DYSLEKSJA ROZWOJOWA, CZYLI SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU. mgr Anna Grygny

DYSLEKSA ROZWOJOWA – to termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania, u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Ich przyczyną są parcjalne zaburzenia rozwoju: Deficyty w sferze poznawczej: - zaburzenia percepcji wzrokowej w zakresie analizy i syntezy elementów składających się na obraz; zaburzenia percepcji słuchowej – zaburzenia analizy i syntezy dźwięków mowy; Deficyty w sferze rozwoju ruchowego – głównie w sferze manualnej.

W Polsce najczęściej stosuje się następującą terminologię: DYSLEKSJA – nazwa całego zespołu trudności w czytaniu i pisaniu; DYSORTOGRAFIA – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (błędy ortograficzne); - DYSGRAFIA – trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma; - DYSKALKULIA – trudności z uczeniem się matematyki; - DYSMUZJA – specyficzne trudności w uczeniu się muzyki np. zapisie nut.

OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ: Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji: opóźniony rozwój mowy; mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo); wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne; trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą; trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych; oburęczność; mylenie prawej i lewej ręki; trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego; trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortografii.

SYMPTOMY DYSLEKSJI U GIMNAZJALISTÓW

JĘZYK POLSKI: Czytanie: wolne tempo czytania połączone z trudnością jego zrozumienia i zapamiętania; niechęć do czytania długich i grubych książek. Pisanie: błędy ortograficzne i gramatyczne; trudności z organizacją tekstu, trudne do odczytania pismo.

MATEMATYKA: Arytmetyka: trudności z zapisywaniem i odczytywaniem liczb wielocyfrowych, dodawaniem w pamięci, przekształcaniem wzorów. Geometria: trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenna, niski poziom wykresów i rysunków.

BIOLOGIA: Trudności z opanowaniem terminologii, systematyki, zapamiętaniem i zapisem reakcji biochemicznych, z organizacją przestrzenną schematów i rysunków. CHEMIA: Problemy z zapamiętaniem terminologii, danych przedstawionych przestrzennie (na przykład tablica Mendelejewa), błędne zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych.

GEOGRAFIA: Trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych, z rysowaniem i czytaniem map, z orientacją w czasie i przestrzeni. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE: Trudności z zapamiętywaniem nazw i nazwisk, zła orientacja w czasie, chronologii, datach i na mapach historycznych.

SZTUKA: Trudności z czytaniem nut, szczegółowym analizowaniu obrazów, rysowaniem i organizacją przestrzenną prac plastycznych. WYCHOWANIE FIZYCZNE: Problemy z opanowaniem układów gimnastycznych, trudności z bieganiem, ćwiczeniami równoważnymi oraz grami wymagającymi użycia piłki.

POZASZKOLNE OBSZARY AKTYWNOŚCI – ŻYCIE CODZIENNE: Czynności użyteczne: trudności z wypowiadaniem się, artykulacją złożonych wyrazów, problemy z wypełnianiem formularzy, prowadzeniem samochodu, zapamiętaniem układów tanecznych, zapamiętywanie nazw i danych – trudności z zapamiętaniem i dokładnym przekazaniem informacji odebranych przez telefon. Liczby: trudności z płynnym wymienieniem wszystkich nazw miesięcy, mylenie numerów autobusów, mylenie kolejności cyfr przy wybieraniu numeru telefonicznego, mylenie dat i godzin. Orientacja w czasie i przestrzeni: kłopoty z planowaniem, organizacją i zarządzaniem czasem, trudności z odróżnieniem strony prawej od lewej, problemy z czytaniem mapy i orientowaniem się w nieznanym terenie.

WSKAZANIA DO PRACY: zapoznać się z opinią PPP lub innej poradni specjalistycznej i realizować zalecenia i wskazania do pracy, dostosować wymagania edukacyjne do specyficznych trudności dziecka, indywidualne podchodzić do dziecka (zawarcie kontraktu – ustalenie sposobu pracy na lekcji i w domu) współpraca z pedagogiem, terapeutą, psychologiem, współpraca nauczycieli (wymiana informacji i doświadczeń) w ramach zespołów istniejących w szkole, różnorodne metody i formy pracy z dzieckiem dyslektycznym w zespołach kompensacyjno-korekcyjnych, kierować procesem samokształcenia i samokontroli ucznia, pokazać uczniom dyslektycznym ich mocnych stron (podnoszenie poczucia własnej wartości np. „WSZYSCY DYSLEKTYCY TO UCZNIOWIE ZDOLNI I INTELIGENTNI”, ukazanie postaci sławnych dyslektyków-gazetka, wystawka), tworzenie map pamięci, tworzenie schematów pracy/notatki współpraca z domem (zajęcia otwarte dla rodziców, podsuwanie literatury i pomocy dydaktycznych).

ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ: zindywidualizować wymagania zgodnie z zaleceniami opinii (np. wydłużenie czasu oczekiwania na odpowiedz ustną i pisemną, nieodpytywanie z czytania na forum klasy, tolerancyjne ocenianie błędów ortograficznych, wymaganie znajomości zasad ortograficznych), doceniać wkład pracy, starania dziecka, systematyczność, wytrwałość, ambicje, ważne, aby zeszyt ucznia oceniać według jego możliwości, u uczniów z głęboką dysgrafią wskazane jest zastąpienie niektórych sprawdzianów pisemnych sprawdzianami ustnymi.

MOTYWOWANIE UCZNIÓW: rozmowa z uczniem i jego rodzicami (kontrakt na piśmie), konsekwencja nauczyciela, pozytywne wzmacnianie poprzez pochwały, nagrody; pochwała na forum klasy, karta samooceny, ocena za aktywność.

Pracując w klasie, w której są uczniowie dyslektyczni, należy zwrócić uwagę na: przestrzeń klasy (jasno podzielona, organizowana wspólnie z uczniami) metody pracy i pomoce oddziałujące na wszystkie zmysły, zmienne tempo lekcji, praca w grupach (podział pracy przez nauczyciela), wspólne czytanie tekstu w klasie (np. inscenizacja, podział na role), praca domowa dostosowana do możliwości ucznia, zwrócenie uwagi na treści zawarte w podręczniku.

DEKALOG NAUCZYCIELA UCZNIA DYSLEKTYCZNEGO: TAK POSTĘPUJ: Staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego możliwości i ograniczenia, tak, aby zapobiec pogłębianiu się jego trudności szkolnych i wystąpieniu wtórnych zaburzeń emocjonalnych. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka, skieruj go do Poradni, skonsultuj ze specjalistą. Współpracuj z terapeutą dziecka, jego rodzicami, aby jak najskuteczniej mu pomóc. Opracuj program indywidualnych wymagań wobec ucznia, dostosowany do jego możliwości. Bądź wobec ucznia życzliwy i wyrozumiały. W TAKI SPOSÓB NIE POSTĘPUJ: Nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. Nie wyśmiewaj ucznia sądząc, że to go zmobilizuje do pracy. Nie łudź się, że w końcu sam z dysleksji wyrośnie. Nie spodziewaj się, że kłopoty dyslektyka ograniczają się do czytania oraz pisania i skończą się w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał niby więcej czasu na naukę.