Angelika Warakomska kl. I „tlt”

Terminem sztuka starożytnego Rzymu określa się zazwyczaj sztukę tworzoną w Rzymie – mieście nad Tybrem oraz całym państwie złożonym z wielu prowincji i nie wykazującą żadnych ścisłych związków kulturowych z sztuką rodzimą konkretnego rejonu pozostającego pod panowaniem imperium, powstałą w okresie od VI w. p.n.e. do końca IV w., czyli momentu podziału cesarstwa na wschodnie i zachodnie.

Dzieje sztuki rzymskiej podzielić można na 3 okresy: okres królestwa od poł. VIII w. do końca VI w. p.n.e. okres republiki od 510 r. do 31 r. p.n.e. okres cesarstwa od 31 r. p.n.e. do 476 r. n.e.

W swych początkach sztuka rzymska była silnie związana ze sztuką Wielkiej Grecji i zhellenizowaną sztuką późnoetruską. Od Etrusków Rzymianie przejęli: typ świątyni toskańskej – na wysokim podmurowaniu, typ domu mieszkalnego z atrium, umiejętność konstruowania łuków, typ portretu werystycznego – w rzeźbie.

W kulturze architektonicznej Rzymianie początkowo czerpią od Etrusków konstrukcje i prosta formę, później - począwszy od III w. p.n.e. – coraz wyraźniej dochodzą do głosu wpływy greckie na formę rzymską, która w okresie cesarstwa – prawie całkowicie im ulega. Profile rzymskie naśladują je za pomocą cyrkla. Braki wyczucia usiłuje artysta rzymski pokryć bogatą ornamentyką. Szczególnie w budowlach cezarów nie pozostawia się wolnej powierzchni postumentów, fryzów, gzymsów a nawet słupów i pilastrów

Forma w architekturze daje się ująć w 4 porządki – powstałe na bazie porządków greckich:

Porządek rzymsko-dorycki Od greckiego pierwowzoru różni go pojawienie się bazy, na której wznosi się kolumna. Baza składa się z graniastej płyty i pierścieniowego wałka. Głowica różni się suchym, geometrycznym profilem, od subtelnie wyprofilowanej linii głowicy greckiej.

Porządek rzymsko-joński Nie ma on zasadniczych zmian w formie. Jednak wzbogacony został przez wprowadzenie głowicy przekątniowej, o wolutach schodzących się we wszystkich czterech narożnikach. Pozwala ona na swobodne użytkowanie jej zarówno w ciągłej kolumnadzie, jak i w narożniku.

Porządek rzymsko-koryncki Jest on jedynie bogatszą odmianą greckiego. Należy tu zaznaczyć, że porządek koryncki – rzadki w Grecji, w Rzymie jest porządkiem najczęściej spotykanym, szczególnie w budowlach reprezentacyjnych.

Porządek kompozytowy (ułożony) – zwany też porządkiem rzymskim. Posiada on głowicę, w której na korynckich liściach akantu spoczywa bardzo bogata, masywna głowica jońska typu przekątniowego.

Świątynie rzymskie Wczesne świątynie, wzorowane na etruskich, charakteryzowało ustawienie ich na wysokim podmurowaniu oraz wnętrze podzielone na 3 równoległe, wąskie pomieszczenia – dla 3 bóstw. Schody do świątyni – wiodły tylko od frontu, a czoło jej stanowiła potrójna kolumnada.

Wielkim dorobkiem architektury rzymskiej są budowle użyteczności publicznej. Wspaniały rozkwit urbanistyki przypada na okres republiki. Powstają liczne bazyliki, termy, hale targowe, biblioteki, amfiteatry, teatry, cyrki.

W plastyce rzymskiej najbardziej charakterystyczną kategorią był portret – jako rzeźba. Na jego rozwój, oprócz wzorów etruskich i hellenistycznych – miał także wpływ rzymski obyczaj – zdejmowania z twarzy zmarłego maski woskowej.

Malarstwo rzymskie jest znane przede wszystkim z malowideł ściennych, stanowiących często kopie obrazów wielkich mistrzów greckich. Na oryginalną tematykę rzymską składały się przedstawienia krajobrazowe i rodzajowe, portret oraz naturalistyczne wyobrażenia zwierząt i roślin. Najlepiej zachowane malarstwo pompejańskie – zdobiące ściany bogatych domostw

KONIEC