WYCIECZKA NA ANTARKTYDĘ PROJEKT WYKONANY PRZEZ UCZNIÓW KL. II a SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 21 W CZĘSTOCHOWIE

POŁOŻENIE KONTYNENTU Antarktyda jest położona wokół bieguna południowego.Ze wszystkich stron opływają ją wody trzech oceanów - Spokojnego , Atlantyckiego i Indyjskiego. Niekiedy wody tych oceanów opływające obszar Antarktydy określa się łącznie, jako Ocean Antarktyczny. Antarktyda jest piątym co do wielkości kontynentem Ziemi.Zajmuje powierzchnię ok. 14 mln km2. Dzieli się na wschodnią i zachodnią. Jest jedynym kontynentem, na terenie którego nie ma żadnego państwa.Kontynent w ok. 98% pokryty jest lodem. Wybrzeże kontynentu ma łączną długość 33 400 km.Antarktyda jest najbardziej wyniesionym kontynentem Ziemi. Średnia wysokość Antarktydy wynosi 2 040 m n.p.m. Najwyższy szczyt - Mount Vinson - wznosi się 5 140 m n.p.m. Antarktyda jest nazywana kontynentem siedmiu biegunów :                                                              -biegun geograficzny południowy,       -biegun magnetyczny,       -biegun geomagnetyczny,       -biegun zimna,       -biegun względnej niedostępności,       -biegun wiatrów,       -południowy biegun zórz polarnych.

KLIMAT ANTARKTYDY TEMPERATURY   TEMPERATURY Wewnątrz kontynentu panują najniższe temperatury na Ziemi dochodzące do -90 °C Średnia roczna temperatura wynosi ok. -57 °C. Najcieplejszym miesiącem jest styczeń z temperaturą minimalną -30 °C, natomiast najchłodniejszy jest sierpień, z temperaturami spadającymi do -70 °C. Na wybrzeżu temperatury są wyższe, na wyspach przy północnych krańcach Półwyspu Antarktycznego mogą sięgać powyżej 0 °C. Najniższa średnia temperatura w miejscu stale zamieszkanym przez ludzi wynosi -33 °C (rosyjska stacja badawcza Wostok). Najwyższa zanotowana temperatura na Antarktydzie wynosi +11,6 °C, zanotowane w radzieckiej stacji Oazis. Przyczyną niskich temperatur, oprócz szerokości geograficznej, znacznej wysokości bezwzględnej i małej wilgotności powietrza, jest duże albedo pokrywy lodowej, powodujące odbijanie promieni słonecznych.

WIATRY Antarktyda jest najzimniejszym, najbardziej zachmurzonym i najbardziej wietrznym kontynentem na kuli ziemskiej Charakterystyczne dla tego lądu są bardzo silne i długotrwałe wiatry, wiejące z mroźnego wnętrza kontynentu w kierunku nieco cieplejszych wód oceanicznych. Prędkość wiatrów wynosi 50-90 m/s (180-325 km/h). Wiatry silne (powyżej 15 m/s) wieją przez 200-340 dni w roku. Bruzdy niskiego ciśnienia powodują częste sztormy na przybrzeżnych morzach

ZACHMURZENIE I OPADY Zachmurzenie we wnętrzu kontynentu Antarktydy jest mniejsze niż w Arktyce, przez 45-65% dni w roku niebo jest zachmurzone w mniej niż 50%. Znacznie bardziej zachmurzone jest wybrzeże. Opady są bardzo niskie, poniżej 100 mm rocznie, a nawet niekiedy poniżej 50 mm. W niektórych miejscach wybrzeża dochodzą do 600 mm, co powoduje, że kontynent jest największą na świecie pustynią. Opady występują prawie wyłącznie pod postacią stałą (śnieg lub grad), deszcze zdarzają się bardzo rzadko i tylko podczas lata na wybrzeżach.

ZORZA POLARNA Zorza polarna, zjawisko świetlny (luminescencja) występujące w górnych warstwach atmosfery na wysokości od 65 do 400 km nad powierzchnią Ziemi najczęściej w odległości 20-25° od bieguna geomagnetycznego Ziemi (północnego lub południowego). Zorza polarna powstaje w wyniku oddziaływania wiatru słonecznego na magnetosferę Ziemi. Pojawia się jako barwne (białe, żółte, zielone, czerwone, niebieskie, fioletowe) smugi, wstęgi lub zasłony, falujące lub pulsujące na niebie.

ROŚLINNOŚĆ ANTARKTYDY Roślinność Antarktydy jest skrajnie uboga. Jej rozwój uniemożliwiają trudne warunki klimatyczne:niskie temperatury, niedostępność wody i długie okresy zimowej ciemności. Najwięcej roślin można spotkać na wybrzeżach, gdzie klimat jest łagodniejszy. Również w głębi lądu pojawiają się tzw. Oazy, gdzie na skutek ogrzewania słonecznego, tworzą się odpowiednie warunki, sprzyjające rozwojowi roślinności. Na Antarktydzie występują dwa gatunki roślin: śmiałek antarktyczny i kolobant antarktyczny. Kolobant antarktyczny- jest przedstawicielem rodziny goździkowatych.Można go spotkać na Półwyspie Antarktycznym i wyspach Zachodniej Antarktyki.

ŚMIAŁEK ANTARKTYCZNY Śmiałek antarktyczny-jeden z dwóch gatunków roślin występujących na Antarktydzie Gatunek należący do rodziny wiechlinowatych Roślina tworząca kępy, zwykle o wysokości 10-30 cm. Ma wąskie i spłaszczone liście o szerokości 2,5-3mm i długości 4-8 mm. Kwiaty zebrane są w wiechę o długości 5-20 cm złożoną z 2-3 kwiatowych kłosków. Pojedynczy kłosek ma długość 5-7mm. Owocem śmiałka antarktycznego jest ciemnobrązowy ziarniak o długości 1 mm.

ZWIERZĘTA ANTARKTYDY Wydrzyk jest ptakiem, który zamieszkuje nie tylko skutą lodem Antarktydę, ale także zimne wybrzeża tundry. Jest ptakiem przystosowanym do niskich temperatur i trudnych warunków życia. Jest zwierzęciem dużym jak na ptaka tego klimatu. Osiąga do 60 cm. długości, a rozpiętość skrzydeł dochodzi do 130 cm. Wydrzyk ma krótki i szeroki ogon, który umożliwia mu sterowanie lotem oraz szybkie i stabilne podchodzenie do lądowania, a także podrywanie się do lotu. Dziób i kończyny dolne są koloru czarnego. Dziób przystosowany jest do wyjadania jaj. Wydrzyki żywią się jajami innych ptaków, korzystając z chwil ich nieuwagi, lub gdy te idą na żer. Żywią się także młodymi pisklętami, łowią ryby i nie gardzą padniętymi zwierzętami. Gniazda Wydrzyków znajdują się na ziemi i z reguły samica znosi 2 jaja, z których wylęgają się młode pisklęta. Wydrzyk jest ptakiem chronionym.

FOKI Foki zaliczane są do rodziny płetwonogich. Są doskonałymi pływakami i nurkami Niezwykle zwinne i szybkie. Potrafią wstrzymać oddech nawet do 40 minut, dzięki temu pływają pod lodem i nurkują nawet na głębokość do około 200 metrów. Żyją w stadach, a młode wychowywane są na lądzie. Zwierzęta te są pod ochroną. Najliczniejszym gatunkiem fok jest krabojad. Krabojad to gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych. Najliczniej reprezentowany w Antarktyce gatunek płetwonogich. W zimie spotykane na wybrzeżach Ameryki Południowej, Australii i południowej Afryki. Futro ma szare, kremowo białe. Żywią się prawie wyłącznie krylem.

ALBATROSY Albatrosy –  duże, morskie ptaki.  Występują nad Oceanem Południowym i północną częścią Oceanu Spokojnego. Albatrosy należą do najdłużej żyjących ptaków oraz są największymi latającymi ptakami, a albatros wędrowny ma największą rozpiętość skrzydeł (rekordowy osobnik miał 370 cm) ze wszystkich żyjących gatunków ptaków. Albatrosy mają krępe ciało, masywny dziób, zakończony haczykowato. Ubarwione są na biało z domieszką koloru czarnego lub brązowego. Dobrze pływają, mogą nurkować na niewielką głębokość, doskonale szybują. Albatrosy latają bardzo oszczędnie. Żywią się mątwami, rybami i krylem. Gnieżdżą się kolonijnie na izolowanych wysepkach .Wiele gatunków łączy się w pary na całe życie. Samica znosi jedno jajo, które wysiaduje 2-3 miesiące. Wystraszone młode wyrzucają przez dziób tran żołądkowy – różową, oleistą substancję wytwarzaną w żołądku.

LAMPART MORSKI Lampart morski – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych. Może mierzyć 3,6 m i ważyć 500 kg (370–500 kg u samic i 270–330 kg u samców). Jego sierść nie ma podściółki puchowej i jest rzadka. Głowa jest dłuższa niż u innych fok. Zamieszkuje wody Antarktyki oraz południową część Oceanu Indyjskiego. Żywi się najczęściej młodymi pingwinami, jako jedyna foka żywi się też innymi fokami, a ryby są tylko uzupełnieniem jego diety. Jest szybki, zwinny i dobrze przystosowany do polowania - ma kły i siekacze ukształtowane do chwytania i rozdzierania zdobyczy, a zęby trzonowe dobre do przytrzymywania i cięcia ze względu na ich ostre krawędzie, trzonowce mają też zazębiające się guzki służące do odcedzania kryla. Żyje samotniczo, oprócz okresu rozrodu, kiedy tworzy stada. Dojrzałość płciową osiąga w wieku, około 5 lat, żyje do 20 lat. Samica rodzi zazwyczaj 1 młode, a ciąża trwa od 8 do 12 miesięcy.

ORKA Orka- pochodzi z rodziny delfinów.  Jest to duże charakterystycznie  ubarwione zwierze:  czarny grzbiet,  za okiem  biała plama i biaława  plama za płetwą  grzbietową. Spód ciała biały połączony  z białą  łatą na boku.  Orki są najbardziej społecznymi waleniami, żyją w grupach. Witają się pocierając nawzajem pyskami. Lubią skakać nad wodą,  lądując na plecach lub na boku.  Żywią się rybami  żyjącymi  w  ławicach . Jako jedyne potrafią przez dłuższy czas  leżeć  na suchym lądzie.

PINGWIN CESARSKI Pingwin cesarski to największy gatunek z rodziny pingwinów. Długość ciała około 120 cm, ciężar 22-45 kg. Kolonie lęgowe zakłada wyłącznie na właściwym kontynencie Antarktydy. Zniesienie składa się z 1 jaja. Wysiaduje przez około 64 dni wyłącznie samiec, trzymając jajo na stopach, przykryte fałdem skórnym brzucha. Wysiadujące ptaki stoją ciasno obok siebie, ogrzewając się wzajemnie. Nie pobierają w tym czasie pokarmu. Okres ten przypada na niesłychanie surową zimę antarktyczną. Pisklęta wykluwają się wiosną, w czasie panowania najlepszych warunków pokarmowych. W okresie wysiadywania samice przebywają na morzu, czyli zazwyczaj w odległości 80-150 km od kolonii. Kiedy wiosną przybrzeżne lody pękają, kolonia znajduje się w pobliżu wody. Pisklęta w pierwszym okresie są karmione wydzieliną wola samców. Po powrocie samic z kolei samce oddalają się na morze, przez 2-3 tygodnie karmieniem zajmują się wyłącznie samice, później oboje rodzice. Młode jakiś czas przebywają razem w „szkółkach”; samodzielność osiągają w ciągu lata, nie będąc jeszcze w pełni wyrośnięte.

PINGWIN ADELI Pingwin Adeli zwany białookim   – gatunek dużego, nielotnego ptaka wodnego, zamieszkujący wody wokół Antarktydy. Wierzch ciała pingwina, głowa i szyja oraz wierzch skrzydeł są czarne, reszta biała. Wokół oka pingwin ma białą obrączkę. Dziób i nogi różowawe Gniazdo pingwin buduje w zagłębieniu obłożonym kamieniami. Tworzy bardzo liczne kolonie. Pingwiny składają we wrześniu-październiku dwa, rzadziej trzy jaja. Jaja wysiadywane są przez okres 30-43 dni przez obydwoje rodziców. Starsze pisklęta w wieku około 20 dni gromadzą się w szkółki. Pierzenie następuje w wieku 50-56 dni, zaś dojrzałość płciową osiągają w wieku 8 lat. Podstawę pożywienia stanowi kryl, w sezonie lęgowym uzupełniany rybami, a w zimowym głowonogami.  Obecnie zagrożenie dla gatunku stanowią zmiany klimatyczne oraz przełowienie wód otaczających Antarktydę. Ciekawostki - Adela, na cześć której nazwano gatunek, była żoną francuskiego odkrywcy Dumonta d'Urville'a.

TURYSTYKA Przez wiele lat rejon Antarktyki - ze względów oczywistych - pozostawał poza sferą zainteresowań turystów. Dopiero w pierwszej połowie XX wieku dzięki interesującym relacjom podróżników dokonano pierwszych przelotów nad kontynentem. Z biegiem czasu liczba turystów udających się w ten rejon, głównie w formie wspomnianych przelotów, wizyt w stacjach naukowo-badawczych oraz rejsów statkami w celu obserwacji fauny antarktycznej wzrastała i do dzisiaj region ten odwiedziło w sumie kilkadziesiąt tysięcy turystów. Nasilający się ruch turystyczny w kierunku Antarktydy spowodował protesty organizacji międzynarodowych, które bronią zagrożonego tutejszego środowiska przyrodniczego.

STACJE BADAWCZE NA ANTARKTYDZIE Stacje badawcze na Antarktydzie rozmieszczone są na samym kontynencie oraz na wyspach Antarktyki.Obecnie istnieje 37 całorocznych stacji polarnych i 17 stacji czynnych tylko latem.Polska posiada 1 całoroczną i 1 letnią stację badawczą im prof. Henryka Arctowskiego.Prowadzone są w niej badania z zakresu biologii, oceanologii, geologii, medycyny.W XII 1995 r. do bieguna południowego na Antarktydzie dotarł samotnie Polak- Marek Kamiński.

LUDNOŚĆ ANTARKTYDY Antarktyda jest jedynym nie zamieszkałym na stałe przez człowieka kontynentem na kuli ziemskiej, oznacza to, iż jest obszarem tzw. Anekumeny (obszar niezamieszkany i niewykorzystywany gospodarczo).Antarktyda zamieszkiwana jest jedynie przez pracowników stacji badawczych(około 1000, prawie wyłącznie mężczyzn). Latem na kontynencie liczba ludzi wzrasta do około 4000, głównie ze względu na wymianę załóg, zaopatrzenie i rozwój turystyki. Na kontynent zaczęli przyjeżdżać turyści, których liczba przekracza 10 000 rocznie.