PODZIAŁY SPOŁECZNE RÓŻNICE PŁCI JAKO RÓŻNICE SPOŁECZNE

Zróżnicowanie społeczne cechy biologiczne (wzrost, płeć, wiek, kolor oczu, tusza, itp.) społeczne (np. wykształcenie, zamożność, władza). Z punktu widzenia socjologa nie wszystkie te różnice są istotne.

Zróżnicowanie może dotyczyć: Dóbr materialnych (bogactwa) Władzy (panowanie, wpływ na innych) Prestiżu (szacunek, uznanie społeczne, akceptacja, sława) Wykształcenia Zdrowia Dostęp do tych dóbr jest z natury ograniczony co często bywa powodem napięć społecznych i konfliktów.

Stratyfikacja społeczna System nierówności istnieje wówczas, gdy pewne kategorie społeczne otrzymują więcej cenionych w danym społeczeństwie dóbr aniżeli inne. Podstawowymi kategoriami opisu zróżnicowań, podziałów i nierówności społecznych są klasa i warstwa.

Klasa społeczna: wielki segment społeczeństwa obejmujący osoby o podobnej sytuacji własnościowej (zwłaszcza w zakresie posiadania środków produkcyjnych, czyli kapitału ekonomicznego). Warstwy społeczne: kategorie i grupy społeczne powiązane realną więzią subiektywną i obiektywną, różniące się między sobą zbiorowymi szansami osiągania społecznie cenionych dóbr – bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji itp. oraz wynikającym z tego poziomem i stylem życia, typową ideologią i obyczajami.

Ruchliwość społeczna zmiana miejsca jednostek, także grup (zbiorowości) w systemie społecznego zróżnicowania rozpatrywanego najczęściej jako hierarchiczny układ pozycji bądź warstw.

Rodzaje ruchliwości społecznej Ruchliwość pozioma - przemieszczanie się ludzi w przestrzeni – migracje, turystyka, dojazdy do pracy, podróże. Ruchliwość pionowa – zmiana pozycji społecznych, przynależności grupowej ludzi. Może ona być przemieszczaniem się w górę hierarchii społecznej (awans), jak i w dół (degradacja).

Rodzaje ruchliwości: ruchliwość wewnątrzpokoleniowa – podnoszenie przez jednostkę poziomu swojego wykształcenia, nabywanie nowych kwalifikacji, bogacenie się i w konsekwencji przesuwanie się z biegiem lat na coraz wyższe pozycje w hierarchii społecznej; jest to awans (lub degradacja) w granicach jednego pokolenia. ruchliwość międzypokoleniowa – zajęcie przez jednostkę wyższej bądź niższej pozycji, niż mieli jej rodzice wskutek zdobycia przez nią innego wykształcenia i uzyskanie innych dochodów.

Różnice płci jako różnice społeczne Pozycja kobiet w XIX w. Lata 60. i 70 XX w.

Różnice płci dotyczą kilku sfer: sfera pracy sfera władzy i polityki sfera obyczaju

Różnice płci w sferze pracy Od początku dziejów człowieka istniał podział pracy związany z płcią. W społeczeństwach nowoczesnych dyskryminacja kobiet w sferze pracy przejawia się w następujących elementach: są gorzej opłacane niż mężczyźni, są częściej zatrudniane w niepełnym wymiarze godzin, w zawodach, w których pracują, zajmują gorsze pozycje, pracują najczęściej w zawodach o niskim prestiżu społecznym

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto zatrudnionych według „wielkich” grup zawodów w październiku 2008 r.

Różnice płci w sferze władzy i polityki Płeć stanowi barierę awansu, stąd kobiety zazwyczaj zajmują niższe pozycje zawodowe niż mężczyźni – szczególnie widoczne jest to w sferze władzy, na poziomie państwa. W Europie kobiety uzyskiwały (stopniowo w poszczególnych krajach) czynne i bierne prawa wyborze dopiero w XX wieku. Pierwszym nowożytnym krajem, w którym wprowadzono prawo wyborcze dla kobiet było Terytorium Wyoming w Stanach Zjednoczonych. Kobiety mogły tu głosować od 1869 roku.

Prawa wyborcze dla kobiet 1906 – Finlandia 1918 – Polska 1920 - Stany Zjednoczone 1928 - Wielka Brytania i Irlandia Północna 1930 - Turcja 1944 - Francja 1946 - Włochy 1971 – Szwajcaria * 1976 - Portugalia 1984 - Liechtenstein 2005 - Kuwejt

Udział kobiet w Sejmie RP od 1989r. Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 1995; Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2001; Wyniki wyborów 2005 wg danych Państwowej Komisji

Różnice w sferze obyczaju - przykłady orzecznictwo sądów (głównie rodzinnych w sprawach przydzielania praw rodzicielskich, surowsze traktowanie dziewcząt niż chłopców w przypadku wykroczeń, inne wymagania w stosunku do kobiet w rzecznictwach rozwodowych); system socjalizacji (dziewczynki bawią się lalkami i „w dom”, chłopcy samochodami, uprawiają sport); sfera humoru (o wiele więcej jest dowcipów o blondynkach niż milicjantach); tendencja do wyższego oceniania tego co męskie (komplementem dla kobiety będzie stwierdzenie, ze zachowała się „po męsku”, natomiast obraźliwe dla mężczyzny będzie stwierdzenie „nie bądź babą”).

Feminizm i ruchy kobiece Feminizm w najszerszym rozumieniu oznacza dostrzeganie upośledzenia społecznego kobiet i dążenie do jego zniesienia przybierające postać ruchu społecznego. W wąskim rozumieniu jest to ideologia.

Rozwój feminizmu I fala do połowy XX w.  walka o: dostęp do szkół wyższych uzyskanie praw wyborczych równą płacę za równą pracę II fala  początek lata 60. Kultura jako źródło dyskryminacji (seksizm, gender)