Psychologiczne umiejętności nauczyciela a profilaktyka zachowań ryzykownych Przygotowały: Anita Konkol, Ewa Littwin Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

TRIADA W NAUCZANIU: Trzy główne zadania edukacji : nauczanie kształcenie umiejętności wychowanie Dzięki triadzie obowiązków - nauczyciel jest jednocześnie dydaktykiem, trenerem i wychowawcą. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Nauczyciel – Uczeń – Rodzic UKŁAD TRÓJKOWY POMIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI PODMIOTAMI MUSI BYĆ W SZKOLE ZACHOWANY Nauczyciel – Uczeń – Rodzic (Problem ucznia jest także problemem nauczyciela i rodzica) Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007 KONFLIKT: Większość konfliktów to wynik braku lub nieprawidłowej komunikacji interpersonalnej. Zachowania ryzykowne nie pojawiają się, jeśli lekcja zaczyna się od sytuacji zaciekawienia. Profilaktyką jest zaciekawienie ucznia (konflikty poznawcze). Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007 REAKCJE KONFLIKTOWE: Unikanie (ucieczka w chorobę, samobójstwo, napady pseudopadaczkowe) Przyciąganie (reorientacja, deprecjonowanie, eskalacja, dążenie do rozwiązania konfliktu) Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007 POZORNE ROZWIĄZANIA: Ignorowanie Odwlekanie Pokojowe współistnienie Deprecjonowanie Reorientacja Separacja Kompromis Eskalacja Walka Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

PRZYCZYNY NIEWŁAŚCIWYCH ZACHOWAŃ UCZNIÓW: niejasne wymagania, brak konsekwencji, ogólniki, ocena, pejoratywne określenia, motywacja negatywna, niewłaściwe kontakty z rodzicami, rozbieżności między wartościami, brak rozmowy. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

UCZNIOWIE NADPOBUDLIWI wykazują: niepokój ruchowy, trudności w zachowaniu, trudności w nauczaniu Uczeń z zaburzeniami w zachowaniu ma ogromne trudności w funkcjonowaniu w szkole jest źle postrzegany. W stanie stresu objawy się nasilają. U tych dzieci system motywacyjny działa dobrze, nie ma jednak momentu zatrzymania myślenia o konsekwencjach (oni przepraszają szczerze) trzeba uczyć ich samokontroli. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007 Impulsywność (to również charakterystyczna cecha dziecka z nadpobudliwością) często ono udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone, często nie umie czekać w kolejce lub doczekać swojej rundy gry, często przeszkadza innym ( wytrąca się do rozmów lub gier innych osób), często wypowiadają się nadmiernie bez uwzględnienia ograniczeń społecznych. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Jak pracować z dzieckiem nadpobudliwym? Takie dziecko ma również prawo osiągać sukcesy. Jego zachowanie ma podłoże przeważnie genetyczne Nie ma sposobu aby objawy nadpobudliwości znikły możemy je jedynie łagodzić. Wytyczamy jasne granice i zasady. Indywidualizujemy sposób działania. Zmieniamy metody - pracujemy na pozytywnych wzmocnieniach. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Ćwiczenie 1 Mam dwa zegarki, jeden nie chodzi w ogóle, a drugi spóźnia się 1 minutę na dzień. Który jest dokładniejszy? Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Ćwiczenie 2 Jak zmieścić 16 gwoździ na łebku jednego gwoździa? (gwoździe są jednakowej długości) Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Model myślenia o interwencji w sytuacjach trudnych (umiejętność analizowania kontekstu i rozpoznawanie problemów uczniów przejawiających zachowania ryzykowne) Rodzaj zachowania ryzykownego Sposób postępowania (doraźny) 1 2 3 4 5 6 Odkrywanie przyczyn, identyfikacja źródeł ryzykownych zachowań Analiza faktów intencji Podjęcie działań Dopuszczenie innego, alternatywnego rozwiązania Przewidywane skutki interwencji Określenie osób wspomagających osłabiających eliminujących Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

UDZIELANIE INDYWIDUALNEJ POMOCY: Należy zadbać o to, aby: udzielać jej możliwe wcześnie, a nie dopiero wówczas, gdy uczeń znajduje się w sytuacji niejako bez wyjścia, nie rozpoczynać jej od utyskiwania na ucznia, lecz od wyrażenia uznania czy zadowolenia z racji choćby bardzo minimalnych przejawów zachować pozytywnych, starać się pomagać w sprawach mało kłopotliwych dla ucznia, a następnie ogarnąć pomocą sprawy trudne i bardzo trudne, nie szczędzić pochwał pod adresem ucznia w miarę czynionych przez niego postępów, nawet tych nieznacznych, nie przedłużać udzielania pomocy, gdy uczeń jest w stanie poradzić sobie sam. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

(czego nie wolno robić) Ostrzeganie, groźba Osądzanie, krytykowanie, Dezaprobata, potępienie Doradzanie, Sugerowanie, Proponowanie rozwiązań Odwracanie uwagi, Sarkazm,zabawianie, dowcipkowanie Uspakajanie, okazywanie współczucia pocieszanie, Podnoszenie na duchu Rozmowa negatywna - (czego nie wolno robić) Chwalenie, Aprobowanie, Wydawanie ocen pozytywnych Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie Pouczanie, Robienie wykładu, Dostarczanie logicznych, argumentów Wypytywanie, indagowanie, krzyżowy ogień pytań Moralizowanie, Głoszenie kazań Nakazywanie, komenderowanie, polecanie Interpretowanie, Analizowanie, diagnozowanie Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007 Legenda do schematu: - jeśli ktoś podaje komunikaty w tym kolorze, to znaczy, że nie akceptuje danej osoby - komunikaty te maja na celu manipulowanie nastrojem - ocena: „ty się nie znasz, jesteś glupi, niekompetentny” - stwarzanie dystansu - pytania Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Redukcja rozbieżności Milczenie Redukcja rozbieżności (wymiana wizerunków - obie strony konfliktu sporządzają wizerunki swoje i partnera, a następnie wymieniają je między sobą) Aktywne słuchanie (kontakt wzrokowy, pochylenie się do rozmówcy, odwzorowanie reakcji, nie przerywanie) Rozmowa + pozytywna Otwieracze (wyrazy i wyrażenie, które otwierają rozmowę) Odpowiedzi potakujące Wywiad ze skłóconą stroną (pozwala na odnalezienie w partnerze dobrych stron) Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

TECHNIKI STOSOWANE PRZY ROZWIAZYWANIU KONFLIKTÓW Redukcja rozbieżności (wymiana wizerunków) obie strony konfliktu sporządzają wizerunki swoje i partnera, a następnie wymieniają je między sobą. Postaw się w jego sytuacji – umiejętność dokonania symbolicznej wymiany ról. WHY NOT – umiejętność rezygnacji w odpowiednim czasie ze swoich roszczeń. Burza mózgów Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

SYLWETKA OSOBOWO-ZAWODOWA NAUCZYCIELA podmiotowość - jako efekt rozwoju zawodowego, wielostronny rozwój, w tym dobre przygotowanie merytoryczne, kwalifikacje i umiejętności pedagogiczno - psychologiczne, głęboka wiedza na temat osobowości ucznia, jego rozwoju, mechanizmów, chęć poznawania i rozwiązywania sprzeczności i konfliktów, demokratyczny i partnerski układ stosunków między podmiotami edukacji, twórczy stosunek do rzeczywistości szkolnej, otwartość na szanse i zagrożenia w wychowaniu młodzieży i dorosłych, chęć działania przeobrażającego. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007 Rola nauczyciela i stosowanie następujących strategii działania w klasie: jasne przedstawienie celów lekcji, ścisłe określenie zakresu nauki, umieszczenie uczniów w grupach pracy, zanim rozpocznie się lekcja, śledzenie skuteczności pracy w grupach, udzielanie pomocy, odpowiadając na pytania, dbanie o poszerzenie umiejętności podtrzymania kontaktów interpersonalnych przez uczniów, czy też pogłębianie umiejętności pracy w grupie, ocenianie osiągnięć uczniów ze zwróceniem uwagi na charakter wzajemnych kontaktów w czasie trwania pracy grupowej. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007

Optimus est magister, qui docendo animos. Najlepszy jest ten nauczyciel, który ucząc potrafi tchnąć przyjemność w dusze uczniów. Szkoleniowa Rada Pedagogiczna 20.04.2007