ONKOLOGIA BIOLOGIA CHOROBY NOWOTWOROWEJ

Prezentacja na temat: "ONKOLOGIA BIOLOGIA CHOROBY NOWOTWOROWEJ"— Zapis prezentacji:

1 ONKOLOGIA BIOLOGIA CHOROBY NOWOTWOROWEJ

2 KONTROLA PROLIFERACJI
System reperacji DNA Apoptoza Ograniczona liczba podziałów komórki

3 GENY REPERUJĄCE DNA geny usuwające błędy powstające podczas replikacji DNA

4 APOPTOZA Samobójstwo komórki Apoptoza eliminuje uszkodzone komórki (bo komórki uszkodzone są podatne na mutacje) - rola p53 Komórki nowotworowe są oporne na apoptozę

5 APOPTOZA

6 APOPTOZA Produkt genu p53 (białko p53) jest nieaktywne w wielu nowotworach. Skutkuje to tym, że komórki nowotworowe nie umierają, mimo że są nieprawidłowe i powinny ulec apoptozie.

7 OGNANICZONA LICZBA PODZIAŁÓW KOMÓRKI
Wszystkie komórki mogą dzielić się zaprogramowaną ilość razy. Uwarunkowane jest to obecnością telomerów na końcach chromosomów. Za każdym razem, kiedy komórka dzieli się telomery skracają się.

8 OGNANICZONA LICZBA PODZIAŁÓW KOMÓRKI
Większość komórek umiera z chwilą osiągnięcia wieku określanego tzw. limitem Hayflicka. Część komórek (mniej więcej jedna na 3 mln) zaczyna wytwarzać telomerazę - enzym przeznaczony do rekonstrukcji telomerów, komórka taka może dzielić się w sposób nieograniczony i staje się komórką nowotworową.

9 ANGIOGENEZA W początkowych fazach procesu nowotworowego guzy zbudowane są ze skupisk komórek nieprzekraczających 1–2 mm3 i pozbawionych naczyń krwionośnych. Substancje odżywcze, czynniki wzrostu oraz tlen dostarczane są głównie w wyniku dyfuzji. W takim stanie nowotwór może pozostawać przez długi czas. Dalszy rozwój guza wiąże się z wykształceniem naczyń krwionośnych umożliwiających wzrost, naciekanie tkanek oraz powstawanie przerzutów.

10 ANGIOGENEZA

11 ANGIOGENEZA

12 CECHY KOMÓRKI NOWOTWOROWEJ
niekontrolowany wzrost samowystarczalność w zakresie sygnałów wzrostu (proliferacji) ignorowanie sygnałów hamowania proliferacji unikanie apoptozy - samobójstwa komórki stymulowanie angiogenezy zdolność do inwazji tkanek i przerzutowania nieograniczony potencjał replikacyjny – nieśmiertelność

13 ONKOGENEZA Nowotworzenie wiąże się z zaburzeniami genetycznymi. Za powstawanie nowotworu odpowiedzialne są zarówno dziedziczne jak i somatyczne zaburzenia genetyczne. Progresja ze zdrowej komórki do inwazyjnego nowotworu zajmuje zazwyczaj około 5-20 lat.

14 ONKOGENEZA Ryzyko zachorowania na raka jest modyfikowane przez cechy wrodzone, styl życia i środowisko, jest też kwestią szczęścia....

15 14.1 million nowych zachorowań 8.2 million zgonów z powodu nowotworów
2012 14.1 million nowych zachorowań 8.2 million zgonów z powodu nowotworów 32.6 million osób z nowotworem

16 ONKOLOGIA STRATEGIE WYKRYWANIA I LECZENIA NOWOTWORÓW

17 Wyleczalność nowotworów złośliwych
SKALA PROBLEMU Wyleczalność nowotworów złośliwych 50%

18 CO TO JEST WYLECZENIE W ONKOLOGII?
Przeżycie 5 lat bez objawów choroby (większość niepowodzeń występuje w tym okresie). W przypadku raka piersi, nerki, ziarnicy o wyleczeniu możemy mówić po latach bez objawów choroby. W przypadku raka płuca i innych nowotworów tytoniozależnych – już po 2 latach istnieje większe ryzyko rozwoju drugiego nowotworu niż wznowy pierwotnego nowotworu.

19 WYLECZENIE W ONKOLOGII
różne nowowtwory - różne rokowania Dobrze rokujące, szansa wyleczenia >50% Źle rokujące, szansa wyleczenia <30% Grupa pośrednia, 30-50% szans na wyleczenie

20 5-LETNIE PRZEŻYCIA W POLSCE

21 5-LETNIE PRZEŻYCIA W POLSCE i W EUROPIE
Mężczyźni Kobiety EU PL EU PL

22 UMIERALNOŚĆ Z POWODU NOWOTWORÓW W POLSCE

23 PRZYCZYNY NISKIEJ WYLECZALNOŚCI NOWOTWORÓW W POLSCE
1. Niska świadomość onkologiczna społeczeństwa: - nieznajomość podstawowych objawów choroby nowotworowej - niska zgłaszalność na badania przesiewowe - unikanie wizyty u lekarza w sytuacji wystąpienia objawów sugerujących nowotwór - rozpowszechnienie przesądów („rak jest nieuleczalny”, „guza nie wolno ruszać”), - tolerowanie „uzdrowicieli”

24 PRZYCZYNY NISKIEJ WYLECZALNOŚCI NOWOTWORÓW W POLSCE
2. Brak czujności onkologicznej prowadzący do opóźnienia rozpoznania 3. Nieznajomość standardów leczenia onkologicznego i taktyki skojarzonego leczenia nowotworów 4. Podejmowanie złych decyzji terapeutycznych 5. Podejmowanie leczenia nowotworów poza wielospecjalistycznymi ośrodkami onkologicznymi

25 STRATEGIE ROZPOZNAWANIA I LECZENIA NOWOTWORÓW
Im wcześniej rozpoznamy chorobę nowotworową i wdrożymy odpowiednią terapię, tym wyższe są szanse wyleczenia. Wczesne rozpoznanie pozwala na zastosowanie mniej agresywnego leczenia – operacji mniej okaleczających oraz uzasadnione odstąpienie od terapii uzupełniającej (napromieniania i/lub chemioterapii) i w konsekwencji uniknięcie związanych z nią działań niepożądanych.

26 PROFILAKTYKA NOWOTWORÓW
Profilaktyka wtórna (wczesne wykrywanie) daje większe szanse na wyleczenie nowotworów. Czujność onkologiczna Znajomość i wyszukiwanie objawów chorób nowotworowych i natychmiastowa diagnostyka. Badania przesiewowe Badanie osób bez objawów choroby w celu wczesnego wykrycia nowotworu lub stanu przednowotworowego.

27 BADANIA PRZESIEWOWE Cel badań przesiewowych: zmniejszenie umieralności na nowotwory złośliwe. Dotyczą: tej części populacji, w której występuje największe ryzyko zachorowania na konkretną chorobę nowotworową.

28 BADANIA PRZESIEWOWE Nie ustalają ostatecznego rozpoznania. Konieczność podjęcia dalszych badań w celu potwierdzenia bądź wykluczenia choroby. Powinny dotyczyć nowotworów, dla których istnieją skuteczne metody leczenia.

29 WARUNKI SKUTECZNOŚCI BADAŃ PRZESIEWOWYCH
- dotyczą nowotworów stanowiących poważny problem epidemiologiczny są znane skuteczne metody leczenia zastosowanie testu umożliwiającego wykrycie choroby we wczesnym stadium; proste; tanie; powtarzalne; akceptowalne społecznie; wysoka czułość (zdolność testu do wykrycia choroby); wysoka swoistość (zdolność testu do identyfikacji osób zdrowych)

30 BADANIA PRZESIEWOWE

31 BADANIA PRZESIEWOWE Wg Europe Against Cancer Skrining uzasadniony: Rak piersi – mammografia (50-69 r.ż.) Rak szyjki macicy – cytologia (30-60 r.ż.) Rak jelita grubego – stolec na krew utajoną (50-74 r.ż.)

32 BADANIA PRZESIWEOWE W POLSCE Rak szyjki macicy – cytologia Rak piersi – mammografia Rak jelita grubego – kolonoskopia

33 RAK SZYJKI MACICY - CYTOLOGIA
Badanie cytologiczne wymazów z ujścia zewnętrznego szyjki macicy. od 25 do 59 r.ż. co 3 lata

34 Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy 2008
Wydatki: ,81 zł. Efekty realizacji programu: W roku 2008 objęto kobiet, u 50 kobiet stwierdzono raka szyjki macicy, u kobiet stwierdzono nieprawidłowy wynik badania cytologicznego, u 802 kobiet po weryfikacji wyników nieprawidłowych rozpoznano śródnadbłonkową neoplazję szyjki macicy

35 RAK PIERSI - MAMMOGRAFIA
od 50 do 69 r.ż. co 2 lata.

36 Program profilaktyki raka piersi 2008
Wydatki: ,03 zł. Efekt realizacji programu: Badaniem objęto kobiet w wieku lat, u 1417 kobiet stwierdzono raka piersi, u kobiet stwierdzono zmiany łagodne.

37 RAK JELITA GRUBEGO - KOLONOSKOPIA
Dotyczy osób w wieku lat, w wieku lat, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego, w wieku lat pochodzących z rodziny potwierdzonym obciążeniem genetycznym Raz na 10 lat

38 RAK JELITA GRUBEGO – KOLONOSKOPIA 2008
Wydatki: ,79 zł. Efekt realizacji programu: wykonano badań kolonoskopowych, wykonano badań histopatologicznych, u pacjentów stwierdzono obecność polipów, 546 pacjentom pobrano wycinek, u 288 pacjentów wykryto raka jelita grubego.