Starzenie się i starość wprowadzenie

Starzenie się jest naturalnym, długotrwałym zjawiskiem, stopniowo rozwijającym się procesem, w wyniku którego, z jednej strony, zachodzą zmiany atroficzne, stopniowo ulegają osłabieniu funkcję życiowe, z drugiej strony, powstają nowe mechanizmy przystosowawcze i zachowane zostają kompensacyjne możliwości organizmu.

Starzenie się rozumiane jako proces rozwojowy ma charakter dynamiczny i można je rozpatrywać na płaszczyźnie biologicznej, psychologicznej i społecznej.

Starość Nieunikniony efekt procesu starzenia się, w którym procesy biologiczne, psychologiczne i społeczne zaczynają oddziaływać względem siebie synergicznie, prowadząc do naruszenia równowagi biologicznej i psychicznej bez możliwości przeciwdziałania temu

Starość rozpatrywana jest z punktu widzenia: liczby przeżytych lat /wiek emerytalny, kalendarzowy/ zmian biologicznych, które zaszły w organizmie /wiek biologiczny/ zmian psychicznych /wiek psychologiczny/

Starzenie się biologiczne Biologiczny proces starzenia się prowadzi do obniżenia czynności organizmu, w konsekwencji zachodzących zmian we wszystkich układach i pogarszania się funkcji poszczególnych narządów

Większość teorii biologicznego starzenia odwołuje się do genetyki i przyjmuje, że cykl życia określony jest przez informacje zawarte w DNA.

, Biologiczne starzenie się organizmu, bez względu na sposób rozpatrywania, jest powszechne, dotyczy bowiem każdego, destrukcyjne – upośledzające funkcje komórek, a przez to narządów i tkanek i nie powoduje załamania (w homeostazie, w jej najszerszym znaczeniu, jeżeli układ nie podlega stresowi)

Starość biologiczna może stanowić efekt starzenia pomyślnego, zwyczajnego lub patologicznego

Starzenie pomyślne wg Rowe i Kahn – oznacza najbardziej optymalny z możliwych przebiegów starzenia, wolny od patologii, kształtowany pozytywnie przez uwarunkowania zewnętrzne, o minimalnych deficytach fizjologicznych, psychologicznych i społecznych przypisywanych wiekowi chronologicznemu.

Starzenie zwyczajne Przebiega z widocznymi i odczuwalnymi stratami deficytami, bez widocznej patologii.

Starzenie patologiczne Wyraża się w wyraźnym spadku funkcji narządowych w wyniku nakładających się chorób, które w konsekwencji prowadzą do przedwczesnej śmierci.

wg T. Parnowskeigo - starość pierwotna zaprogramowana jest biologicznie. Starość wtórna odnosi się do obecności uszkodzeń i ułomności spowodowanych przez niekorzystne czynniki środowiska.

Model starzenia się danej społeczności pozwala określać starzenie się poszczególnych członków tej społeczności jako normalne, przedwczesne i zwolnione

Starość, którą przeżywamy w warunkach naszej, europejskiej cywilizacji zdaniem K. Wiśniewskiej – Roszkowskiej, nie jest starością zdrową, fizjologiczną, lecz przedwczesną, połączoną z licznymi, przewlekłymi chorobami – starością patologiczną.

Starzenie się psychiczne w sferze psychologicznej zmiany rozwojowe związane ze starzeniem się charakteryzuje współwystępowanie regresu z rozwojem. Złożoność, niejednoznaczność, zróżnicowanie, indywidualizacja

Zmiany w sferze percepcyjno –motorycznej z wiekiem słabnie wrażliwość zmysłów (jedynie wrażliwość na ból pozostaje na względnie stałym poziomie); słabnie selektywność uwagi i zdolność jej koncentracji; wydłuża się czas reakcji na bodźce wzrokowe i słuchowe oraz czas wykonania czynności (zarówno prostej, jak i złożonej); obniża się sprawność psychomotoryczna;

Zmiany w sferze pamięci i zapamiętywania obniża się zdolność zapamiętywania – największy deficyt dotyczy pamięci mechanicznej i bezpośredniej; Pamięć długoterminowa (wsteczna) ulega osłabieniu, jednak w mniejszym stopniu; - możliwości doskonalenia pamięci;

Zmiany w sferze intelektualnej - zmiany w sferze inteligencji ogólnej – ilościowy spadek sprawności funkcji intelektualnych mierzonych standardowymi testami; około 60 roku życia obniżeniu ulega tzw. ogólny iloraz inteligencji; maleje funkcja inteligencji płynnej (wrodzonej); rośnie inteligencka skrystalizowana (społeczna), jako nabyta w toku uczenia się i gromadzenia doświadczenia;

wraz z wiekiem postępuje tendencja spadkowa dotycząca sprawności myślenia formalno- logicznego; spadek takich zdolności jak: myślenie indukcyjne, wyobraźnia przestrzenna, koordynacja wzrokowo-ruchowa – zwłaszcza w sytuacji presji czasowej; w rozwiązywaniu problemów zwiększa się udział myślenia relatywistycznego oraz kontekstualno-dialektycznego;

dochodzi do integracji i jedności między logiczno-rozumową sferą poznania a sfera intuicyjno-emocjonalną; integrowanie się struktur poznawczych prowadzi do tzw. poznania transcendentalnego;

charakter aktywności; Czynniki modyfikujące obraz zmian deficytowych w sferze procesów intelektualnych wykształcenie; charakter aktywności; rodzaj rozwiązywanych problemów (problemy abstrakcyjne, wyzwalające emocje);

poziom aspiracji oraz rodzaj celów życiowych; rezerwy możliwości intelektualnych; efekt generacyjny – zależność poziomu i jakości procesów poznawczych ludzi z danego pokolenia od specyficznego doświadczenia oraz wymagań społeczno-kulturowych; charakterystycznych dla danego okresu historycznego /obalenie mitu o uniwersalnej tendencji obniżania się poziomu funkcji intelektualnych wraz z wiekiem/

- indywidualna plastyczność funkcji psychicznych; ich modyfikowalność oraz podatność na wpływ różnorodnych czynników (zewnętrznych i wewnętrznych)