GINEKOLOGIA ONKOLOGICZNA Uniwersytet Medyczny w Łodzi I Katedra Ginekologii i Położnictwa Prof. Andrzej Zdziennicki

Łagodne zmiany sromu TORBIELE - okołocewkowe, zastoinowe gruczołów potowych, łojowych, błony dziewiczej, gruczołu Bartholina, pourazowe GUZY LITE - włókniaki, tłuszczaki, mięśniaki, naczyniaki, chłoniaki, guzy mieszane

Zmiany przednowotworowe dystrofie sromu - hiperplastyczna, atroficzna i mieszana dysplazja sromu rak in situ (choroba Bowena i erytroplazja Queyrata) choroba Pageta

Objawy kliniczne Około 50% - bez dolegliwości świąd sromu pieczenia kłucia niejasne bóle dziwne odczuwanie w obrębie sromu różnorodne zmiany na skórze sromu

Zmiany złośliwe sromu rak sromu mięsaki sromu czerniaki złośliwe

Rak sromu występuje u kobiet starszych i starych - 50% chorych ma 70 i więcej lat tylko 10% chorych nie przekracza 50 lat stanowi 3 - 4% nowotworów złośliwych narządów płciowych

Postacie histologiczne raka Rak płaskonabłonkowy - 95% Rak gruczołowy Rak brodawczakowaty Rak z komórek cylindrycznych

Postacie kliniczne raka Postać owrzodzeniowa (najczęstrza) - płaskie owrzodzenia o twardym brzegu Postać guzkowa - pojedyńcze lub mnogie guzki, skóra na nich jest nieprzesuwalna

Szerzenie się raka sromu Przez ciągłość - przechodzi na pochwę, krocze, odbyt, cewkę moczową, możliwe tworzenie się przetok Drogą limfatyczną - węzły ch. pachwinowe, udowe i biodrowe Drogą krwionośną - wyjątkowo rzadko

(Union internationale contre le Cancer) Podział kliniczny Podział na stopnie wg FIGO (Federation Internotionale de Gynecologie et d’Obstetrique) Podział TNM wg UICC (Union internationale contre le Cancer)

Podział na stopnie wg FIGO Stopień 0 - rak in situ, nie inwazyjna postać choroby Pageta Stopień I - zmiana nie przekracza 2 cm, węzły pachwinowe niewyczuwalne lub ruchome i niepodejrzane klinicznie Stopień II - zmiana na sromie przekracza 2cm, węzły chłonne niewyczuwalne lub ruchome i niepodejrzane klinicznie

Podział na stopnie wg FIGO Stopień III - zmiana dowolnej wielkości z zajęciem: cewki moczowej, pochwy, krocza odbytu lub z wyczuwalnymi, podejrzanymi klinicznie węzłami chłonnymi Stopień IV - naciekanie pęcherza i/lub odbytnicy; naciek dochodzący do kości miednicy lub występowanie odległych przerzutów

Leczenie raka sromu leczenie promieniami leczenie operacyjne leczenia łączone (najlepsze wyniki - ponad 60% 5-letnich przeżyć)

Łagodne zmiany pochwy Kłykciny kończyste torbiele zastoinowe mięśniaki włókniaki torbiele przewodów Gartnera gruczolistość

Nowotwory złośliwe pochwy Rak płaskonabłonkowy Rak gruczołowy Rak przerzutowy Czerniak złośliwy Mięsak

Stopnie zaawansowania raka Stopień 0 - rak przedinwazyjny (erytroplakia lub zmiana bielacza) Stopień I - rak obejmuje tylko ścianę pochwy Stopień II - rak obejmuje tkanki przypochwowe ale nie sięga ścian miednicy Stopień III - zmiana dochodzi do ścian miednicy

Stopnie zaawansowania raka Stopień IV - rak nacieka sąsiednie narządy lub przekracza granice miednicy (IVa) lub występują odległe przerzuty (IVb)

Leczenie raka pochwy dojamowa brachyterapia (ładunki radu) jednorodna terapia megawoltowa (kobalt, cez) wyjątkowo operacyjnie w połączeniu z napromienianiem próby leczenia cytostatykami

Zmiany łagodne szyjki macicy Polipy szyjki macicy Mięśniaki szyjki macicy

Polipy szyjki macicy - objawy Nieprawidłowe krwawienia, krwawienia międzymiesiączkowe, kontaktowe Upławy - głównie śluzowe lub krwisto podbarwione

Złośliwe guzy szyjki macicy Rak płaskonabłonkowy Rak gruczołowy Mięsak

Rak szyjki macicy Częstość występowania - 30/100 000 dysplazje - 20 - 35 rok życia rak przedinwazyjny - 35 rok życia wczesna inwazja - około 40 roku życia I0 kliniczny - około 50 roku życia II0 kliniczny - około 55 roku życia III i IV0 - w wieku 60 lat i powyżej

Rak szyjki macicy częściej występuje u kobiet: Wielokrotnie rodzących wcześnie rozpoczynających życie płciowe mających większą liczbę partnerów mających partnerów nie przestrzegających zasad higieny o niższym statusie społecznym zakażonych wirusem brodawczaka HPV-16 i HPV-18

OBJAWY (zależą od stopnia zaawansowania choroby) Początek bezobjawowy krwiste upławy krwawienia kontaktowe nietypowe krwawienia bóle stopniowo nasilające się postępująca kacheksja

Objawy pogrubiałą, rozdęta i palpacyjnie twarda szyjka guzowato-bulwiasty lub wyniosły, brodawkowaty przerost szyjki ubytek tkanki - owrzodzenie kalafiarowaty guz szyjki guz z martwiczym rozpadem

Postacie kliniczne raka Endofityczna -tkanka nowotworowa rośnie w głąb szyjki macicy - wewnątrzkanałowa Egzofityczna - rak rośnie na zewnątrz do światła pochwy - postać kalafiorowata

Drogi szerzenia się raka Przez ciągłość - wzrost w głąb otaczających tkanek Drogą chłonki - limfogenne Drogą krwi - hematogenne

Podział raka szyjki wg FIGO Stopień 0 - Carcinoma in situ - rak powierzchowny, przedinwazuyjny Stopień I - rak ograniczony jest tylko do szyjki macicy Stopień II - rozszerza się poza szyjkę ale nie osiąga jeszcze ścian miednicy - może nacie- kać pochwę i przymacicza

Podział raka szyjki wg FIGI Stopień III - naciek nowotworowy dochodzi do ścian miednicy Stopień IV - proces nowotworowy przekracza granice miednicy, nacieka pęcherz moczowy, odbytnicę; daje odległe przerzuty

Diagnostyka Wczesne postacie raka są bezobjawowe klinicznie Możliwość wykrycia jedynie w badaniach profilaktycznych - cytologia - potwierdzona badaniem biopsyjnym Pierwsze objawy kliniczne - krwawienia - są wyrazem już zaawansowanej choroby

Rak gruczołowy szyjki macicy 5-8% raków szyjki powstaje śródnabłonkowo, głównie w kanale szyjki trudniejszy do wykrycia wg stopnia dojżałości dzielimy go na: wysoko i średnio zróżnicowany oraz niezróżnicowany

Leczenie raka szyjki macicy Operacyjne Pierwotne (wyłącznie) promieniami Skojarzone Paliatywne

Nowotwory łagodne trzonu macicy Polipy błony śluzowej jamy macicy Adenomyosa Mięśniaki macicy

Złośliwe zmiany trzonu macicy Rak trzonu macicy Mięsaki trzonu macicy

Rak trzonu macicy - kliniczne stopnie zaawansowania Stopień 0 - histologicznie podejrzane zmiany bł. Śluzowej i rak in situ Stopień I - ograniczony do trzonu macicy Stopień II - rak przechodzi na szyjkę Stopień III - rak szerzy się poza macicę (pozostaje jednak w obrębie miednicy mniejszej)

Rak trzonu macicy - kliniczne stopnie zaawansowania Stopień IV - rak wychodzi poza miednicę mniejszą, występują odległe przerzuty