Konsultacje Projektu OPEN CODE TRANSFER Spotkanie V prof. dr hab. Jacek Wysocki Rektor Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

W polskim szkolnictwie wyższym dokonują się istotne zmiany, nie tylko w zakresie regulacji prawnych, ale także w obszarze sytuacji rynkowej usług edukacyjnych. Modernizacja polskiego systemu kształcenia ma przede wszystkim na celu zwiększenie konkurencyjności polskich uczelni na świecie. Jednym z głównych celów nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym jest zwiększenie współpracy pomiędzy nauką i gospodarką.

Uczelnie zobowiązane są nie tylko do komercjalizowania wyników swoich prac badawczych, ale także do opracowania i wprowadzenia regulaminów własności intelektualnej, określających zasady ich komercjalizacji. Dokumenty te regulować winny takie kwestie jak przekazywanie praw własności intelektualnej, prowadzenie działalności usługowej i kontraktów badawczych czy podziału zysków z komercjalizacji. Regulacje te mają przyczynić się do określenia zasad współpracy pomiędzy uczelnią jako jednostką, będącą właścicielem innowacyjnych rozwiązań a jej pracownikami naukowymi, którzy są tych rozwiązań twórcami.

Dlatego dla procesu komercjalizacji wiedzy, kluczowe znaczenie mają państwowe akty prawne. Istotne znaczenie ma w tym zakresie nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym. Wprowadzone w niej zapisy winny w zdecydowany sposób określić funkcjonowanie jednostek naukowych i zasady współpracy władz uczelni z pracownikami naukowymi oraz uczelni jako instytucji z przemysłem. Jednak w zreformowanej ustawie znajdują się również zapisy, które budzą wątpliwości zarówno wśród ekspertów zajmujących się proinnowacyjną polityką, jak i w samym środowisku naukowym, gdyż prawdopodobnie niezamierzenie komplikują proces komercjalizacji wyników badań naukowych.

Szczególne kontrowersje budzi zapis dotyczący ograniczenia wieloetatowości na uczelniach wyższych. Zmiany w ustawie nakładają na pracowników naukowych konieczność uzyskania zgody rektora na podjęcie dodatkowej pracy. Eksperci zwracają uwagę, iż przepis ten oznacza, że (…) bez wspomnianej zgody, twórca rozwiązania nie może pełnić funkcji we władzach spółki powstałej w celu wdrożenia wynalazku ani być jej pracownikiem etatowym, co może tworzyć niezamierzoną barierę w procesie komercjalizacji wiedzy.

Kolejną przeszkodę dla efektywnego komercjalizowania wyników badań naukowych może stanowić zapis określający kwotę, jakiej nie może przekroczyć wartość wynalazku, aby uczelnia mogła udzielać licencji na jego przemysłową komercjalizację bez zgody Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dokonanie wyceny nieskomercjalizowanego jeszcze wynalazku jest jednak zadaniem trudnym – nie tylko ze względu na niematerialny charakter rozwiązania przed jego przemysłową komercjalizacją, ale również ze względu na brak środków finansowych, które mogłyby pokryć dokonanie takiej wyceny.

Pomimo wątpliwości i kontrowersji, jakie wzbudza reforma ustawy o szkolnictwie wyższym, zmiany w funkcjonowaniu polskich szkół wyższych wydają się sprzyjać poprawie współpracy środowiska naukowego z przedsiębiorstwami, ośrodkami innowacji oraz instytucjami rządowymi i pozarządowymi. Poprzez zwiększanie przemysłowej przydatności wyników badań naukowych i lepsze przygotowywanie studentów do funkcjonowania w środowisku biznesowym, uczelnie wyższe mają szansę na osiąganie większych sukcesów w wymiarze gospodarczym, co niewątpliwie wpłynie na efektywniejszą budowę gospodarki opartej na wiedzy.

Niewątpliwie o wymiarze tych sukcesów będą także decydować różnego rodzaju inicjatywy, takie jak prezentowana podczas dzisiejszego spotkania. Pomimo tego bowiem, że uczelnie już podjęły wiele zadań związanych z komercjalizacją, to nadal brakuje dobrych wzorców i rozwiązań. Dzisiejsze spotkanie wskaże możliwe mechanizmy licencjonowania, które mogą funkcjonować bez większych nakładów oraz dokładnie scharakteryzować możliwości jakie dają nowe przepisy Ustawy o Szkolnictwie Wyższym.

Serdecznie zapraszam Dziękuję za uwagę