„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. „Procedury aplikowania o środki w ramach działania ‘Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej’ na poziomie LGD w oparciu o Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013 i obowiązującą LSR Lokalnej Grupy Działania Partnerstwo na Jurze”. Szkolenie dla potencjalnych beneficjentów LGD Partnerstwo na Jurze Chrzanów, 12.03.2013 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowanej w ramach działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013; Rozporządzenia z dnia 6 maja 2008, 13 lipca 2010, 7 września 2010 oraz 17 sierpnia 2011 zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowanej w ramach działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013; Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2008 w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013; Rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 2009,19 sierpnia 2010, 24 sierpnia 2011, 09 marca 2012 oraz 24 grudnia 2012 zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Cel działania: Różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Działalność pozarolnicza: Za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu: 1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, 2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Osoba współpracująca: Za współpracującego przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się rolnika lub domownika, który w stosunku do prowadzącego tę działalność spełnia kryteria osoby współpracującej, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Potencjalni beneficjenci: osoby fizyczne: rolnik, małżonek rolnika lub domownik w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników; w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku ubezpieczony w KRUS ( później może być w ZUS ); w przypadku rolnika: prowadzi gospodarstwo o powierzchni min. 1 ha, opłaca podatek rolny, nie pobiera renty ani emerytury; - w przypadku domownika: ukończył 18 lat, pozostaje we wspólnym gospodarstwie lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa, stale pracuje w tym gospodarstwie i nie jest związany umową o pracę, jest objęty w pełnym zakresie ubezpieczeniem (wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie, emerytalno-rentowe); - posiadają numer identyfikacyjny ARiMR ( ewidencja producentów rolnych ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 6

Kryteria dostępu - beneficjent: osoba pełnoletnia, poniżej 60 roku życia; obywatel państwa członkowskiego UE; - zamieszkały w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej , albo gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, albo gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; nie wystąpił o przyznanie lub nie przyznano mu renty strukturalnej (PROW 2004-2006, 2007-2013); - do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa posiadanego przez rolnika ( albo gospodarstwa rolnika, którego domownikiem lub małżonkiem był wnioskodawca ) przyznano za rok poprzedzającym rok złożenia wniosku płatność do gruntów rolnych; - nie będzie realizował operacji jako wspólnik spółki cywilnej; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 7

Kryteria dostępu - operacja: - spełnia wymagania określone w Programie; realizacja nie została rozpoczęta przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy; - nie jest finansowana z udziałem innych środków publicznych; - obejmuje inwestycje z zakresu działalności określonej w załączniku do Rozporządzenia ( po zmianach ), lub dotyczy wynajmu pokoi w budynku mieszkalnym oraz sprzedaży posiłków lub świadczenia innych usług związanych z pobytem turystów w gospodarstwie rolnym, lub dotyczy wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; - jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; - spełnia warunki określone w rozporządzeniu oraz innych przepisach prawa, związanych z realizacją operacji; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 8

Kryteria dostępu – operacja: - działalność, której dotyczy operacja, zarejestrowana jest w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej, albo gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, albo gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; - inwestycje związane z budową, remontem, wyposażeniem, zagospodarowaniem nieruchomości objętych operacją, dotyczą nieruchomości położonych w miejscowościach należących do: gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 9

Wniosek o płatność pośrednią lub ostateczną Pomoc może być przyznana na inwestycje związane z podęciem lub prowadzeniem działalności pozarolniczej: Co oznacza „działalność rozwijana” Wniosek o płatność pośrednią lub ostateczną Rozpoczynam prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem zrealizowanej inwestycji, która przynosi określone korzyści ekonomiczne wykazane w biznes planie Prowadzę działalność ujętą w wykazie działalności Wniosek do LGD Umowa z ARiMR INWESTYCJA Co oznacza „podejmuje działalność” Planuję podjąć działalność ujętą w wykazie działalności Wniosek do LGD Umowa z ARiMR INWESTYCJA Rozpoczęcie działalności gospodarczej: wpis do ewidencji działalności gospodarczej, spełnienie pozostałych wymogów związanych z uruchamianą działalnością: US, ZUS, sanepid, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 10

Zakres pomocy: Inwestycje przeprowadzone w związku z uruchomieniem lub rozwojem działalności dodatkowej w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa, usług dla ludności, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem, usług transportowych, usług komunalnych, przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, magazynowania lub przechowywania towarów, wytwarzania materiałów energetycznych z biomasy (zagospodarowanie słomy, odpadów łąkowych, leśnych, itp.), rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 11

DO KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH – zaliczamy koszty Budowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją niemieszkalnych obiektów budowlanych wraz z zakupem instalacji technicznej oraz koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki; Nadbudowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją istniejących budynków mieszkalnych wraz z zakupem instalacji technicznej oraz koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki; Zagospodarowanie terenu; Zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania służącego wsparciu podejmowanej lub rozwijanej działalności nierolniczej; Zakup maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia i sprzętu; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 12

DO KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH – zaliczmy koszty Zakup środków transportu, z wyłączeniem zakupu samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób wraz z kierowcą: w wysokości nieprzekraczającej trzykrotności pozostałych inwestycyjnych kosztów kwalifikowalnych operacji – w przypadku działalności gospodarczej w zakresie świadczenie wyłącznie usług transportowych; w wysokości nieprzekraczającej wartości pozostałych inwestycyjnych kosztów kwalifikowalnych operacji - w przypadku działalności gospodarczej w zakresie innym niż usługi transportowe; UWAGA !!! ZAKUP POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, PRZYCZEP LUB NACZEP NIE MOŻE STANOWIĆ JEDYNEJ POZYCJI KOSZTÓW KWALIFIKOWALNYCH !!! Koszt przedsięwzięcia KK 20 000 200 000 80 000 DOTACJA 40 000 60 000 180 000 Koszt przedsięwzięcia KK 20 000 200 000 40 000 DOTACJA 180 000 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 13

DO KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH – zaliczmy koszty KOSZTY OGÓLNE – w wysokości do 10% KK 1. Przygotowanie dokumentacji technicznej operacji, w szczególności kosztorysy, projekty architektoniczne lub budowlane, ocen lub raportów oddziaływania na środowisko, dokumentacja geodezyjna lub hydrologiczna, wypisy lub wyrysy z katastru nieruchomości, projektów technologicznych 2. Opłaty za patenty i licencje 3. Sprawowanie nadzoru inwestorskiego lub autorskiego oraz koszty związane z kierowaniem robotami budowlanymi DO KOSZTÓW KALIFIKOWANYCH ZALICZA SIĘ: 1. Koszty transportu do miejsca realizacji operacji (materiałów, maszyn, narzędzi, wyposażenia i sprzętu ) 2. Koszty montażu maszyn, narzędzi, wyposażenia i sprzętu Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 14

Koszty kwalifikowalne: Do KK zalicza się również KK poniesione przez wnioskodawcę przed dniem zawarcia umowy, lecz nie wcześniej niż w dniu, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy, a w przypadku kosztów stanowiących koszty ogólne – nie wcześniej niż w dniu 1 stycznia 2007 roku operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; w tym pod względem jej kosztów oraz zapewniającą osiągnięcie i zachowanie celów działania Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Realizacja operacji w drodze leasingu: Kosztem kwalifikowalnym są raty zapłacone tytułem wykonania umowy leasingu, nieprzekraczające ceny netto nabycia rzeczy jeżeli przeniesienie własności tych rzeczy na beneficjenta nastąpi w okresie realizacji operacji, lecz nie później niż do złożenia wniosku o płatność ostateczną ( część raty leasingowej obejmująca marżę (zysk) finansującego, koszty refinansowania odsetek, koszty bieżące oraz opłaty ubezpieczeniowe nie są zaliczane do kosztów kwalifikowalnych ), jeżeli: - operacja będzie realizowana w nie więcej niż 10 etapach; - złożenie pierwszego wniosku o płatność nastąpi w terminie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy; - wniosek o płatność będzie składany nie częściej niż dwa razy w roku; - zakończenie realizacji operacji i złożenie wniosku o płatność ostateczną nastąpi w terminie 60 miesięcy (5 lat) od dnia zawarcia umowy, lecz nie później niż do dnia 31 grudnia 2014 roku. operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; w tym pod względem jej kosztów oraz zapewniającą osiągnięcie i zachowanie celów działania Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Koszty niekwalifikowalne: Pomoc nie obejmuje w szczególności: podatku od towarów i usług (VAT); nabycia rzeczy używanych. operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; w tym pod względem jej kosztów oraz zapewniającą osiągnięcie i zachowanie celów działania Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Forma i wysokość pomocy: pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowanych operacji; maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym ( rolnik – małżonek rolnika – domownik ),w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć: 100 tys. PLN dla operacji niedotyczących wytwarzania biogazu rolniczego lub energii elektrycznej z biogazu rolniczego; 500 tys. PLN dla operacji dotyczących wytwarzania biogazu rolniczego lub energii elektrycznej z biogazu rolniczego poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50 % kosztów kwalifikowanych operacji ( 80% w przypadku szkody w gospodarstwie rolnika – ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych… Dz. U. nr 150, poz. 1249 – jeżeli wcześniej nie przyznano pomocy z innych działań PROW ); możliwość uzyskania zaliczki w wysokości nieprzekraczającej 50% przyznanej kwoty pomocy – zgodnie z rozporządzeniem ( gwarancja bankowa na 110% kwoty zaliczki ) lub wyprzedzającego finansowania do 20% kwoty pomocy operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; w tym pod względem jej kosztów oraz zapewniającą osiągnięcie i zachowanie celów działania Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: osiągnięcie celu operacji i zachowania go przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; niefinansowanie operacji z innych źródeł publicznych; ograniczenie prawa do przenoszenia własności lub posiadania rzeczy nabytych w ramach realizacji operacji lub sposobu ich wykorzystania - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; ( chyba, że na podmiot uprawniony, który przejmie zobowiązania i w zgodzie z celami i zakresem operacji ); ograniczenie co do rodzaju, okresu lub miejsca wykonywania działalności - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 19

ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: umożliwienie przeprowadzenia kontroli - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; przechowywanie dokumentów - przez okres 5 lat od dnia dokonania płatności ostatecznej; informowania ARiMR o okolicznościach mogących mieć wpływ na wykonanie umowy - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 20

ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: promocja PROW oraz LGD ( zgodnie z wnioskiem ): Beneficjenci mają obowiązek stosowania wizualizacji realizowanych zadań. Wizualizacja polega na umieszczeniu odpowiednich elementów ( flaga, slogan, logo ) na zakupionym sprzęcie, w miejscu szkolenia, na materiałach szkoleniowych, plakatach, zaproszeniach itd. Zasady wizualizacji określa „Księga wizualizacji znaku Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013” dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa. W przypadku materiałów informacyjnych dopuszczalne jest umieszczenie logo innego podmiotu, np.: lokalnej grupy działania, pomiędzy znakami Unii Europejskiej i PROW 2007-2013. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 21

ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: poniesienie kosztów oraz rozliczenie wniosku zgodnie z podpisaną umową: koszty muszą zostać uwzględnione w oddzielnym systemie rachunkowości albo do ich identyfikacji musi być wykorzystany odpowiedni kod rachunkowy, co odbywa się w ramach prowadzonych ksiąg rachunkowych albo przez prowadzenie zestawienia faktur lub rachunków na odpowiednim formularzu ( nie zastosowanie tej zasady powoduje pomniejszenie kosztu kwalifikowalnego o 10% ). Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 22

Czas realizacji operacji: Można realizować przedsięwzięcie w 1 etapie Wniosek o płatność składamy w okresie do 24 miesięcy od podpisania umowy Można realizować przedsięwzięcie w 2 etapach 1 Etap w planie 2 Podpisanie umowy w O/R ARiMR Realizacja 1 etapu Wniosek o płatność do 24 mies od podpisania umowy Realizacja 2 etapu Zakończenie projektu do 36 miesięcy od umowy Wniosek o 2 płatność Nie mniej niż 25% wartości projektu Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 23

Wybór projektu do dofinansowania: wnioski o pomoc są składane w siedzibie właściwej terytorialnie LGD, nabory wniosków prowadzone są w trybie zamkniętym w terminach ogłoszonych przez samorząd województwa (SW) na wniosek LGD.  wybierane są wnioski: - które zostały złożone w miejscu i terminie wskazanym w informacji; dokumenty niezbędne do wyboru operacji to wypełniony wniosek wraz z załącznikami ( wymaganymi przez ARiMR oraz LGD ); - są zgodne z LSR ( są zgodne z przynajmniej jednym celem ogólnym, jednym celem szczegółowym i jednym przedsięwzięciem ); - odpowiadają lokalnym kryteriom wyboru w ramach działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”; - mieszczą się w limicie dostępnych środków w ramach konkursu. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Wybór projektu do dofinansowania: Zgodność z Lokalną Strategią Rozwoju dla LGD Partnerstwo na Jurze: procedura wyboru operacji w LSR; etapy wyboru operacji: 1) zgodność z LSR ( projekt musi być zgodny z przynajmniej jednym celem ogólnym, jednym celem szczegółowym i jednym przedsięwzięciem ) – załącznik, wyciąg z LSR; operacja jest zgodna z LSR , jeżeli za zgodną uzna ją 50% + 1 głosujących w Radzie LGD; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Wybór projektu do dofinansowania: Zgodność z Lokalną Strategią Rozwoju dla LGD Partnerstwo na Jurze: procedura wyboru operacji w LSR; etapy wyboru operacji: 2) ocena pod względem stopnia spełniania lokalnych kryteriów wyboru – karta oceny wg lokalnych kryteriów – załącznik, wyciąg z LSR; do realizacji przyjmuje się operacje, które otrzymały minimum 51 % , czyli 9 pkt. z 17 pkt. możliwych do zdobycia . Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: Weryfikacja pomysłu na utworzenie pozarolniczego źródła dochodu: zgodność kodu PKD z rozporządzeniem; budżet ( kosztorys ) – zapewnienie finansowania projektu – REFINANSOWANIE; koszty kwalifikowalne; czas potrzebny na realizację inwestycji; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: 2. Przygotowanie materiałów potrzebnych do stworzenia dokumentacji aplikacyjnej: formularze wniosków i załączników ( ze strony LGD ) – aktualny wniosek 413_311/12/02 instrukcje wypełniania wniosku i załączników ( ze strony LGD ) – dokumenty wypełniamy zgodnie z instrukcją; akty prawne, materiały szkoleniowe; Lokalna Strategia Rozwoju ( zgodność z celami i przedsięwzięciami ) oraz lokalne kryteria wyboru; numer identyfikacyjny z ARiMR; kosztorys ( kosztorys inwestorski – w przypadku inwestycji budowlanych ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: 2. Przygotowanie materiałów potrzebnych do stworzenia dokumentacji aplikacyjnej: zapytania ofertowe i oferty (w przypadku zakupów powyżej 10 000 PLN netto ); inne informacje o planowanej operacji ( projekcja finansowa, konkurencja itd. ); umowy, pełnomocnictwa, dokumenty potwierdzające prawo własności itp. ; załączniki ze źródeł zewnętrznych ( KRUS, KW itd. ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: 3. Wypełnienie Ekonomicznego Planu Operacji. 4. Wypełnienie wniosku aplikacyjnego. 5. Wypełnienie i skompletowanie załączników. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

WYPEŁNIANIE EKONOMICZNEGO PLANU OPERACJI – punkty krytyczne : II.1.b - kody PKD; II.2.a – opis operacji – jedyne miejsce na wpisanie tytułu operacji; III.4 – koszty planowanej operacji ( ściśle związane z zestawieniem finansowo-rzeczowym we wniosku ); III.5 - planowane koszty i przychody związane z operacją; III.5.3 – zaktualizowana wartość netto ( NPV ) - ( warunkiem pozytywnej weryfikacji operacji pod kątem uzasadnienia ekonomicznego jest dodatnia wartość NPV, a także dodatnia wartość dochodu przynajmniej w roku docelowym ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

WYPEŁNIANIE WNIOSKU APLIKACYJNEGO – punkty krytyczne : planowane cele operacji oraz uzasadnienie zgodności z celami LSR i kryteriami wyboru operacji przez LGD ( punkt 15 ); kod PKD i nazwa działalności ( punkt 18 ); planowany termin zakończenia etapu/operacji ( punkt 19 ) ; finansowanie operacji ( punkty 20-27 ) – określenie kosztów kwalifikowanych, w tym szczególne zasady dotyczące zakupu środków transportu, określenie wnioskowanej kwoty pomocy; zestawienie rzeczowo – finansowe; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 32

WYPEŁNIANIE I KOMPLETOWANIE ZAŁĄCZNIKÓW : załączniki na drukach udostępnionych przez ARiMR/LGD ( pomoc de minimis, zgoda właściciela nieruchomości itd.); załączniki ze źródeł zewnętrznych – wg listy ( KRUS, ewidencja ludności, KW itd.); załączniki dotyczące robót budowlanych – m. in. kosztorys inwestorski wraz z niezbędnymi załącznikami wg instrukcji; oryginały lub kopie potwierdzone za zgodność zgodnie z instrukcją; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY WYPEŁNIANIA DOKUMENTÓW: elektronicznie ( + wydruk ) lub ręcznie ( kolor niebieski lub czarny ); wszystkie pola wypełnione; dodatkowe kartki w razie braku miejsca; czytelny podpis imieniem i nazwiskiem we wskazanych miejscach; pozycje wymagane do weryfikacji formalnej: nr identyfikacyjny, imię i nazwisko, NIP; załącznik wymagany do weryfikacji formalnej: wniosek o nadanie numer z ARiMR lub potwierdzenie złożenia ( w przypadku braku numeru ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY WYPEŁNIANIA DOKUMENTÓW: możliwość wprowadzenia poprawek i uzupełnień do wniosku ( 2 razy po 21 dni ); możliwość zmiany jednej pozycji w planie finansowym lub ZRF, o ile nie zmieni się cel operacji oraz nie zwiększy się kwota dofinansownania; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 1. Realizacja operacji lub jej etapu obejmuje: wykonanie zakresu rzeczowego, zgodnie z zestawieniem rzeczowo- finansowym operacji stanowiącym załącznik do umowy; poniesienie przez Beneficjenta kosztów kwalifikowalnych operacji, w tym dokonanie płatności za dostawy, usługi lub roboty budowlane, zgodnie z zestawieniem rzeczowo-finansowym operacji, stanowiącym załącznik do umowy, nie później niż do dnia złożenia wniosku o płatność lub ostatniego uzupełnienia; udokumentowanie wykonania operacji w zakresie rzeczowym i finansowym; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: Realizacja operacji lub jej etapu obejmuje: w przypadku, gdy jednorazowa wartość transakcji bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, jest dokonana za pomocą gotówki lub karty, nie może przekroczyć równowartości 10 000 zł brutto; w przypadku transakcji powyżej 10 000 zł brutto do kosztów kwalifikowalnych operacji zaliczyć można jedynie te wydatki, które zostały opłacone w formie bezgotówkowej przeprowadzonej poleceniem przelewu; uzyskanie wymaganych odrębnymi przepisami oraz postanowieniami umowy: opinii, zaświadczeń, uzgodnień, pozwoleń, lub decyzji związanych z realizacją tej operacji; zamontowanie oraz uruchomienie nabytych maszyn, urządzeń, wyposażenia, sprzętu lub oprogramowania; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 2. Rozliczenie operacji: poszczególne koszty kwalifikowalne operacji w ramach danego etapu operacji będą uwzględniane w wysokości faktycznie i prawidłowo poniesionych kosztów kwalifikowalnych, jednak w wysokości nie wyższej niż wskazana w zestawieniu rzeczowo- finansowym operacji; jeżeli koszty kwalifikowalne zostaną poniesione w wysokości wyższej w stosunku do kwoty z ZRF: - o nie więcej niż 10% - wówczas przy obliczaniu kwoty pomocy przysługującej do wypłaty, koszty te będą uwzględniane w wysokości faktycznie poniesionej; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 2. Rozliczenie operacji: jeżeli koszty kwalifikowalne zostaną poniesione w wysokości wyższej w stosunku do kwoty z ZRF: - o więcej niż 10% - wówczas przy obliczaniu kwoty pomocy przysługującej do wypłaty, uwzględniane będą koszty: a) w wysokości faktycznie poniesionej, jeżeli Agencja na podstawie pisemnych wyjaśnień Beneficjenta uzna za zasadne przyczyny poniesienia wyższych kosztów; b) w wysokości określonej w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji, jeżeli Agencja na podstawie pisemnych wyjaśnień Beneficjenta nie zaakceptuje poniesienia wyższych kosztów. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 2. Rozliczenie operacji: wszelkie zmiany w wysokości poniesionych kosztów kwalifikowalnych wymagają pisemnego wyjaśnienia; płatności pośredniej lub ostatecznej dokonuje się nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku o płatność. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 3. Wniosek o płatność: dane dotyczące Beneficjenta i umowy przyznania pomocy; wykaz faktur i innych dokumentów finansowych; zestawienie rzeczowo – finansowe; załączniki: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 3. Wniosek o płatność: załączniki ( m. in. ): faktury lub dokumenty o równoważnej wartości dowodowej; dowody zapłaty; decyzja ostateczna o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego; protokoły odbioru robót lub protokoły montażu lub rozruchu maszyn i urządzeń; wydruk elektroniczny z dokumentacji księgowej lub kopia z książki ewidencji środków trwałych; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 3. Wniosek o płatność: załączniki ( m. in. ): - umowy z dostawcami lub wykonawcami zawierające specyfikację będącą podstawą wystawienia każdej z przedstawionych faktur lub innych dokumentów o równoważnej wartości dowodowej, jeżeli nazwa towaru lub usługi w przedstawionej fakturze lub dokumencie o równoważnej wartości dowodowej, odnosi się do umów zawartych przez Beneficjenta lub nie pozwala na precyzyjne określenie kosztów kwalifikowalnych; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZASADY REALIZACJI I ROZLICZENIA OPERACJI: 3. Wniosek o płatność: załączniki ( m. in. ): uzasadnienie zmian dokonanych w poszczególnych pozycjach zestawienia rzeczowo – finansowego z realizacji operacji, w przypadku, gdy koszty kwalifikowalne wzrosły o więcej niż 10% w stosunku do wartości zapisanych w zestawieniu rzeczowo- finansowym operacji stanowiącym załącznik do umowy; dowód rejestracyjny – jeżeli jest wymagany odrębnymi przepisami; dokumenty celne ( Jednolity Dokument Administracyjny SAD ); zaświadczenie o wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013