SYFON KŁODNICY inż. Arkadiusz Kałużyński

Budowa Kanału Górnośląskiego główną przyczyną powstania przepustu syfonowego w rejonie Koźla Mimo że prace ziemne związane z budową Kanału Gliwickiego (dawniej Adolf Hitler Kanal) rozpoczęły się w roku 1933, to za oficjalną datę przyjęło się dzień 14 maja 1934 roku. Wtedy to minister III Rzeszy Rudolf Hess dokonał uroczystego murowania kamienia węgielnego. Rysunek 1. Kanał Gliwicki wraz z mostem – dzielnica Kłodnica [5]

Sukcesywnie wraz z budową koryta kanału podejmowane były prace obejmujące infrastrukturę hydrotechniczną zapewniającą jego przyszłą prawidłową pracę. Podczas budowy wystąpiła konieczność przekroczenia koryta rzeki Kłodnicy. Bezkolizyjne skrzyżowanie rzeki i kanału wykonano w oparciu o zasadę działania syfonu. Rysunek 2. Mapka z nieruchomościami gruntowymi zajętymi pod budowę kanału w miejscowości Niezdrowice oraz robotnicy zmierzający do kopania [5]

Syfon – budowla hydrotechniczna służąca do grawitacyjnego przerzutu wody przez przeszkody z poziomu wyższego na niższy; syfonem nazywamy przewód zamknięty służący do przerzutu wody POD przeszkodą. Rysunek 3. Książkowy schemat istoty syfonu [2]

Syfon Kłodnicy W trasie planowanego biegu koryta kanału ułożono 3 rury żelbetowe o przekroju 3m2 i długości 50m każda. Końce rur znajdowały się na poziomie projektowanego dopływu i wypływu wody rzeki, przy czym wylot musiał znajdować się niżej wlotu. Środkowa część rur została zagłębiona 4 metry poniżej projektowanego dna koryta kanału. Przed wlotem i za wylotem zbudowano nowe odcinki koryta rzeki Kłodnicy. Po zakończeni u budowy przepustu i biegnącego nad nim kanału zmieniono bieg rzeki kierując jej wody do przepustu. Idee syfonu obrazuje szkic pochodzący z czasów jego budowy.

Rysunek 4. Przekrój podłużny przepustu syfonowego dla rzeki Kłodnicy oraz jego usytuowanie w terenie [1]

WLOT

Rysunek 5. Rzeka Kłodnica przed syfonem [5]

Rysunek 6. Rzeka Kłodnica przed syfonem [5]

Rysunek 7. Rzeka Kłodnica przed syfonem [5]

Rysunek 8. Rzeka Kłodnica przed syfonem [5]

Rysunek 9. Rzeka Kłodnica przed syfonem [5]

WYLOT

Rysunek 10. Rzeka Kłodnica za syfonem [5]

Rysunek 11. Rzeka Kłodnica za syfonem [5]

Rysunek 12. Rzeka Kłodnica za syfonem [5]

Rysunek 13. Rzeka Kłodnica za syfonem [5]

Przepust syfonowy pod kanałem dla rzeki Kłodnicy znajduje się w kilometrze 6+830 (970m przed Śluzą Nowa Wieś) na terenie Lenartowic. Aktualnie przepływ wody odbywa się jedną rurą, dwie pozostałe utrzymywane są jako rezerwa. Są one oddzielone od nurtu rzeki ścianą z profili typu Larssen zaopatrzoną w przepust umożliwiający regulację przepływu wody. Syfon Kłodnicy jest jednym z nielicznych tego typu rozwiązań w Europie i jednym z dwóch w Polsce. W naszym kraju istnieje jeszcze jedno takie skrzyżowanie, a jest nim przejście syfonowe potoku Flisek pod Kanałem Bydgoskim (znacznie mniejsze).

Rysunek 14. Bieg rzeki Kłodnica w roku 1920 i obecnie [4]

Rysunek 15. Zdjęcie satelitarne - bezkolizyjne skrzyżowanie Kanału Gliwickiego i Rzeki Kłodnicy [3]

Rysunek 16. Skrzyżowanie kanału i rzeki wraz z okolicą Rysunek 16. Skrzyżowanie kanału i rzeki wraz z okolicą. Zdjęcie z amerykańskiego bombowca podczas nalotu w roku 1944 [6]

Źródła Janusz Niemczuk, Till Scholtz-Knobloch., Górnośląskie Kanały Żeglowne, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców, Koło Terenowe Kłodnica, 2010 Sobota Jerzy., Hydraulika i Hydrologia, 2004 www.geoportal.gov.pl www.kanalgliwicki.net Ze zbiorów Arkadiusza Kałużyńskiego Ze zbiorów Macieja Cząstki