Jerzy Mellibruda ROZUMIENIE INDYWIDUALNOŚCI OFIAR I SPRAWCÓW PRZEMOCY DOMOWEJ JAKO WYZWANIE W PROCESIE POMAGANIA VII Ogólnopolska Konferencja Przeciw Przemocy w Rodzinie

WPROWADZENIE 1. Rozwój systemu przeciwdziałania przemocy domowej, stabilizacja zatrudnienia w tym systemie oraz gromadzenia kolejnych doświadczeń w pracy z ofiarami i sprawcami tworzą nowe wyzwania. Z jednej strony dotyczą one konieczności doskonalenia rozwiązań organizacyjnych i prawno-administracyjnych. Z drugiej, potrzeby pogłębiania i zwiększania skuteczności psychologicznych form pomocy i interwencji. Nie ulega wątpliwości, że psychologia staje się coraz bardziej potrzebna w programach przeciwdziałania przemocy domowej. 2. Oznacza to przede wszystkim potrzebę rozwijania zdolności do bardziej wnikliwego dostrzegania i rozumienia ludzi którzy są ofiarami lub sprawcami przemocy oraz do uwalniania się od wpływu stereotypów, które uruchamiają się w naszych umysłach wtedy gdy zaliczamy kogoś do kategorii „ofiara” lub „sprawca” . 3. Podstawą konstruktywnego i skutecznego oddziaływania powinna być osobista relacja oraz pozytywna więź między osobą pomagającą a skrzywdzoną

PODSTAWOWE ASPEKTY ROZUMIENIA INDYWIDUALNOŚCI OFIAR I SPRAWCÓW 1. Zróżnicowanie cech temperamentalnych 2. Specyfika wzorców osobowościowych 3. Obraz własnej osoby i sposób doświadczania kontaktu z samym sobą 4. Narracyjna treść osobistej historii życia

INDYWIDUALNY TEMPERAMENTALNY Cechy temperamentalne wg Thomasa i Chess: A. POZIOM AKTYWNOŚCI B. RYTMICZNOŚĆ C. KONTAKT / WYCOFANIE D. ADAPTOWALNOŚĆ E. INENSYWNOŚĆ REAGOWANIA F. PRÓG REAGOWANIA G. JAKOŚĆ NASTROJU H. ROZPRASZALNOŚĆ I. UPORCZYWOŚĆ

Na szczególną uwagę w przypadku rozumienia funkcjonowania ofiar przemocy zasługują;     1.Poziom aktywności zmierzającej do rozwiązywania problemów – niski poziom aktywności oznacza tendencję do biernego sposobu reagowania na trudności     2.Preferencja do wycofywania oznaczająca tendencję do reakcji unikania, ostrożność w nowych sytuacjach, potrzebę specjalnych i bezpiecznych okoliczności sprzyjających nowym zadaniom itd.      3.Adaptowalność czyli stopień łatwości z jaką człowiek przystosowuje się do zmian zewnętrznych oraz zmienia swoje zachowanie pod wpływem zewnętrznych nacisków i oczekiwań otoczenia.    4.Intensywność reagowania , która oznacza poziom energetyczny reakcji, siły i zaangażowania, z którym człowiek reaguje na ludzi i sytuacje oraz dynamikę działania i ekspresji. 5. Jakość nastroju czyli proporcja liczby i intensywności pozytywnych (wyrażających zadowolenie) i negatywnych (wyrażających niezadowolenie) reakcji emocjonalnych,

ZRÓŻNICOWANIE WZORCÓW OSOBOWOŚCI Wzorce osobowości jako utrwalone strategie radzenia sobie z życiem –sposoby uzyskiwania pozytywnych i unikania negatywnych wzmocnień Co stanowi podstawowe źródło wzmocnień – inni ludzie czy własna osoba ? ZALEŻNOŚĆ - NIEZALEŻNOŚĆ , INTROWERSJA-EKSTRAWERSJA Czy człowiek poszukuje tych wzmocnień w sposób aktywny czy bierny ? AKTYWNOŚĆ - BIERNOŚĆ Czy poszukuje pozytywnych wzmocnień czy tylko stara się unikać negatywnych ? Czy dąży do kontrolowania innych czy poddaje się kontroli ?

Rozumienie treści i dynamiki subiektywnego świata osoby skrzywdzonej jest niezwykle ważnym zadaniem dla tych którzy jej pomagają. Dotyczy to w szczególności;    A) dominujących potrzeb i dążeń B)    obrazu własnej osoby i specyfiki doświadczania kontaktu z sobą (poczucia krzywdy, winy, niższości, wartości, mocy, szacunku itd.) C)     dominujących stanów emocjonalnych i sposobów radzenia sobie ze stresem oraz kontroli emocjonalnej D)    wyobrażeń na temat własnego miejsca w świecie i własnej przyszłości.

NARRACJE OSOBISTE CZYLI OPOWIEŚCI O WŁASNYM ŻYCIU PRZEDSTAWIANE INNYM I SAMEMU SOBIE Narracyjne konstruowanie osobistej rzeczywistości spełnia ważne funkcje psychologiczne; 1.wpływa na aktualny sposób doświadczania życia 2.reguluje procesy motywacyjne i procesy samokontroli 3.kształtuje treść subiektywnego poczucia tożsamości 4.Jest osobistym narzędziem poznawania i rozumienia świata 5. Wpływa na zachowanie i wybory życiowe

Dramatyzm i ogromny ładunek emocjonalny zawarty w Dramatyzm i ogromny ładunek emocjonalny zawarty w doświadczeniach osobistych związanych z przemocą domową, w bardzo aktywny sposób angażuje osobiście osobę pomagającą. 1. Pomaganie ofiarom przemocy i praca ze sprawcami tworzy szczególne warunki do aktywizowania się osobistych doświadczeń, postaw i wartości osoby pomagającej i włączania się ich do procesu pomagania. Dotyczy to więc także naszego stylu temperamentalnego, wzorów osobowościowych, obrazu własnej osoby oraz treści narracji osobistej czyli tych fragmentów naszej historii, które mogą kojarzyć się z przemocą, cierpieniem, utratą nadziei lub gniewem i pragnieniem zemsty. 2.Nie zawsze ułatwia to pomaganie ale zawsze wymaga rozpoznania i monitorowania a nieraz także samokontroli. To nie jest łatwe zadanie. 3.Zaangażowanie w pomaganie ludziom skrzywdzonym, mimo całego trudu i emocjonalnego wyczerpania osoby pomagającej, przyczynia się do wzrostu dojrzałości i pomaga w odkrywaniu głębszego sensu i nadawaniu większego znaczenia naszemu życiu. Więc ten wysiłek stokrotnie się wypłaca, bo dzięki niemu nasze życie nabiera większej wartości.

To już koniec