu w otrzewnej o śr.  2cm IIIC - ogniska nowotworu w otrzewnej o śr. > 2cm i/lub przerzuty w węzłach chłonnych zaotrzewnowych albo pachwinowych Stopień IV - nowotwór jednego lub obu jajników z przerzutami odległymi (wątroba, opłucna)

Rak jajnika Klasyfikacja zróżnicowania histologicznego G1 - nowotwory o wysokim stopniu zróżnicowania (komórki niezróżnicowane nie przekraczają 5% wszystkich komórek) G2 - nowotwory zawierające do 50% komórek niezróżnicowanych G3 - nowotwory, w których utkanie niezróżnicowane przekracza 50%

Rak jajnika Leczenie Leczenie chirurgiczne jest podstawową metodą leczenia raka jajnika. U chorych z podejrzeniem raka jajnika polecane jest wykonanie zabiegu przez ginekologa-onkologa. Sposób i zakres wykonania pierwszego zabiegu operacyjnego stanowi jeden z najistotniejszych czynników rokowniczych. Celem operacji jest nie tylko usunięcie masy nowotworu, ale także ustalenie stopnia zaawansowania choroby.

Rak jajnika Leczenie chirurgiczne Standardowym radykalnym zabiegiem jest histerektomia z obustronnym usunięciem przydatków oraz omentektomią. zalecane cięcie proste (usunięcie guza w całości, kontrola j. brzusznej) pobranie popłuczyn z j. brzusznej biopsja węzłów chłonnych miednicy i okołoaortalnych pobranie wycinków z podejrzanych zmian z otrzewnej

Rak jajnika Leczenie chirurgiczne Rodzaje zabiegów operacyjnych pierwotna operacja cytoredukcyjna (maksymalne usunięcie guza i zmian przerzutowych) operacja odroczona (po 2-3 kursach chemioterapii) operacja drugiego wglądu (po zakończeniu chemioterapii, u chorych bez stwierdzanych zmian nowotworowych) wtórna operacja cytoredukcyjna (u chorych po chemioterapii ze stwierdzanymi zmianami nowotworowymi) operacje paliatywne

Rak jajnika Leczenie cytostatyczne Chemioterapia może mieć zastosowanie niemal we wszystkich stadiach zaawansowania raka jajnika, jako uzupełnienie radykalnego zabiegu operacyjnego oraz po zabiegach cytoredukcyjnych, prowadzi do wyleczenia i/lub wpływa znamiennie na wydłużenie czasu przeżycia.

Rak jajnika Leczenie cytostatyczne Schemat CBDCA + PXL co 21 dni – 6 kursów Karboplatyna wg Calverta zgodnie z klirensem kreatyniny (AUC) 5-7,5 mg/ml/min 1 d przez 30 min. Paklitaksel 175 mg/m2 1 d przez 3 godz. Schemat DDP + PXL co 21 dni – 6 kursów Cisplatyna 75 mg/m2 1 dnia Paklitaksel 175 mg/m2 1 dnia przez 24 godz.

Rak jajnika Leczenie Stopień I radykalne leczenie operacyjne leczenie uzupełniające może nie być konieczne pod warunkiem właściwej klasyfikacji chirurgiczno –patologicznej (IA, IB) u chorych w stopniu zaawansowania IA w wieku rozrodczym i stopniu złośliwości G1 możliwe zabiegi oszczędzające w stopniu IC i w stopniu złośliwości G2 i G3 uzupełniająca chemioterapia (cisplatyna, paklitaksel)

Rak jajnika Leczenie Stopień II i III Stopień IV leczenie operacyjne (maksymalne usunięcie zmian) uzupełniająca chemioterapia - 6 kursów (cisplatyna lub karboplatyna + paklitaksel) ew. pierwotnie 3 kursy chemioterapii, następnie zabieg chirurgiczny i dalsza chemioterapia Stopień IV chemioterapia - 6 kursów (cisplatyna lub karboplatyna + paklitaksel) u niektórych chorych leczenie chirurgiczne

Rak jajnika Leczenie nawrotów nowotworu Chemioterapia o rodzaju chemioterapii decyduje czas trwania remisji czas remisji < 6 miesięcy (platynooporność) – chemioterapia drugiej linii (topotekan, etopozyd, winorelbina, liposomalna doksorubicyna, ifosfamid), ocena skuteczności po 2 kursach chemioterapii czas remisji > 6 miesięcy (platynowrażliwość) – można zastosować chemioterapię pierwszej linii Leczenie chirurgiczne graniczony nawrót po długim czasie wolnym od nowotworu (> 6 miesięcy)