Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie Projekt Z FIZYKĄ, MATEMATYKĄ I PRZEDSIĘBIORCZOŚCIĄ ZDOBYWAMY ŚWIAT !!! jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA

Dane INFORMACYJNE: Gimnazjum im. Janusza Korczaka w Chojnie ID grupy: 98/2 Opiekun: Edyta Warda Gimnazjum Dwujęzyczne w Śremie ID grupy: 98/16 Opiekun: Piotr Mulkowski Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: Środowisko naturalne w Polsce Semestr/rok szkolny: V rok szkolny: /2011/2012

Środowisko naturalne w Polsce. Stan obecny – ochrona - prewencja Temat realizowany w ramach projektu Z fizyką, matematyką i przedsiębiorczością zdobywamy świat!!!

Wstęp Prezentacja podsumowuje ostatni z pro- jektów wykonanych przez grupę przedsię- biorczości działającej w klasie III Gimnazjum Dwujęzycznego w Śremie. Obejmował on tematykę dotyczącą środowiska przyro- dniczego w naszym kraju. Uczniowie zbadali jego stan oraz zaproponowali liczne sposoby jego ochrony. Pogłębili też swoją wiedzę o zasobach naturalnych. Ponadto, w szkole zorganizowano akcję promocyjną, która miała na celu propagowanie ekologii.

Środowisko naturalne w Polsce

Stan środowiska naturalnego w Polsce w ostatnich latach poprawił się, aczkolwiek nadal pozostawia wiele do życzenia. Przez blisko pół wieku w kraju kwitła gospodarka socjalistyczna, w której wiodącą rolę odgrywał przemysł, a zwłaszcza, najbardziej szkodliwe dla środowiska, jego ciężkie gałęzie – górnictwo, hutnictwo, energetyka, przemysł elektromaszynowy, chemiczny. Ochrona przyrody nie miała żadnych szans w walce z wieloma strategicznymi inwestycjami, takimi jak budowa elektrowni, hut, fabryk. W ten sposób doszło do licznych spustoszeń biosfery (świata roślinnego i zwierzęcego) oraz do znacznego zanie- czyszczenia atmosfery (powietrza), hydrosfery (wód) i pedo- sfery (gleb). Stan środowiska w Polsce

Jednym z najbardziej znanych przykła- dów degradacji środowiska przez prze- mysł jest wyniszczenie lasów w górach. Doszło do tego wskutek napływu kwaśnych deszczów. Ich źródłem były elektrownie cieplne opalane węglem bru- natnym, które znajdują się na zachód od gór, w pobliskim Turoszowie oraz w są- siednich Czechach i Niemczech.

Zła jakość wód związana jest nie tylko z zanie- czyszczeniami przemysłowymi, ale także i komunalnymi (miejskimi). Przed 1989 rokiem tylko nieliczne polskie miasta posiadały oczyszczalnie ścieków. Nieczystości komunalne odprowadzane były bezpośrednio do rzek, co w przypadku dużych aglomeracji miejskich (jak np. Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań) miało niemały wpływ na katastrofalne zanieczyszczenie Wisły, Odry, Warty i innych rzek. Obecnie naturalnie występujące czyste wody powierzchniowe można w Polsce spotkać praktycznie tylko w górskich strumieniach oraz w niektórych jeziorach, położonych z dala od ludzkich osiedli i zakładów przemysłowych.

Zanieczyszczenie powietrza wiąże się bezpośrednio ze stopniem rozwoju przemysłu, który jest tu głównym trucicielem. Potwierdza to mapka na następnej stronie, gdzie wyraźnie widać, że najgorsza pod tym względem sytuacja panuje na silnie uprzemysłowionym południu kraju. Warto też zwrócić uwagę na wydłużony kształt (w kierunku wschód - zachód) obszarów najbardziej skażonych – to wynik przeważa- jących w Polsce wiatrów zachodnich.

Przemiany ustrojowe z 1989 roku przyczyniły się do zwrócenia większej uwagi na ochronę środowiska naturalnego. Najpierw - dzięki odtajnieniu i upublicznieniu wielu informacji - uświadomiono sobie, w jak bardzo złym stanie znajdowała się nasza przyroda. Następnie przystąpiono do działań, czego efektem było m.in. wprowadzenie nowych aktów prawnych: uchwały o polityce ekologicznej państwa oraz ustawy o ochronie przyrody. Pod koniec lat 90- tych Polska, chcąc przystąpić do Unii Europejskiej, musiała zacząć dostosowywać swoje prawo do unijnego także w zakresie ochrony środowiska. Oznaczało to m.in. konieczność dalszego ograniczenia emisji zanieczyszczeń.

W rządzie ochroną przyrody zajmuje się Ministerstwo Środowiska. Poza tym działa wiele pozarządowych organizacji i instytucji ekologicznych o zasięgu lokalnym, regionalnym, ogólnokrajowym czy międzynarodowym (transgranicznym). Do najbardziej znanych należą: - Liga Ochrony Przyrody - Fundacja Nasza Ziemia - Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska - Instytut na Rzecz Ekorozwoju - Fundacja Ekologiczna "Zielona Akcja" - Polski Klub Ekologiczny Działania ochronne w Polsce

Zadaniem władz każdego państwa jest objęcie ochroną prawną najcenniejszych elementów środowiska naturalnego. W naszym kraju do najważniejszych form ochrony przyrody zaliczają się: - parki narodowe – obszary o powierzchni powyżej 1 tys. ha mające szczególnie cenne walory przyrodnicze, wolne od ingerencji człowieka; obecnie na terytorium Polski znajdują 23 parki narodowe o łącznej powierzchni 317 tys. ha (nieco ponad 1% powierzchni kraju);

- parki krajobrazowe – 120 obszarów wartościowych ze względu na krajobraz i przyrodę; ich ochrona prawna nie jest tak ścisła jak w parkach narodowych, gdyż dopuszcza się tam działalność człowieka (np. rolniczą), pod warunkiem jednak, że nie niszczy ona środowiska naturalnego; - rezerwaty przyrody – niewielkie obszary wyo- drębnione do ochrony jednego na ogół elementu środowiska; mogą być leśne, stepowe, wodne, florystyczne, faunistyczne, przyrody nieożywionej, krajobrazowe i in.; w Polsce mamy ich 1441 z czego około 10% to rezerwaty ścisłe (o całkowitym zakazie wstępu);

- ochrona gatunkowa – dotyczy kilkuset gatunków roślin (m.in. cis pospolity, limba, kosodrzewina, brzoza karłowata, długosz królewski, skrzyp olbrzymi, mikołajek nadmorski) i zwierząt (m.in. żubr, niedźwiedź brunatny, kozica, świstak, żółw błotny, salamandra plamista, żmija zygzakowata, szczeżuja wielka, jesiotr zachodni); prawo bezwzględnie zakazuje niszczenia gatunków chronionych; - pomniki przyrody – forma ochrony indywidualnej odnosząca się do unikatowych (co najmniej na skalę lokalną) obiektów przyrodniczych; wśród ponad 35 tysięcy polskich pomników przyrody największą grupę stanowią drzewa (około 80%), a oprócz nich są to głazy narzutowe, formy skalne, groty, jaskinie, aleje.

- obszary krajobrazu chronionego (445) – tereny o większych powierzchniach, obejmujące całe jednostki krajobrazowe, np. doliny, kotliny, wzgórza, płaskowyże; mogą łączyć ze sobą inne obszary chronione (parki narodowe, parki krajobrazowe); działalność człowieka na tych terenach jest ograniczona w niewielkim stopniu; - zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (220) – obszary interesującego krajobrazu naturalnego i przeobrażonego, np. trasy widokowe, tereny wypoczynkowe; - stanowiska dokumentacyjne (ponad 200) – miejsca mające wartość przede wszystkim naukową i dydaktyczną, np. odkrywki skalne, profile glebowe; - użytki ekologiczne (6736) – odrębne małe ekosystemy (np. starorzecza, torfowiska, kępy drzew) wewnątrz innych większych zespołów biosfery. Inne formy ochrony przyrody w Polsce

W 2004 roku wprowadzono w Polsce nową Ustawę o ochronie przyrody. Zakłada ona m.in. przystąpienie do programu Unii Europejskiej Natura Program ten ma na celu stworzenie wspólnego europejskiego systemu ochrony środowiska naturalnego. Jak na razie włączono do niego kilkadziesiąt polskich obszarów chronionych, a w przyszłości ma ich być kilkaset.

Najcenniejsze fragmenty naszego środowiska naturalnego objęte zostały światowym programem UNESCO Man and Biosphere. Obecnie jest to 8 parków narodowych i 1 rezerwat: - Białowieski Park Narodowy (wpisany także na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO); - Babiogórski Park Narodowy, - Słowiński Park Narodowy, - Rezerwat Jezioro Łuknajno, - Tatrzański Park Narodowy, - Karkonoski Park Narodowy, - Bieszczadzki Park Narodowy (Karpaty Wschodnie), - Kampinoski Park Narodowy, - Poleski Park Narodowy (Polesie Zachodnie).

Dodatkowej ochronie, w ramach Konwencji Ramsarskiej, podlegają następujące tereny wodno - błotne: - Rezerwat Jezioro Łuknajno, - Rezerwat Jezioro Karaś, - Rezerwat Jezioro Siedmiu Wysp, - Rezerwat Świdwie, - Rezerwat Słońsk, - Biebrzański Park Narodowy, - Rezerwat Stawy Milickie, - Słowiński Park Narodowy.

Zasoby naturalne w Polsce

Polskie zasoby naturalne Polska znajduje się w czołówce państw posiadających największe zasoby węgla kamiennego i brunatnego, cynku, ołowiu, rudy miedzi, soli kamiennej oraz siarki. W starożytności słynęła także z wydobycia bursztynu.

Najważniejszym surowcem wydobywanym w Polsce jest węgiel kamienny, którego złoża znajdują się w trzech miejscach: Lubelskim Zagłębiu Węglowym, Górnośląskim Zagłębiu Węglowym i Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym. Drugi, prawie tak samo ważny surowiec polski to węgiel brunatny, wykorzystywany niemal w całości w energetyce (jest nim zasilane 98% dużych elektrowni). Wydobywany jest głównie w Bełchatowie (57% krajowego wydobycia) oraz w Turowie koło Bogatyni. Na Niżu Polskim i w Karpatach znajdują się również złoża ropy naftowej. Mamy również spore złoża siarki występujące w północnej części zapadliska przedkarpackiego. Pomiędzy Lublinem, a Bytomiem znajduje się obszar występowania rudy miedzi. Na północno- wschodnim obrzeżu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego występują rudy cynku i ołowiu.

Możliwości zastosowania surowców mineralnych - Węgiel kamienny: stosowany w przemyśle energetycznym do wytwarzania energii cieplnej, można także z niego uzyskać koks; - Węgiel brunatny: wykorzystywany głównie w elektrowniach zlokalizowanych w pobliżu miejsc wydobycia. Przetwarza się go również na brykiety oraz jako dodatek do nawozów. - Ropa naftowa: jest potrzebna do otrzymywania cennych produktów przemysłowych - benzyny, nafty, parafiny i olejów smarowych;

- Miedź: główne zastosowanie miedzi to pro- dukcja przewodów i w elektronice (z miedzi robi się ścieżki przewodzące pokrywające płytki obwodów drukowanych - na których montuje się wszystkie urządzenia elektroniczne); - Cynk: stosowany głównie do stopów (naj- częściej z aluminium, miedzią, manganem i tytanem) oraz do cynkowania; - Ołów: metal ten ma zastosowanie w przemyśle m.in. do wyrobu aparatury chemicznej, płyt akumulatorowych, powłok kabli. Obecnie jego wydobycie maleje ze względu na jego szkodliwe działanie dla zdrowia.

Racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych Energia jest nie tylko czynnikiem umożliwiającym rozwój, ale także główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza. Nieracjonalne i lekkomyślne jej zużywanie powoduje emisję gazów cieplarnianych, które przyczyniają się do globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych. Problem nie polega na tym, że zasoby paliw kopalnych są niewystarczające, ale na tym, że są one nieodpowiednio wykorzystywane.

W Polsce, w trosce o środowisko naturalne i odpowiednie wykorzystywanie zasobów przyrodniczych, przyjęto 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska, gdzie w artykule 3. rozwój zrównoważony został zdefiniowany jako: rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społecz- ności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Promocja ekologii na terenie szkoły

Jednym z elementów realizowanego projektu było zorganizowanie akcji, która zachęcałaby uczniów do aktywnego włączenia się w ochronę środowiska. W kilku miejscach szkoły pojawiły się specjalnie oznakowane kosze umożliwiające segregację odpadów papierowych i plastikowych. Grupa przygotowała również ulotkę informa- cyjną.

Dzięki pomocy biblioteki szkolnej powsta- ły specjalne oznaczenia koszy na pose- gregowane odpady. Kosze ustawiono w najczęściej odwiedzanych miejscach szkoły: w piwnicach, przy schodach, przy pokoju nauczycielskim na parterze, koło auli na piętrze oraz na korytarzu na piętrze.

Akcja promocyjna Dnia /tu uzupełnić datę/ miała miejsce akcja rozdania ulotek wśród członków społeczności szkolnej. Poznali oni także przyczyny i cele przedsięwzięcia oraz lokalizacje koszy. Zarówno uczniowie, jak i pracownicy ZSO wykazywali niemałe zainteresowanie i zadeklarowali chęć segregacji odpadów, a więc dbania o środowisko.

Efekty Praca wykonana przez grupę przedsię- biorczości nie poszła na marne. Wszyscy wpoili sobie nawyk segregacji śmieci, dzięki czemu stawiają pierwszy krok na drodze do ekologicznego stylu życia.

EKOLOGIA W KILKU JĘZYKACH: Niemieckim Ökologie Angielskim Ecology Czeskim Ekologie

ZBIÓRKA ZAKRĘTEK W naszej szkole jak co roku organizowana jest akcja zbiórki nakrętek, umożliwiająca pieniężną pomoc naszym niepełnosprawnym rówieśnikom.

Podsumowanie W ostatnich latach świadomość społeczna dotycząca ekologii rośnie. Coraz więcej ludzi podejmuje różne działania mające na celu poprawę stanu środowiska w Polsce. Władze centralne również nie zaniedbują tego tematu. Wciąż powstają nowe przepisy, dzięki którym poprawia się stan przyrody, a Ministerstwo Środowiska propaguje jej ochronę. Coraz bardziej dba się też o zasoby naturalne występujące w kraju. Ekologia powinna zagościć w każdym możliwym miejscu – także w szkole. W końcu to właśnie tam człowiek uczy się najważniejszych rzeczy, do których dbanie o naturę bez wątpienia należy. Właśnie poprzez odpowiednią edukację w tym temacie nasz świat staje się coraz lepszy!

Źródła

K O N I E C ŚREM MMXII