Rozumienie czytanego tekstu Par Jocelyne GIASSON Roz. 1 : Model rozumienia czytanego tekstu Rozumienie czytanego tekstu. I. Model rozumienia czytanego tekstu.

Ewolucja koncepcji rozumienia tekstu czytanego : model Koncepcja tradycyjna : 1.czynność czytania to zbiór kolejnych sprawności, których uczymy się w sposób hierarchiczny (drabinkowy)‏ nabycie każdej z tych sprawności oddzielnie = nabycie umiejętności czytania Czytanie = mozaika izolowanych (oddzielnych) sprawności. Koncepcja bardziej współczesna 1.Model bardziej globalny ukierunkowany jest na integrację każdej ze sprawności, które muszą pojawić się przy czytaniu : Czytanie = proces holistyczny i całościowy ; sugeruje interakcję między poszczególnymi sprawnościami (umiejętność czytania oddzielona od swego kontekstu, traci część swego znaczenia)‏ Metafora (str.5) - rower - orkiestra symfoniczna Ewolucja koncepcji rozumienia tekstu czytanego:model *koncepcja tradycyjna 1.czynność czytania to zbiór kolejnych sprawnościi, których uczymy się w sposób hierarchiczny (drabinkowy)‏ ->nabycie każdej z tych sprawności oddzielnie = nabycie umiejętności czytania Czytanie = mozaika izolowanych (oddzielnych)sprawności. *Koncepcja bardziej współczesna 1.Model bardziej globalny ukierunkowany jest na integrację każdej ze sprawności, ktore muszą pojawić sie przy czytaniu: ->Czytanie = proces holistyczny i całościowy; sugeruje interakcję między poszczególnymi sprawnościami (umiejętność czytania oddzielona od swego kontekstu traci część swego znaczenia)‏ Metafora (str.5)‏ -rower -orkiestra symfoniczna

Ewolucja koncepcji czytania ze zrozumieniem : rola czytajacego Koncepcja tradycyjna : - sens jest w tekście  rola czytającego = wyłonienie tego sensu i przetransponowanie go do swej pamięci.  czytanie = rozumienie tego, co autor napisał i brak przy tym jakiejkolwiek swobody interpretacji Koncepcja bardziej współczesna: - tworzenie tekstu przez czytelnika, który posługuje się: - tekstem - swoimi wiadomościami - swoją intencją w czytaniu. tworzenie sensu ≠ nie oznacza „byle czego”. Ciąg dalszy metafory orkiestry symfonicznej (str.6). Ewolucja koncepcji czytania ze zrozumieniem: rola czytającego *Koncepcja tradycyjna: -sens jest w tekście->rola czytającego = wyłonienie tego sensu i przetransponowanie go do swej pamięci. ->czytanie = rozumienie tego, co autor napisał i brak przy tym jakiejkolwiek swobody interpretacji (graf: czytający - tekst)‏ Koncepcja bardziej współczesna: -tworzenie sensu przez czytelnika, który posługuje się: -tekstem -swoimi wiadomościami -swoją intencją w czytaniu ! Tworzenie sensu nie oznacza rozumienia “byle czego” Ciąg dalszy metafory orkiestry symfonicznej (str.6). czytający Tekst

Model rozumienia polegającego na konsensusie. Komponenty: tekst, czytelnik, kontekst. Intencja autora Forma Funkcja lektury Struktury Procesy CZYTAJĄCY TEKST Model rozumienia polegającego na konsensusie Komponenty: tekst, czytelnik, kontekst. Struktury Intencja autora Procesy Forma CZYTAJĄCY TEKST Funkcja lektury KONTEKST Psychologiczny Społeczny Fizyczny KONTEKST Psychologiczny Społeczny Fizyczny

Model rozumienia polegający na konsensusie. Istotna jest relacja między tymi komponentami (zmiennymi)‏ C T K Im większa jest ta relacja, tym lepsze będzie zrozumienie Oto sytuacje, które utrudniają czytanie ze zrozumieniem (str.8) : Model rozumienia polegający na konsensusie Istotna jest relacja między tymi komponentami (zmiennymi)‏ L(Czytający) T (Tekst)‏ C (Kontekst)‏ Im lepsza, większa jest ta relacja, tym lepsze będzie zrozumienie Oto sytuacje, ktore ustrudniają czytanie ze zrozumieniem (str.8): (patrz na grafy na slajdzie)‏ T T C T C C K K K Sytuacja 1 Sytuacja 2 Sytuacja 3

Zmienna: CZYTAJĄCY To, co robi ! To, kim jest ! Czytelnik Procesy Struktury 1 2 3 Struktury kognitywne Struktury afektywne Mikroprocesy Proces integracji Makro- proces Zmienna "CZYTAJĄCY" To, kim jest? CZYTELNIK To, co robi? Struktury Procesy (c.d. niżej)‏ Struktury kognitywne Struktury afektywne (Wiedza o języku)‏ (Wiedza o świecie)‏ ------------------------------------- c.d. Procesy 1. mikroprocesy 2.proces integracji 3.makroprocesy 4.proces opracowania 5.proces metakognitywny 4 5 Wiedza o języku Wiedza o świecie Proces opracowania Proces metakognitywny

Zmienna: CZYTAJĄCY Struktury = to cechy czytającego (to, kim czytelnik jest) niezależnie od sytuacji czytania kognitywne afektywne (p.15)‏ Odnośnie języka (str.10) : -postawa wobec czytania wiedza fonologiczna wiedza syntaktyczna wiedza semantyczna wiedza pragmatyczna -Zainteresowania +odnośnie innych Zmienna "CZYTAJĄCY" Struktury to cechy czytającego (to, kim czytelnik jest) niezależnie od sytacji czytania Struktury kognitywne Struktury afektywne (str.15)‏ ->odnośnie języka (str.10): -postawa wobec -wiedza fonologicza czytania -wiedza syntaktyczna -zainteresowania -wiedza semantyczna szczególne itp. -wiedza pragmatyczna ->odnośnie świata: Większa wiedza = lepsze zrozumienie = nabywanie nowej wiedzy (patrz na strzałki na slajdzie) Na temat świata : Większa znajomość = lepsze rozumienie =nabycie nowych form poznania

Zmienna CZYTAJĄCY Proces = to, co czytający robi podczas czytania (umiejętności wykonania)‏ Są one jednoczesne ( nie następują po sobie)‏ ukierunkowane są na rozumienie informacji zawartej w zdaniu. Mikroprocesy ukierunkowane są na poszukiwanie związku (spójności) między zdaniami ->dokonanie powiązań między propozycjami a zdaniami. Zmienna "CZYTAJĄCY" Proces = to, co czytający robi podczas czytania (umiejętności / wykonania)‏ są one jednoczesne ( nie następują po sobie)‏ Mikroprocesy- ukierunkowane są na rozumienie informacji zawartej w zdaniu. Procesy integracyjne - ukierunkowane są na poszukiwanie związku (spójności) między zdaniami ->dokonanie powiązań między propozycjami a zdaniami. Makroprocesy- ukierunkowane na rozumienie globalne tekstu, na powiązania, które pozwalają uczynić z tekstu spójną całość. Procesy integracyjne ukierunkowane na rozumienie globalne tekstu, na powiązania, które pozwalają uczynić z tekstu spójną całość. Makroprocesy

Procesy metakognitywne Zmienna CZYTAJĄCY Procesy opracowania pozwalają na postawienie hipotez, na zintegrowanie tekstu z wcześniejszymi informacjami->pozwalają na wyjście ponad tekst i na wyciągnięcie wniosków nieprzewidzianych przez autora. Zmienna "CZYTAJĄCY" Procesy opracowania / pozwalają na postawienie hipotez, na zintegrowanie tekstu z wcześniejszymi informacjami ->pozwalają na wyjście ponad tekst i na wyciągnięcie wniosków nieprzewidzianych przez autora. Procesy metakognitywne zarządzaja rozumieniem, pozwalają czytającemu na dostosowanie się do tekstu i sytuacji (ustalenie stopnia braku rozumienia, ...) Procesy metakognitywne zarządzaja rozumieniem, pozwalają czytającemu na dostosowanie się do tekstu i sytuacji (ustalenie stopnia braku rozumienia, ...)

Zmienna CZYTAJĄC Oto, przedstawione “w skrócie”, poszczególne aktywności kognitywne czytającego: -zdolność odtworzenia fragmentu tekstu poprzez użycie tej samej lub prawie tej samej struktury syntaktycznej i semnatycznej, którą posługiwał się autor =mikroprocesy -zdolność wytworzenia powiązań=procesy integracyjne -zdolność dokonania uogólnień=makroprocesy -zdolność wyjścia ponad tekst=procesy opracowania -zdolność zastanowienia się nad własnym sposobem rozumienia tekstu=procesy metakognitywne Zmienna "CZYTAJĄCY" Oto, przedstawione “w skrócie”, poszczególne aktywności kognitywne czytającego: -zdolność odtworzenia fragmentu tekstu poprzez użycie tej samej lub prawie tej samej struktury syntaktycznej i semnatycznej, którą posługiwał się autor =mikroprocesy -zdolność wytworzenia powiązań=procesy integracyjne -zdolność dokonania uogólnień=makroprocesy -zdolność wyjścia ponad tekst=procesy opracowania -zdolność zastanowienia się nad własnym sposobem rozumienia tekstu=procesy metakognitywne

Model rozumienia polegającego na konsensusie. Komponenty: tekst, czytelnik, kontekst. Intencja autora Forma Funkcja lektury Struktury Procesy CZYTAJĄCY TEKST Patrz tłumaczenie przy slajdzie 4 KONTEKST Psychologiczny Społeczny Fizyczny

Zmienna TEKST Różne zachowania czytającego, zależnie od rodzaju tekstówpotrzeba ich sklasyfikowania. Według gatunków literackich: albumy, bajki, legendy, powieści,gat.dokum entalne,komiksy, poezja,teksty humorystyczne Według funkcji czytania : - funkcje użyteczne - funkcje estetyczne Zmienna "TEKST" Różne zachowania czytającego, zależnie od rodzaju tekstów->potrzeba ich sklasyfikowania. / / / Według funkcji JAK? Według gatunków czytania: / literackich: -funkcja użyteczne / Albumy, bajki, -funkcje estetyczne / legendy,powieści, / gat.dokumentalne, / komiksy, poezja, / teksty humorystyczne Według intencji autora: -oddziaływanie na emocje czytającego: poezja,bajki,opowiadania,... -oddziaływanie na zachowania czytającego: schematy działań, polecenia, sposoby użycia, porady i ostrzeżenia, .... -oddziaływanie na wiedzę czytającego: streszczenia, artykuły, monografie, .... JAK? Według intencji autora: -oddziaływanie na emocje czytającego: poezja,bajki,opowiadania,... -oddziaływanie na zachowania czytającego: schematy działań, polecenia, sposoby użycia, porady i ostrzeżenia, .... -oddziaływanie na wiedzę czytającego: streszczenia, artykuły, monografie, ....

Model rozumienia polegającego na konsensusie. Komponenty: tekst, czytelnik, kontekst. Intencja autora Forma Funkcja lektury Struktury Procesy CZYTAJĄCY TEKST Patrz tłumaczenie przy slajdzie 4 KONTEKST Psychologiczny Społeczny Fizyczny

= opracowanie projektu! Zmienna KONTEKST Zmienna ta oznacza wszystkie warunki, w których znajduje się czytający (z jego strukturami i procesami) w momencie wchodzenia w kontakt z tekstem; wśród tych warunków są takie, na których koncentruje się czytający i takie, które określają środowisko czytającego. Kontekst psychologiczny: 1. intencja autora=najważniejsze (np. lektura opisu domu z punktu widzenia złodzieja lub kupca, str.22)‏ 2.motywacja do czytania 3.zainteresowanie prezentowanym tekstem Zmienna "KONTEKST" Zmienna ta oznacza wszystkie warunki, w których znajduje się czytający (z jego strukturami i procesami) w momencie wchodzenia w kontakt z tekstem; wśród tych warunków sa takie, na których koncentruje się czytający i takie, które określają środowisko czytającego. Kontekst psychologiczny: 1. intencja autora=najważniejsze (np. lektura opisu domu z punktu widzenia złodzieja lub kupca, str.22)‏ 2.motywacja do czytania 3.zainteresowanie prezentowanym tekstem = opracowanie projektu!

Zmienna KONTEKST Kontekst społeczny = wszystkie rodzaje interakcji, mające miejsce podczas czytania, zachodzące między czytającym, nauczającym lub innymi formami czytania (czytanie indywidualne, czytanie przed grupą osób, czytanie z przewodnikiem lub bez niego, ...)‏ Zmienna "KONTEKST" Kontekst społeczny=wszystkie rodzaje interakcji, mające miejsce podczas czytania, zachodzące między czytającym, nauczającym lub innymi formami czytania (czytanie indywidualne, czytanie przed grupą osób, czytanie z przewodnikiem lub bez niego, ...)‏ Kontekst fizyczny=oznacza wszystkie warunki materialne, w których ma miejsce czytanie (hałas z zewnątrz, jakość reprodukcji tekstu, temperatua otoczenia,...)‏ Kontekst fizyczny = oznacza wszystkie warunki materialne, w których ma miejsce czytanie (hałas z zewnątrz, jakość reprodukcji tekstu, temperatua otoczenia,...)‏

Konkretnie Aby kształtować rozumienie u uczniów, trzeba najpierw upewnić się, czy wszystkie trzy zmienne są adekwatne: Czy tekst jest na poziomie odpowiadającym umiejętnościom czytającego? Czy czytający posiada wiedzę potrzebną do rozumienia tekstu? Czy kontekst psychologoczny, społeczny i fizyczny wspomaga rozumienie? Aby kształtować rozumienie u uczniów, trzeba najpierw upewnić się, czy wszystkie trzy zmienne są adekwatne: Czy czytający posiada wiedzę potrzebną do rozumienia tekstu? Czy tekst jest na poziomie odpowiadającym umiejętnościom czytającego? Czy kontekst psychologoczny, społeczny i fizyczny wspomaga rozumienie? Pozytywna odpowiedź na te 3 pytania=nadrzędny warunek do nauczania czytania za zrozumieniem. Pozytywna odpowiedź na te 3 pytania=nadrzędny warunek do nauczania czytania za zrozumieniem.